Στην παράσταση «Ο παπαγάλλος μου» η Άννα Κοκκίνου ενσαρκώνει την Σοφία Τρικούπη, μια γυναίκας τρομερής παιδείας, μοναδικής αισθαντικότητας και απόλυτων συναισθημάτων.
Στέκεται στη σκηνή φορώντας ένα μαύρο, βαρύ φόρεμα, με πρόσωπο λευκό και με φωνή βγαλμένη από τα βάθη του είναι της μιλάει για τα δύο πιο αγαπημένα πλάσματα της Τρικούπη, που πια έχουν φύγει από τη ζωή: τον αδερφό της Χαρίλαο Τρικούπη και τον παπαγάλο της. Ένα ποίημα με μορφή γυναικεία, μια παρουσία που διασχίζει τον χρόνο και φτάνει στο σήμερα χάρη στην ουσία του λόγου της. Πάνω στη σκηνή του θεάτρου Σφενδόνη, η Άννα Κοκκίνου χωρίς το κοστούμι και το βαρύ μακιγιάζ του ρόλου αναδύει την ίδια αισθαντικότητα καθώς μιλάμε. Μια γυναίκα μεταφυσική.
«Είμαι και κοινωνικός άνθρωπος. Αλλά είναι ζωτική μου ανάγκη να είμαι και μόνη μου. Δεν μπορώ αλλιώς, διαλύομαι. Το προτιμώ, λοιπόν».
Το κείμενο της Σοφίας Τρικούπη έχει μια γλώσσα πολύ λεπτών αποχρώσεων και βαθιάς ευαισθησίας. Αυτό σας κέντρισε; Το αρχικό μου ενδιαφέρον προκλήθηκε επειδή επρόκειτο για μια γυναίκα που ασχολούταν με την πολιτική, αυτή ουσιαστικά κρατούσε το κόμμα του Τρικούπη, και ταυτοχρόνως είχε την απίστευτη αισθαντικότητα να μιλήσει για τον παπαγάλο της. Αυτά τα δύο πράγματα μαζί, λειτούργησαν εκρηκτικά μέσα μου. Πριν ακόμη έρθω σε επαφή με το κείμενο σκέφτηκα ότι σε μια εποχή, σαν αυτή που ζούμε, θα ήταν αδιανόητο για έναν πολιτικό να μιλήσει με τέτοιο τρόπο για το ζώο του.
Σας συγκίνησε ο συνδυασμός ποιητικής φύσης και πρακτικού πνεύματος; Ναι, αυτός ο συνδυασμός. Αισθάνθηκα πόσο σε βάθος ήταν όλα. Ήταν μια γυναίκα τρομερής παιδείας.
Μετά τον θάνατο του αδερφού της έζησε άλλα 20 χρόνια, 20 χρόνια εγκλεισμού και άρνησης της ζωής. Πώς προσεγγίσατε τον ψυχισμό της; Τα λέει η ίδια όλα αυτά, στο γραπτό της. Μετά τον θάνατο του Τρικούπη δεν υπήρχε τίποτα.
Απόλυτη. Αντέχουμε απόλυτα συναισθήματα και απόλυτες συνθήκες; Μωρέ, αντέχουμε.
Πώς διαχειρίζεται κανείς μια τόσο ακραία μοναξιά; Εκεί, νομίζω, φαίνονται τα όπλα του καθενός. Αυτό που την βοήθησε ήταν η τρομερή καλλιέργεια που είχε. Επίσης, όλο το ήθος που είχε διαμορφώσει από μικρή ηλικία, στο σπίτι της. Μη ξεχνάμε ότι πατέρας της ήταν ο Σπυρίδων Τρικούπης και η μητέρα της ήταν το γένος Μαυροκορδάτου. Αυτές ήταν μεγάλες οικογένειες. Κι όταν λέω μεγάλες εννοώ ότι ήταν κομμάτι ατόφιο Ελλάδας.
