Τι δουλειά έχει, τέλος πάντων, το αίσθημα, στη ζωή δυο μπράβων (σ.σ. αυτό υποδύουνται ο Δημήτρης Λάλος και ο Χάρης Φραγκούλης στους Αισθηματίες);
Δημήτρης Λάλος: Μα το αίσθημα σταματάει την οποιαδήποτε επαγγελματική ιδιότητα.
Ηλιάνα Μαυρομάτη: Ναι, είναι το πιο πανανθρώπινο στοιχείο το αίσθημα. Ο έρωτας, η αγάπη…
ΔΛ: Ευτυχώς που υπάρχει, και ειδικά σε τέτοιους τύπους, διαφορετικά θα ήταν πραγματικά χαμένοι σ’ αυτήν τη ζωή…
Το πώς το συναίσθημα μπλέκει στη ζωή τέτοιων ηρώων, ήταν φαντάζομαι από τα κεντρικά στοιχεία που σας ιντρίγκαραν στην ταινία.
ΔΛ: Ναι, οι λόγοι για τους οποίους διαλέγεις μια ταινία, είναι πάρα πολλοί. Σίγουρα έχει να κάνει με τους συνεργάτες, κι έχει να κάνει και με το σενάριο, αυτοί είναι δυο πολύ σοβαροί λόγοι.
Τι σας έκανε να θέλετε να δουλέψετε με τον Νίκο Τριανταφυλλίδη;
ΗΜ: Κατ’ αρχάς η τρέλα που κουβαλάει, αυτό είναι το κυριότερο. Η όλη περσόνα του είναι πολύ ελκυστική, σε κάνει να θέλεις να τον γνωρίσεις και να συνδημιουργήσεις. Και βέβαια, το ότι έχει μια βαθιά αγάπη για τον κινηματογράφο και μια πολύ ιδιαίτερη αισθητική. Η οποία, νομίζω, βγαίνει στην πιο δομημένη της μορφή στους Αισθηματίες, απ’ ό,τι στις ταινίες που έχει κάνει μέχρι τώρα.
ΔΛ: Ναι, είναι ένας άνθρωπος που ξέρει από κινηματογράφο. Παρακολουθώντας τον στα γυρίσματα, πιστεύω ότι και όλα τα παιδιά που ήταν γύρω του, που δούλεψαν στην ταινία, μάθανε λίγο σινεμά παραπάνω.
Είναι συγκεντρωτικός ως σκηνοθέτης, μπλέκει σε όλα, ή μοιράζει αρμοδιότητες;
ΗΜ: Κοίτα, το πράγμα ήταν πολύ οργανωμένο, σε πρωτόγνωρο βαθμό μάλιστα, για τα ελληνικά δεδομένα. Και μέσα απ’ αυτό, νομίζω ότοι όλοι όσοι δουλέψαμε σ’ αυτήν την ταινία, νιώθαμε τρομερή ασφάλεια σ’ ό,τι είχαμε να κάνουμε: οι θέσεις μας ήταν ξεκάθαρες, σαφή τα όρια, τα πλαίσια, σαφής ο στόχος…
ΔΛ: Ακολουθούσε το πρωτόκολο, ας πούμε. Ο Νίκος ήταν ο σκηνοθέτης, είχε τη θέση του, καθόταν πίσω απ’ το μόνιτορ, δεν έμπαινε από ‘δω κι από ‘κει, και το ίδιο ίσχυε και με τους υπόλοιπους, έκαναν τη δουλειά τους, δεν ήταν άρπα-κόλλα. Κι ενα τέτοιο πρωτόκολο πιστεύω βοηθάει πολύ τη δημιουργική διαδικασία.
Στα γυρίσματα υπήρχαν σαφείς οδηγίες που ακολουθούσατε για να καταλήξετε στο αποτέλεσμα, ή είχατε περιθώριο ελιγμών μέσα στους χαρακτήρες σας;
ΗΜ: Πάντα υπήρχε το περιθώριο του αυτοσχεδιασμού, σε ό,τι κι αν κάναμε, όση πρόβα κι αν είχε γίνει, ό,τι κι αν είχαμε πει.
ΔΛ: Ναι, ήμασταν πολύ ελεύθεροι…
ΗΜ: Υπήρχε χώρος να προτείνουμε πράγματα, να δοκιμάσουμε, να αλλάξουμε πράγματα πάνω στο γύρισμα, είχαμε τρομερή ελευθερία.
ΔΛ: Αλλά έβλεπες ότι ο Νίκος, πίσω απ’ όλα αυτά, ήξερε και πού θέλει να πάει την ταινία, δεν παρασσυρόταν δηλαδή, ώστε να χάσει το στόχο του.
