Γειά σου Χάρη Λαμπράκη με το νέι σου

O Χάρης Λαμπράκης έχει επιλέξει ως όργανο ένα χαρακτηριστικό πνευστό της παράδοσης της Ανατολής, το νέι: με αυτό εκφράζεται, γι αυτό συνθέτει τις δημιουργίες του, και με αυτό είναι συνδεδεμένος στο μυαλό των ελλήνων εραστών της μουσικής. Λόγω ακριβώς της μοναδικότητας του νέι, αλλά και της δικής του εξαιρετικής μουσικής προσωπικότητας, παραμένει εντελώς ακατάτακτος μέσα στο ελληνικό τοπίο. Είναι επίσης σταθερό μέλος των Primavera En Salonico της Σαβίνας Γιαννάτου, αλλά και του συγκροτήματος του Μιχάλη Σιγανίδη – που άλλωστε ο ίδιος, με το με το γνωστό του μοναδικό πνεύμα, είχε βαφτίσει ένα διάστημα «Συγκρότημα Λαμπράκη»!

Το Σάββατο, θα εμφανιστεί στη Στέγη με το συγκρότημά του, τους Χάρης Λαμπράκης Quartet, ένα λαμπρό σύνολο: είναι ένα από τα μουσικά ραντεβού αυτής της περιόδου που δεν χάνονται με τίποτα. Με αυτή την αφορμή μίλησε στην popaganda για την πορεία και τις επιλογές του.

Αλήθεια, η επιλογή του οργάνου πώς έγινε; Πώς βρέθηκες να παίζεις νέι; Εντελώς τυχαία! Ήμουν στο Μουσικό Γυμνάσιο στην Παλλήνη και μια μέρα, Πρώτη Λυκείου, μπαίνει στην τάξη ο δάσκαλός μας, ο συγχωρεμένος Μάριος Μαυροειδής, και λέει: διαλέξτε όργανο. Ποιος θα κάνει ούτι; Ποιος θα κάνει σάζι; Ποιος θα κάνει νέι; Κανείς! Τι είναι το νέι; Δεν ξέραμε! “Το νέι είναι ένα πνευστό όργανο, καλαμένιο, κι όποιος επιλέξει να κάνει, θα του δώσουμε ένα, γατί δεν υπάρχουν στην αγορά για να βρείτε. Κι εγώ σκέφτηκα: όργανα τσάμπα δίνουνε, τι έχω να χάσω; Ας δοκιμάσω και θα δω! Τότε κανείς δεν το ήξερε το νέι. Έπαιζαν μόνο ο Χρήστος Τσιαμούλης, ο Γιώργος Συμεωνίδης, κι η Σύλβια Κουτρούλη που ήταν μαθήτρια του Χρήστου επί ένα χρόνο, κι έγινε η δική μου δασκάλα. Κι όταν λέω έπαιζαν, εννοώ στο σπίτι τους: δεν υπήρχαν γκρουπ με νέι για να πας ν’ ακούσεις. Ούτε και υπήρχαν τότε ίντερνετ και youtube για να τα ανακαλύψεις: από κασέτες από Τουρκία μόνο. Ήταν λοιπόν τυχαίο, αλλά κόλλησα. Κόλλησα πολύ! Έχει μια δυσκολία το νέι στην αρχή, και κάπως τρως το κόλλημα, το έχεις παντού μαζί σου. Ήμουν και στην εφηβεία…

Και ούτε λοξοδρόμησες ποτέ, να το αφήσεις και να επιχειρήσεις με κάποιο άλλο όργανο. Όχι. Έπαιζα πιάνο, και παίζω ακόμα. Στο συγκρότημα του Μιχάλη Σιγανίδη παίζω πιάνο. Χάλια! Αλλά μου αρέσει και το πιάνο, και τώρα με το Μιχάλη θέλω να βελτιωθώ για να μπορώ να ανταπεξέρχομαι, γιατί είναι δύσκολα τα κομμάτια του κι απαιτητικό το παίξιμο. Θέλω να μπορώ να παίξω καλύτερα, αλλά είναι δύσκολο τώρα, μεγαλώσαμε!

Με το Μιχάλη πάλι, είναι ένας άλλος μουσικός κόσμος. Ναι, εντελώς. Συνολικός! Ο πιο συνολικός μουσικός που γνώρισα. Τα πάντα: και ποιητής, και συνθέτης, και μουσικός. Όλα! Έχει έναν τρόπο να σε παίρνει μαζί του, να είσαι ολόκληρος όταν είσαι εκεί. Πολύ ωραία αίσθηση: να νιώθεις ότι πας και δεν σου ζητάει εφφέ, σου ζητάει να είσαι εσύ. Δεν έχει άλλη απαίτηση πέραν αυτού, γι αυτό σε διάλεξε.