Υπό ποια έννοια το λέτε; Κρατούσαν όλη την παράδοση μέσα τους και τη συντηρούσαν, απολύτως συνειδητά. Είχαν τη γνώση όλου αυτού που ήταν η παράδοση. Οι σημερινοί πολιτικοί δεν έχουν ιδέα.
«Ίσως δεν έχω αναπτύξει όλες τις ικανότητες που έχω, ίσως δεν τις έχω καλλιεργήσει όσο θα έπρεπε. Έτσι δεν είναι; Ναι, νομίζω ότι με έχω καταπροδώσει. Πιστεύω ότι θα μπορούσα να είχα καλλιεργήσει περισσότερο τον εαυτό μου, ως ηθοποιό».
Όταν αποφασίσατε να ενσαρκώσετε τη Σοφία Τρικούπη, ένα πλάσμα απόλυτης μοναξιάς μετά τον θάνατο του αδερφού της, τρομάξατε; Όχι, δεν τρόμαξα γιατί ξέρω τι είναι η μοναξιά. Εξάλλου είμαι ένας μοναχικός άνθρωπος. Παρ’ όλα αυτά αυτού την τύπου την μοναξιά είναι πολύ εύκολο να τη φαντασιωθεί κάποιος μέσα του. Είναι και πολύ εύκολο στην κοινωνία και στην εποχή μου ζούμε. Το βλέπεις αυτό.
Γιατί; Γιατί έχουμε αποκοπεί από την πηγή. Η πηγή είναι η παιδεία και η παράδοση.
Είναι ίδια για τον κάθε άνθρωπο; Αυτή είναι ίδια. Ο κάθε άνθρωπος μπορεί να την εκλαμβάνει διαφορετικά.
Εσείς επιλέγετε να είστε μοναχικός άνθρωπος; Ναι. Δε σημαίνει ότι δεν έχω φίλους, ότι δε διασκεδάζω. Είμαι και κοινωνικός άνθρωπος. Αλλά είναι ζωτική μου ανάγκη να είμαι και μόνη μου. Δεν μπορώ αλλιώς, διαλύομαι. Το προτιμώ, λοιπόν.
Τι προσφέρει η μοναχικότητα; Την επαφή με τον εαυτό.
Άρα αυτό σημαίνει ότι σας αρέσει ο εαυτός σας. Όχι, απαραίτητα. Μπορεί να μου αρέσει να ασχολούμαι με τον εαυτό μου. Άλλωστε με το θέατρο, που απαιτεί τόση ενασχόληση, μένει ελάχιστος χρόνος για μένα. Μόλις όμως τελειώσει η μέρα, με όλες τις ασχολίες της, έχω ανάγκη να μην μιλάω, να μην κάνω τίποτε.
Ποιος ο άνθρωπος, σε όλη τη θεατρική σας πορεία, σας επηρέασε πιο πολύ; Ο Λευτέρης Βογιατζής γιατί ήταν ένας σπουδαίος θεατράνθρωπος και είχα την τύχη να τον γνωρίσω από πολύ μικρή. Επίσης, με έχει επηρεάσει πάρα πολύ η Μίρκα Γεμεντζάκη που μου έμαθε την πρακτική της δουλειάς.
Ο Λευτέρης Βογιατζής τι σας έμαθε; Είχα την τύχη να είμαι δίπλα του και να παρακολουθώ έναν άνθρωπο που κατείχε εξ ολοκλήρου την έννοια θέατρο. Αυτό δεν είναι λίγο, είναι σπουδαίο.
Δεν υπήρχε διδακτισμός σε αυτή τη σχέση. Θεωρούσα πάντα ότι εγώ είχα να μάθω από αυτόν κι έτσι έγινε.