Πώς είναι τα πράγματα στην Ελλάδα του σήμερα, για έναν ηθοποιό που θέλει πάση θυσία να κάνει αυτήν την δουλειά;
ΔΛ: Κοίτα, το επάγγελμα του ηθοποιού, είναι ένα κοινωνικό φαινόμενο. Πρέπει να πας πολύ πίσω για να βρεις γιατί υπάρχει αυτό το επαγγελμα, γιατι υπάρχει η ανάγκη σε κάποιους ανθρώπους να υποδύονται κάποιους άλλους, και γιατί υπάρχει η ανάγκη στον κόσμο να βλέπει κάποιους να υποδύονται κάποιους άλλους. Από ‘κει και πέρα, εμείς στο θέατρο πάντα κρίση είχαμε. Δεν περιμέναμε την κρίση για να αγχωθούμε…
ΗΜ: Κι επίσης, όσο δυσκολεύουν τα πράγματα κοινωνικά, όσο πιο εχθρικό γίνεται το περιβάλλον, άλλο τόσο μεγαλύτερη γίνεται κι η ανάγκη να κάνεις αυτό το πράγμα.
Είναι ψυχοπαθολογικής υφής το ζήτημα…
ΗΜ: Καλά, ναι, η αλήθεια είναι ότι δεν είναι και η πιο φυσιολογική επαγγελματική επιλογή να θέλεις να βιοπορίζεσαι απ’ αυτό το πράγμα… Απ’ την τέχνη γενικά όμως, όχι μόνο απ’ την ηθοποιΐα.
ΔΛ: Ναι, και γλύπτης να είσαι, ψυχοπαθολογικό είναι το θέμα…
ΗΜ: Κι ακόμη χειρότερα, γιατί είσαι και τελείως μόνος. Δημιουργείς, κι ελπίζεις αυτό κάποια στιγμή να αναγνωριστεί ως έργο τέχνης.
ΔΛ: Ενώ η ηθοποιΐα, τουλάχιστον, είναι απ’ τα πιο ομαδικά πράγματα που μπορεις να κάνεις στο χώρο της τέχνης. Αλλά έχει να κάνει και με το ποιες είναι οι ανάγκες σου, το γιατί έχεις διαλέξει να κάνεις αυτή τη δουλειά. Δηλαδή αν το κάνεις για να βγάλεις λεφτά…
ΗΜ: …έχεις σίγουρα διαλέξει λάθος δουλειά
Ή, τουλάχιστον, σε λάθος χώρα!
ΔΛ: Μπα, και σε άλλη χώρα, θα πρέπει να κάνεις άλλου τύπου κινήσεις για να βγάλεις λεφτά μέσω αυτής της δουλειάς, να κάνεις πράγματα που δεν έχουν να κάνουν με τη δουλειά σου. Αμα θες σώνει και καλά να γίνεις διάσημος δηλαδή.
ΗΜ: Ναι, κι η ματαιοδοξία είναι δυστυχώς πολύ συνυφασμένη με αυτή τη δουλειά.
ΔΛ: Δηλαδή για όσοσυς φαντάζονται αυτή τη δουλειά ως μια δουλειά με γκλάμουρ, με πισίνες, με πάρτι, δεν έχει καμία σχέση. Η δουλειά του ηθοποιού τον έχει κλεισμένο όλη μέρα σ’ ένα υπόγειο να κάνει πρόβες.
Είναι εύφορο το έδαφος για έναν ηθοποιό που θέλει να κάνει σινεμά; Υπάρχει ποικιλία ρόλων να δοκιμάσει, χώρος να μπει στο κινηματογραφικό σκηνικό;
ΗΜ: Δυστυχώς δεν υπάρχουν χρήματα να γίνουν παραγωγές, οπότε μ’ αυτήν την έννοια δεν νοείται να έχουν την πολυτέλεια της επιλογής των ρόλων.
ΔΛ: Ναι, δεν είμαστε Αμερική, στην Αμερική υπάρχει βιομηχανία κινηματογραφική, εδώ υπάρχει βιοτεχνία.
Αισιόδοξο σε βρίσκω, οικοτεχνία θα το έλεγα…
ΔΛ: Ναι, έτσι είναι. Ο καθένας σκαρώνει την ταινία του, σου λέει δεν έχω λεφτά, έλα να παίξεις. Εντάξει ρε φίλε, δε λεω να μου δώσεις λεφτά, αλλά μην βάλω κι απ’ την τσέπη μου! Δηλαδή, στην ουσία, όταν κάποιο παιδί κάνει μια μικρού μήκους ας πούμε, και θες να τον βοηθήσεις, το θέμα δεν είναι οτι θα πάρεις λεφτά γιατί θες να βγάλεις, το θέμα είναι να μην μπεις μέσα εσύ ο ίδιος. Δηλαδή η βενζίνη σου, οι μεταφορές σου, το φαγητό σου. Τέτοια πράγματα.
ΗΜ: Κι έχει να κάνει και με το ότι όταν πληρώνεσαι για κάτι, έστω και συμβολικά, το αντιλαμβάνεσαι ως αμοιβή κι έστω και υποσυνείδητα, λειτουργείς με περισσότερο επαγγελματισμό και συμβάλεις πιο ουσιαστικά. Τα τελευταία χρόνια, πάντως, που η τηλεόραση έχει καταρρεύσει κι ο κόσμος δεν έχει διέξοδο στο να δει κάτι, βλέπεις ότι έχει στραφεί πολύ προς το θέατρο. Ελπίζω να γίνει το ίδιο και με το σινεμά.