Το κουαρτέτο σου έκλεισε δέκα χρόνια… Δέκα και περπατάμε στα έντεκα! Από το Δεκέμβρη του 2006 που βρεθήκαμε με το Νίκο Σιδηροκαστρίτη και τον Δημήτρη Θεοχάρη, και τότε στο μπάσο ήταν ο συγχωρεμένος Αλέξαδρος Παρασκευόπουλος. Μετά έφυγε ο Αλέξανδρος γιατί είχε πολλή δουλειά, και ήρθε ο Λύδιος Δάμης, και με αυτόν γράψαμε τον πρώτο δίσκο, το Thea. Μετά ενδιάμεσα ο Μάκης Μπουκάλης, και τελικά ο Δημήτρης Τσεκούρας. Ήμασταν δηλαδή οι τρεις μόνιμοι, κι αλλάξαμε κάποιους μπασίστες. Ο Τσεκούρας όμως είναι μαζί μας επτά χρόνια τώρα.

Μέσα σε αυτα τα χρόνια έχει αλλάξει εντελώς η τζαζ σκηνή στην Ελλάδα. Να σου πω την αλήθεια, δεν το ξέρω. Εγώ δεν είμαι στη σκηνή αυτή. Οι τζαζίστες με λένε παραδοσιακό, και οι παραδοσιακοί με λένε τζαζίστα! Οπότε είμαι κάπου στη μέση, και περνάω ωραία! Δεν ανήκω ούτε στους μεν, ούτε στους δε. Γι αυτό και δεν την ξέρω τη σκηνή. Έχω παίξει με το Βασίλη Ρακόπουλο, και μέσω αυτού γνώρισα πολλούς άλλους. Αλλά πιο πολύ παίζω με τον Haig Yazdjian, που είναι λίγο πιο world music. Και με τον Ross Daly… Αλλά αυτό που άλλαξε για μένα, είναι οι χώροι. Αυτό το νιώσαμε πολύ. Είχαμε σαν στέκι το Παράφωνο – πάει . Ήταν το Αλάβαστρο- πάει κι αυτό. Ήταν το Dizzy Miles όπου παίξαμε δυο χρόνια φουλ, κάθε Σάββατο – πάει κι αυτό! Όσοι ξέραμε κλείσανε. Τώρα έχουμε ένα live στην Αφρικάνα το Μάρτιο, τώρα γνωριστήκαμε. Δεν είμαι κι ο άνθρωπος που θα πάει να συστηθεί, κάτι κοινοί γνωστοί μάς γνώρισαν.

Ένα γκρουπ σαν το δικό σου το οποίο, όπως είπες, κινείται μεταξύ των ειδών, πόσο συχνά καλείται να παίξει; Τι αντίκτυπο έχει να μην ανήκεις πουθενά; Έχεις την ευκαιρία να είσαι λίγο περίεργος και να μη σου λένε τίποτα! Νιώθω την ελευθερία να είμαι εκεί που είμαι γιατί με δέχονται, κι όχι γιατί έχω κάποια στάμπα συγκεκριμένη. Δεν είναι τζαζίστας. Ούτε και παραδοσιακά παίζω. Απλώς ίσως λόγω του οργάνου, τα παραδοσιακά τα έχω ψάξει περισσότερο από τη τζαζ. Η τζαζ είναι κάτι πολύ δύσκολο, ειδικά για το νέι, δεν μπορεί να προσαρμοστεί: είναι ένα όργανο φτιαγμένο για μια άλλη μουσική, κουρδισμένο πάνω στις κλίμακες της Ανατολής. Τώρα αυτό για να το κουρδίσεις έτσι που να ταιριάξει λίγο με τη τζαζ, είναι πολύ δύσκολο.

Είχες επαφή με τη μουσική της Ανατολής πριν επιλέξεις το νέι, ή αυτά ήλθαν μαζί; Μαζί. Στα δεκαπέντε ξεκίνησα άλλωστε. Ο πατέρας μου είχε μεγάλη συλλογή από κασέτες και άκουγε τα πάντα, ήταν και το Τρίτο Πρόγραμμα… Μέσω του πατέρα μου λοιπόν είχα ακούσει διάφορα πράγματα και πριν το νέι. Αλλά το νέι σε βάζει σε ένα κόσμο, κουβαλάει ένα κόσμο μαζί του. Είναι τεράστια παράδοση, δεν τελειώνει. Όλη η Ανατολή είναι.

Καθώς είναι ένα όργανο καθαρά συνδεδεμένο με την παράδοση αυτή της Ανατολής, η θέση του στο σήμερα ποια είναι; Γιατί αυτό που κάνεις εσύ είναι σημερινό δεν είναι αναβίωση. Αυτό προσπαθώ να βρω, αυτό προσπαθούμε όλοι. Γιατί συζητάμε για το νέι επειδή είναι το περίεργο όργανο. Αλλά κι ο Νίκος Σιδηροκαστρίτης με τα τύμπανά του, αυτό προσπαθεί να κάνει. Να, αν ήταν κι αυτός εδώ τώρα, θα σου τα έλεγε. Δεν πιστεύω ότι το πιάνο, για παράδειγμα, έχει λιγότερη αναζήτηση από το νέι: είναι ένα όργανο όπου έχουμε ακούσει τόσους πολλούς πιανίστες, κι έχουν γίνει τόσα πράγματα στο πιάνο, που και για τον Δημήτρη (Θεοχάρη) φαντάζομαι, το να βρει τον εαυτό μου μέσα σε αυτό και να το κάνει να είναι βιωματικό, υπάρχει μια προσπάθεια. Για όλους μας είναι έτσι. Όλα τα όργανα κουβαλάνε μέσα τους πράγματα. Και το κοντραμπάσο: πώς ένας έλληνας παίζει κοντραμπάσο; Ο Τσεκούρας είναι αθηναίος με καταγωγή από τα Γιάννενα. Πού βρέθηκε με το κοντραμπάσο στα χέρια; Άμα το δεις, όλα τα όργανα έχουν αυτό που κουβαλάνε, κι αυτό που έχει ο άλλος μέσα του. Ψάχνεις να βρεις πού βρίσκεσαι, και δεν νομίζω ότι το βρίσκεις. Είναι μια αναζήτηση διαρκής.

