Για τους περισσότερους, το άκουσμα της φράσης «Αποκάλυψη του Ιωάννη» είναι συνυφασμένη με το νησί της Πάτμου, εξ’ ου και «Νησί της Αποκάλυψης». Για τους περισσότερους σινεφίλ, η εν λόγω αποκάλυψη θα φέρνει στο μυαλό και τον Γιάννη Αγγελάκα στο Ο Χαμένος Τα Παίρνει Όλα του Νίκου Νικολαΐδη, όπου χρησιμοποιούσε ως λάιτ-μοτίφ φράσεις από το σχετικό θρησκευτικό κείμενο. Πλέον, όμως, τα τελευταία χρόνια οι σινεφίλ έχουν συνδέσει τις θερινές κινηματογραφικές προβολές με το νησί της Πάτμου.
Κι αυτό γιατί το μέχρι πριν δύο χρόνια Φεστιβάλ Κινηματογράφου Πάτμου που από πέρυσι μετονομάστηκε σε Φεστιβάλ Κινηματογράφου Αιγαίου (Aegean Film Festival), κάθε χρόνο στην καρδιά του καλοκαιριού μετατρέπει το βορειότερο νησί των Δωδεκανήσων σε ένα μεγάλο θερινό σινεμά εκλεκτών ταινιών. Αφού κέρδισε το στοίχημα και κατάφερε να συνδέσει το όνομα ενός νησιού χωρίς κανέναν κινηματογράφο (!) με την έβδομη τέχνη, φέτος σάλπαρε και για Κυκλάδες και την Πάρο (24-29 Ιουλίου). Πριν όμως φιλοξενηθεί στο κοσμοπολίτικο νησί, παρουσίασε το πρόγραμμά της στην Πάτμο από 17 έως 22 Ιουλίου. Φυσικά δεν μπορούσαμε να λείπουμε.
Το νησί με τα βαθιά μπλε νερά, τα πιο μικρά αλλά, με κάποιον μαγικό τρόπο, όχι χαοτικά στενάκια που έχετε δει σε νησιώτικη Χώρα και με το άτυπο σήμα-κατατεθέν του τις πολύχρωμες βέσπες που μοιάζουν να απολαμβάνουν την ηλιόλουστη ραστώνη στην περιοχή της Σκάλας, μας καλωσορίζει επανδρωμένο με ταινίες και με σύνθημα του φεστιβάλ το #cannotbedownloaded. Γιατί, πράγματι, πώς μπορείτε να «κατεβάσετε» ένα εξαήμερο πρόγραμμα με μεγάλου μήκους ταινίες μυθοπλασίας (μεταξύ των οποίων και πρεμιέρες), μία σειρά από πραγματικά ενδιαφέροντα ντοκιμαντέρ και ένα πλούσιο διαγωνιστικό πρόγραμμα με μικρού μήκους ταινίες εντός και εκτός συνόρων προέλευσης; Και όλα αυτά στα δύο ευφάνταστα θερινά σινεμά (το προαύλιο του σχολείου της Σκάλας αλλά κι αυτό του πνευματικού κέντρου Πάτμιον) και μάλιστα με μερικά βήματα απόστασης το ένα από το άλλο;
Έτσι λοιπόν, κάθε μέρα μπορούσε κανείς να επιλέξει στην «πρώτη προβολή» μεταξύ των ντοκιμαντέρ που προβάλλονταν στο Πάτμιον και το Σχολείο της Σκάλας ενώ στην «δεύτερη προβολή» για τις τρεις πρώτες ημέρες είχε την ευκαιρία να παρακολουθήσει τις διαγωνιζόμενες μικρού μήκους ταινίες, που έρχονταν από πολλές διαφορετικές χώρες, με παρουσία του ίδιου του σκηνοθέτη σε πολλές των περιπτώσεων. Από το πλούσιο διαγωνιστικό μέρος που περιείχε από animation ιστορίες αγάπης, μέχρι πολιτικοποιημένο horror, τελικά η κριτική επιτροπή ξεχώρισε και βράβευσε δύο ταινίες.
Την κορυφαία διάκριση κατέκτησε ο σκηνοθέτης Αλέξανδρος Σκούρας με τον Κύβο (2016). Ένα κοινωνικό και γλυκόπικρό δράμα με πρωταγωνιστή τον Μάκη Παπαδημητρίου. Ο ήρωας, ένας αργόσχολος άντρας κοντά στα σαράντα, σε μία οικογενειακή συγκέντρωση αναμονής του μικρού αδερφού που επιστρέφει από το εξωτερικό, γίνεται εκείνος που θα κινήσει την πλοκή μέσα από τις δράσεις του, ούτε λάθος ούτε σωστές, πλην όμως ειλικρινείς, όπως και όλοι οι χαρακτήρες. Τελικά, η ταινία αποτελεί μία ωδή στις οικογενειακές (αν)ισορροπίες, με επίκεντρο τις αγωνίες του μητρικού ενστίκτου -και κάπως έτσι φαντάζει λογικό ότι στους τίτλους αρχής ο σκηνοθέτης αφιερώνει την ταινία στη μητέρα του.