Μα θεωρείς ότι υπάρχει ελληνικός κινηματογράφος που να μπορεί να προσελκύσει το κοινό της ελληνικής τηλεόρασης; Δηλαδή, ναι, γίνονται λίγες ταινίες, αλλά δεν είναι και το εύρος τους κάπως περιορισμένο;
ΗΜ: Ναι, είναι, δυστυχώς.
ΔΛ: Κι οι θεατές σίγουρα είναι γαλουχημένοι με άλλες προσλαμβάνουσες, δύσκολα θα πάνε να δούνε μια ψαγμένη ταινία…
ΗΜ: Είναι αμφίδρομο όμως… Δεν είναι μόνο ευθύνη των θεατών που έχουν μάθει στο εύκολο και το εύπεπτο. Είναι και θέμα μιας πλειάδας Ελλήνων σκηνοθετών, οι οποίοι σαν να κάνουν επίτηδες δύσκολες ταινίες τους, σα να μην πάνε κι οι ίδιοι προς τους θεατές.
ΔΛ: Αυτό βέβαια συμβαίνει γιατί ένας σκηνοθέτης μπορεί να παλεύει πέντε χρόνια για να κάνει μια ταινία. Δηλαδή έχει γράψει ένα σενάριο, και μέχρι να έρθει η ώρα να το κάνει ταινία, είναι πλέον άλλος άνθρωπος από εκείνον που το έγραψε.
Άσε που επειδή δεν είναι και καθόλου σίγουρος ότι θα ξανακαταφέρει να κάνει ταινία, τη φορτώνει με ότι έχει μέσα του, να ρεφάρει.
ΔΛ: Ναι, και αυτό.
ΗΜ: Πάντως, να πούμε για τους Αισθηματίες, ότι ενώ είναι μια ταινία με αρκετό σουρεαλισμό μέσα της, ταυτόχρονα, δεν είναι καθόλου δυσνόητη, δεν είναι καθόλου δήθεν. Κι είναι και πολύ ελληνική που για μένα είναι τρομερά σημαντικό, αυτό το να βλέπει ο άλλος μια ταινία και να καταλαβαίνει ότι είναι δικό του πράγμα, να αντιλαμβάνεται την οικειότητα της γλώσσας, των ερεθισμάτων, των προσλαμβανουσών…
Και παρ’ ότι έχουν περάσει πολλά χρόνια από την προηγούμενη ταινία του, δεν ισχύει με τον Τριανταφυλλίδη αυτό που λέμε ότι τα έχει ρίξει όλα μέσα για να προλάβει.
ΗΜ: Αντίθετα έβγαλε και πολλά πράγματα, ακριβώς για το λόγο αυτό, να μην την φορτώσει.
ΔΛ: Και βέβαια δεν είναι ένα σενάριο που είχε γράψει πριν 14 χρόνια και προσπαθεί εδώ και 14 χρόνια να το κάνει ταινία. Το έγραψε τώρα και το έκανε τώρα.
Είναι δεσμευμένο με την εποχή του αυτό το σενάριο, είναι μια ταινία για το εδώ και το τώρα;
ΗΜ: Απ’ τη μια, ναι, είναι μια ταινία σημερινή, αλλά απ’ την άλλη είναι και λίγο άχρονη. Δηλαδή ενώ βλέπεις ότι είναι μια σύγχρονη πραγματικότητα, θα μπορούσε κάλιστα να συμβαίνει και σε μιαν άλλη εποχή.
ΔΛ: Δεν έχει χαρακτήρα επιθεωρησιακό, για την κρίση κι όλα αυτά…
ΗΜ: Ναι, αν και σε πιο βαθύ επίπεδο, αν θες, η ταινία θίγει και το θέμα της ελληνικότητας, ενός πολιτισμού που έχει χαθεί, της κουλτούρας που έχει απομείνει…
ΔΛ: Ναι, μέσα απ’ τον αρχαιοκάπηλο που πουλάει τα ελληνικά κυμήλεια… Το ότι τα πουλάει ακριβώς επειδή τα εκτιμάει βαθιά… Θίγει τέτοια πράγματα, με έναν πολύ ιδιαίτερο και ξεχωριστό τρόπο.
Οι Αισθηματίες του Νίκου Τριανταφυλλίδη, θα προβληθούν ως work in progress την Πέμπτη 26 Σεπτεμβρίου στο Ideal, στα πλαίσια του φεστιβάλ Νύχτες Πρεμιέρας. Ο Δημήτρης Λάλος αυτήν την περίοδο προβάρει τις Αλεπούδες της Ντον Κινγκ, που θα ανέβει στις 10 Οκτώβρη στο Επι Κολωνώ, ενώ η Ηλιάνα Μαυρομάτη, ετοιμάζεται για τη μεταφορά του Τίρζα: Η Βασίλισσα του Ήλιου, στο θέατρο Ιλίσια στις αρχές Νοέμβρη,