Και στο πονεμένο κομμάτι που ονομάζεται δισκογραφία, τι γίνεται στην εποχή μας; Έλα ντε… Πες μου εσύ! Κοίταξε, ο δίσκος είναι σαν μια φωτογραφία: θέλεις να τον κάνεις για να θυμάσαι κάτι, αυτό που κάνεις εκείνη την περίοδο να το αποτυπώσεις. Όπως θα λέγαμε τώρα: βρεθήκαμε εδώ με το Γιώργο, τράβα μια φωτογραφία να το θυμόμαστε. Αλλά εγώ το βρίσκω θετικό ότι έχει γίνει τώρα αυτό στη δισκογραφία, γιατί έχουμε τη δυνατότητα να μαζευτούμε και να κάνουμε ό,τι μας κατεβαίνει στο κεφάλι χωρίς να έχουμε να απολογηθούμε σε κάποιον, ή να φάμε πόρτα από κάπου: μπορούμε να το κάνουμε μόνοι μας. Αυτό είναι πολύ θετικό. Από την άλλη, επειδή επικρατεί τέτοιο χάος στο ίντερνετ, μπορεί να μη σε ακούσει ποτέ κάποιος. Τελικά βλέπω ότι κι αυτό κάπως καθοδηγείται: ανακαλύπτουμε πράγματα, αλλά αυτό που ονομάζουμε mainstream υπάρχει και στο ίντερνετ. Ποιος θα έχει τα περισσότερα views, τα περισσότερα like… Δεν ξέρω αν τα αγοράζουν όπως λέγεται ή όχι, αν είναι τόσο «φορετό» το πράγμα, αλλά υπάρχει mainstream και στο ίντερνετ. Δεν υπάρχει δημοκρατία, αλλά ένα κυρίως ρεύμα, και τα υπόλοιπα. Απλώς είναι πολύ πιο εύκολο να πάει μακριά η πληροφορία. Πήραν το cd μας στην Ιαπωνία: δεν ξέρω αν θα γινόταν αυτό εύκολα πριν από είκοσι χρόνια, κάτι τέτοιο θα ήταν μεγάλο γεγονός. Το να φτάσει κάποιος ινδός να μου γράψει: έχω το cd σας και το ακούω και σας ευχαριστώ, δεν νομίζω να γινόταν. Αυτά είναι τα καλά… Τη δυσκολία την αντιπαρερχόμαστε. Τα καταφέρνουμε, προς το παρόν μπορούμε να το κάνουμε. Τώρα για τον τρίτο μας δίσκο, ψάχνουμε για εταιρεία και στο εξωτερικό. Αλλά δεν είδα πολύ ενδιαφέρον. Ίσως τελικά να τον κάνουμε εδώ.

Ξέρεις φυσικά πως εμείς που ακούμε τζαζ στην Ελλάδα, θεωρούμε πως είστε το ελληνικό γκρουπ που θα ταίριαζε περισσότερο στον κατάλογο της ECM. Είναι κοινό μυστικό! Ναι. Η ECM είναι μεγάλη εταιρία, τι να λέμε τώρα… Μέσω της Σαβίνας Γιαννάτου έχω γνωρίσει και τον Manfred Eicher. Είναι μεγάλο κεφάλαιο, είτε συμφωνεί κανείς με αυτά που κάνει είτε όχι. Έχει κάνει ένα τεράστιο κατάλογο με πάρα πολλά πράγματα, κι έχει κάνει και το δίσκο με τις μεγαλύτερες πωλήσεις στην ιστορία της τζαζ: το Κοντσέρτο της Κολωνίας του Keith Jarrett. 4.500.000 αντίτυπα! Κι έχει κάνει κι άλλα που μπορεί να διαφωνεί κανείς, είναι θέμα γούστου.

Τι θα ακούσουμε το Σάββατο; Αυτό που παίζουμε! Δεν μπορούμε να αλλάξουμε τώρα, οι ίδιοι θα είμαστε, εμείς! Αλλά θα έχουμε μεγάλη χαρά, γιατί όταν σε καλούν να παίξεις κάπου τόσο καλά, χαίρεσαι, οπότε θα βάλουμε τα δυνατά μας. Και θα παρουσιάσουμε πιο επίσημα και τα κομμάτια του τρίτου μας δίσκου.