Έχουν έρθει ηθοποιοί να σας πουν ότι υπήρξατε η δική τους δασκάλα, η δική τους έμπνευση στο θέατρο; Είναι χαρά, είναι ευθύνη; Ναι, βεβαίως έχουν έρθει. Νιώθω χαρά. Η ευθύνη, όσο κι αν ακούγεται μεγαλεπήβολο, όταν κάποιος την έχει είναι κυρίως ευθύνη προς τον εαυτό του.
«Το μεταφυσικό στο θέατρο το εκλαμβάνω ως φυσικό, όχι ως υπερφυσικό».
Νιώθετε ότι έχετε προδώσει ποτέ τον εαυτό σας; Σίγουρα, μικρές προδοσίες. Νομίζω μεγάλες δεν έχω κάνει.
Ποιες είναι οι μικρές; Όταν δεν καταφέρατε να αποδώσετε ένα κείμενο όπως θα θέλατε; Όχι. Από την στιγμή που κανείς παλεύει με ένα κείμενο δεν μπορεί αυτό να ονομαστεί προδοσία. Κείμενο καθόλου και ποτέ δεν έχω προδώσει. Μπορεί να πει κανείς ότι δεν το έπιασα εξ ολοκλήρου.
Άρα η προδοσία είναι πού; Χμ, αφήστε να σκεφτώ. Εσείς μου βάλατε την ιδέα. Θα επανέλθουμε σε λίγο.
Η αποδοχή από τον κοινό μιας παράστασης σας τροφοδοτεί για να πάτε παρακάτω; Παρότι ο καθένας έχει έναν τρομερό κριτή –τον εαυτό του- για το πώς κάνει κάτι οπωσδήποτε ο έπαινος, ο καλός λόγος προσφέρει δύναμη. Όση του αναλογεί, βεβαίως.
Επηρεάζει τη δική σας κρίση προς τον εαυτό σας; Ξέρω ότι ακόμη στη Σοφία Τρικούπη υπάρχουν πράγματα που θέλω να κάνω και που δεν τα έχω κάνει. Τα καλά λόγια δε με κάνουν να το ξεχνώ αυτό. Με τίποτα.
Σας λένε ότι είστε πολύ αυστηρή με τον εαυτό σας; Δεν ξέρω αν είμαι τόσο αυστηρή όσο νομίζετε.
Κάνετε συνεχώς την αυτοκριτική σας; Έτσι νομίζω αλλά μπορεί να μου διαφεύγουν πράγματα πολύ βασικά. Σε σχέση με τις δυνατότητες που έχω κάνω μια αυτοκριτική αλλά μπορεί να είναι περιορισμένες οι δυνατότητες μου οπότε και η αυτοκριτική δε θα είναι απόλυτη. Θα επανέλθω όμως στο θέμα της προδοσίας. Σίγουρα θα έχουν συμβεί προδοσίες, μπορεί και κάποιες πολύ μεγάλες. Ίσως δεν έχω αναπτύξει όλες τις ικανότητες που έχω, ίσως δεν τις έχω καλλιεργήσει όσο θα έπρεπε. Έτσι δεν είναι; Ναι, νομίζω ότι με έχω καταπροδώσει. Πιστεύω ότι θα μπορούσα να είχα καλλιεργήσει περισσότερο τον εαυτό μου, ως ηθοποιό.
Τι σας έχει εμποδίσει σε αυτό; Τι μπορεί να έχει εμποδίσει έναν άνθρωπο; Το να μην έχει δουλέψει τόσο πολύ. Ένα είδος νωθρότητας, μολονότι δε νιώθω νωθρή.
Είστε αναβλητική; Σαφώς και είμαι αλλά είναι κάτι που το παλεύω. Ξέρετε, μερικές φορές η νωθρότητα είναι κάτι πολύ ύπουλο. Δηλαδή μπορεί να θέλεις πάρα πολύ να κάνεις κάτι και να το αφήνεις για μετά.