Η ταινία που διακρίθηκε με Ειδική Μνεία από το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Αιγαίου στο διαγωνιστικό μικρού μήκους ήταν το Neda της Afagh Irandoost. Η ταινία, έχοντας ήδη έντονη συμμετοχή σε φεστιβάλ του εξωτερικού, αποτέλεσε το έναυσμα για μία μικρού μήκους τριλογία της σκηνοθέτιδος. Σε κάθε μία από τις ταινίες της τριλογίας πρωταγωνιστεί μία γυναίκα ηρωίδα, όμως η Irandoost δεν θέλει απλά να θέσει έναν προβληματισμό φεμινιστικής φύσεως, αλλά να καταδείξει την κόντρα μεταξύ των εσωτερικών μπερδεμάτων που έρχονται αντιμέτωπα με τις εξωγενείς νόρμες. Συν τοις άλλοις, η σκηνοθέτις επανεπινοεί ένα εύρημα που έκανε ιδιαίτερα γνωστό ο Κισλόφσκι με την τριλογία των Τριών Χρωμάτων: τοποθετεί τις πρωταγωνίστριες της κάθε ταινίας στις άλλες δύο, σε διαφορετικούς όμως ρόλους.
Οι ταινίες που αγαπήθηκαν πολύ από το φετινό κοινό του φεστιβάλ ήταν κι αυτές που προβλήθηκαν στο Skala Open Air Cinema, το μεγάλο ανοιχτό σινεμά, δηλαδή, στο σχολείο της Σκάλας. Πώς να μην αγαπηθούν άλλωστε, όταν ανάμεσα σε αυτές ήταν το Isle of Dogs (2018), η τελευταία ταινία του παραμυθικού σκηνοθέτη Wes Anderson, μία animation μικρή οδύσσεια του πρωταγωνιστή που βρίσκεται σε αναζήτηση του σκύλου του. Αλλά δεν έλειπαν και οι φρέσκιες προβολές, με το Mamma Mia, Here We Go Again (Ol Parker) να προβάλλεται στην πρώτη ημέρα κυκλοφορίας του στην Ελλάδα σε μία κατάμεστη αίθουσα. Πέντε χρόνια μετά την πρώτο πολύ επιτυχημένο Mamma Mia! (2015, Phyllida Lloyd) βρίσκουμε την πρωταγωνίστρια Sophie (Amanda Seyfried) έγκυο, να έρχεται αντιμέτωπη με το παρελθόν της μητέρας της. Μία ταινία που μυρίζει καλοκαίρι, εκεί ακριβώς που θα έπρεπε να προβάλλεται.
Για την τελετή λήξης, το φεστιβάλ είχε υποσχεθεί μία ταινία έκπληξη. Αφού έγιναν οι απονομές των διακεκριμένων μικρού μήκους ταινιών, σειρά είχε επί της οθόνης το Ευτυχισμένος Λάζαρος (Lazzaro felice, Alice Rohrwacher), η ταινία που κέρδισε το βραβείο Καλύτερου Σεναρίου στις φετινές Κάννες. Πρόκειται για την ιστορία του Λάζαρου, έναν αθώου νεαρό αγρότη της ιταλικής επαρχίας. Ο Λάζαρος θα συναντήσει τον Tancredi, έναν κάπως ελαφρόμυαλο γόνο πλούσιας οικογένειας κι από εκεί θα ξετυλιχτεί μία ιστορία που παίρνει τη σκυτάλη από τις ιταλικές νεορεαλιστικές υφές για να τη δώσει σε έναν άτυπο μαγικό ρεαλισμό που θα θαύμαζε ο Gabriel Garcia Marquez, ένα αλλοπρόσαλλο ταξίδι στο χρόνο με ταξικές υποδείξεις και βιβλικές παραβολές.
Πέραν βέβαια από τις προβολές υπό το φως των αστεριών και με τη μυρωδιά της θάλασσας, όταν ο κινηματογράφος έχει την τιμητική του σε νησί και μάλιστα με παγκόσμιο αέρα, σημαίνει μία συνολική εμπειρία. Γνωριμία με σκηνοθέτες και ανθρώπους του κινηματογράφου, παρέες, κουβέντες, βουτιές και βόλτες στο νησί στο οποίο ο καθένας μπορεί να βρει την ηρεμία με τον δικό του τρόπο -και που με κάποιον άλλο μαγικό τρόπο, σε αυτό το ταξίδι ακούστηκαν τρεις φορές οι Oasis σε ανύποπτο χώρο και χρόνο.
Το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Αιγαίου μετά από ένα μεγάλο πάρτυ στην Πάτμο, σάλπαρε και για την Πάρο, για να παρουσιάσει το πρόγραμμα του, που και φέτος υπήρξε πολυσυλλεκτικό και ενδιαφέρον. Του χρόνου για που αλλού λέτε να σαλπάρει;