Γιατί το κάνουμε; Είναι βαθύ όλο αυτό. Να σας πω ότι η αιτία της νωθρότητας είναι ο φόβος του θανάτου; Μπορεί να μην είναι λάθος αυτό που σας λέω.
«Ο άνθρωπος ο ίδιος, σε οποιαδήποτε κατάσταση κι αν είναι, κινείται μεταξύ του μεταφυσικού και του πραγματικού και συμπεριφέρεται έτσι ή αλλιώς. Η ζωή είναι έτσι».
Τον θάνατο τον σκέφτεστε; Από πάρα πολύ μικρή. Και βέβαια περνώντας τα χρόνια, μεγαλώνοντας κανείς το σκέφτεται αλλά είναι ένα θέμα που με απασχολούσε από τα δέκα μου χρόνια.
Έγινε κάτι τότε; Έχασα την μητέρα μου. Αλλά ας το αφήσουμε αυτό.
Ποια είναι η μεγαλύτερη χαρά σας την ώρα που παίζετε; Είναι να μπορέσω να υποτάξω τον εαυτό μου στο ζητούμενο κάθε στιγμής. Να χαλιναγωγήσω τα μέσα μου στην ανάγκη της κάθε στιγμής.
Αυτό είναι μια διαρκής διαδικασία; Αυτό δεν μπορεί να σταματήσει την ώρα που παίζεις με τον ίδιο τρόπο που ο πιανίστας δεν μπορεί να βγάλει τα χέρια του από το πιάνο, από τα πλήκτρα.
Υπάρχουν και βασανιστικές στιγμές πάνω στη σκηνή; Καθόλου δεν το νιώθω έτσι. Νιώθω απλώς ότι μπορεί κάτι να μου ξέφυγε, να μην μπόρεσα να το κουμαντάρω, να το κατευθύνω.
Όταν το πετυχαίνετε νιώθετε χαρά; Δεν προλαβαίνω, γιατί πάω παρακάτω.
Τι νιώθετε το πρώτο λεπτό μετά το τέλος της κάθε παράστασης; Νιώθω ότι είμαι ο εαυτός μου.
Μου είπατε όμως πριν ότι χαλιναγωγείτε τον εαυτό σας πάνω στη σκηνή. Προσπαθώ να υλοποιήσω τον ρεύμα που με διαπερνά.
Είναι λίγο μεταφυσικό όλο αυτό; Μα ναι, είναι μεταφυσικό. Ανάμεσα στο μεταφυσικό και στο πραγματικό κινείται ο καλλιτέχνης. Ανάμεσα σε αυτό κάνει τη δουλειά του, ανάμεσα σε αυτό προσπαθεί να υπερβεί τον εαυτό του, ανάμεσα σε αυτό προσπαθεί να υποτάξει το υλικό του και να του δώσει μορφή. Αυτό κάνει. Και είναι ανάμεσα σε αυτά τα δύο.
Πότε βλέπετε αυτό το μεταφυσικό στο θέατρο; Το μεταφυσικό στο θέατρο το εκλαμβάνω ως φυσικό, όχι ως υπερφυσικό.
Δύσκολο είναι. Δεν ξέρω αν είναι δύσκολο. Πιστεύω πάρα πολύ στην μεταφυσική που υπάρχει στην καθημερινότητα. Δηλαδή είμαι από αυτούς τους ανθρώπους που τη βλέπουν συνέχεια, αυτή την πλευρά της ζωής. Δεν είμαι αποκομμένη, τη βλέπω γιατί υπάρχει. Ο άνθρωπος ο ίδιος, σε οποιαδήποτε κατάσταση κι αν είναι, κινείται μεταξύ του μεταφυσικού και του πραγματικού και συμπεριφέρεται έτσι ή αλλιώς. Η ζωή είναι έτσι.Έχει κι αυτό το στοιχείο κι εγώ θέλω να το βλέπω. Συνεπώς δεν είναι κάτι δύσκολο. Έτσι είναι η ζωή.
