H Κατίνα Παξινού
Πολλές είναι οι φορές που το ελληνικό άρωμα ταξίδεψε στην άλλη άκρη του ατλαντικού για να παρευρεθεί και να τιμηθεί σε μια από τις μεγαλύτερες κινηματογραφικές βραβεύσεις· στην τελετή των Όσκαρ. Από την Κατίνα Παξινού μέχρι τον Γιώργο Λάνθιμο, ήταν πολλές εκείνες οι στιγμές που έχουμε να απαριθμούμε βραβεύσεις και υποψηφιότητες.
Μια από τις σπουδαιότερες προσωπικότητες της ελληνικής υποκριτικής τέχνης, η Κατίνα Παξινού, φέρνει το 1943 το Όσκαρ β΄ γυναικείου ρόλου στην Ελλάδα, για την ερμηνεία της στην ταινία «Για ποιόν χτυπά η καμπάνα».
Το 1960 το «Ποτέ την Κυριακή», σε σκηνοθεσία του Ζιλ Ντασεν είναι υποψήφιο για 3 Όσκαρ· Όσκαρ Ά γυναικείου ρόλου για τη Μελίνα Μερκούρη, μουσικής για τα «Παιδιά του Πειραιά» του Μάνου Χατζιδάκι και Όσκαρ Ενδυματολογίας για τη Θεώνη Βαχλιώτη. Η Μελίνα Μερκούρη έχασε το αγαλματίδιο από την Λιζ Τέιλορ και η Βαχλιώτη από τον ενδυματολόγο της ταινίας «Facts and Lies». Ο Μάνος Χατζιδάκις, όμως, κερδίζει το Όσκαρ Μουσικής για τα «Παιδιά του Πειραιά», που κατάφερε να μαγέψει όλον τον πλανήτη, ένα βραβείο που, ;omvw, ποτέ δεν πήγε να παραλάβει καθώς ο ίδιος δεν εκτίμησε ποτέ το τραγούδι.
Το 1962 η «Ηλέκτρα» του Μιχάλη Κακογιάννη είναι υποψήφια στην κατηγορία καλύτερης ξένης ταινίας. Tην ίδια χρονιά ο ελληνικής καταγωγής Γιώργος Τσακίρης κερδίζει το Όσκαρ Β’ Ανδρικού Ρόλου για την ταινία West Side Story και γίνεται ο πρώτος ηθοποιός που αποσπά Όσκαρ για έναν χορευτικό ρόλο. Ενώ, υποψήφια είναι ξανά και η Θεώνη Βαχλιώτη για την ταινία «Φαίδρα», όμως και πάλι δεν καταφέρνει να κατακτήσει το βραβείο.
Τα «Κόκκινα Φανάρια» του Βασίλη Γεωργιάδη είναι υποψήφια στην κατηγορία Καλύτερης Ξένης Ταινίας το 1963, χάνουν, όμως, τη διάκριση από την αριστουργηματικότερη ταινία του Φεντερίκο Φελλίνι, το «8 ½».
Ο «Ζορμπάς» του Μιχάλη Κακογιάννη προτάθηκε το 1964 για 4 Όσκαρ. Υποψήφιο στις κατηγορίες Καλύτερη Ταινία, Όσκαρ Σκηνοθεσίας και Καλύτερο Διασκευασμένο Σενάριο, ο Ζορμπάς κατορθώνει να κερδίσει το Όσκαρ Ασπρόμαυρης Σκηνογραφίας, για τον Βασίλη Φωτόπουλο.
Ο Βασίλης Γεωργιάδης ξαναβρίσκεται στα Όσκαρ το 1965, για την ταινία «Το χώμα βάφτηκε κόκκινο». Η ταινία, σε σενάριο του Νίκου Φώσκολου, είναι υποψήφια στην κατηγορία κατηγορία Ξένης Ταινίας.
Ένας από τους σπουδαιότερους κινηματογραφιστές του πολιτικού σινεμά, ο Κώστας Γαβράς ήταν υποψήφιος για Όσκαρ Σκηνοθεσίας και Καλύτερου Διασκευασμένου Σεναρίου για την ταινία του «Ζ» το 1969.
Το 1974 η Θεώνη Βαχλιώτη καταφέρνει να κερδίσει το Όσκαρ Ενδυματολογίας για την ταινία «Ο Υπέροχος Γκάτσμπυ» με τον Robert Redford. Ο Μιχάλης Κακογιάννης βρίσκεται ξανά στα Όσκαρ το 1977 στην κατηγορία Ξένης Ταινίας για την ταινία του «Ιφιγένεια». Ο Έλληνας συνθέτης Βαγγέλης Παπαθανασίου κερδίζει το Όσκαρ Μουσικής για την ταινία «Οι Δρόμοι της Φωτιάς» το 1981. Το 1982 ο Κώστας Γαβράς κερδίζει το Όσκαρ Διασκευασμένου Σεναρίου για την ταινία Ο Αγνοούμενος. Όσκαρ Β’ Γυναικείου Ρόλου για την ταινία «Κάτω από την Λάμψη του Φεγγαριού», κερδίζει το 1987 η Ολυμπία Δουκάκη. Το 2000 η μικρού μήκους ταινία «One Day Crossing» της Χριστίνας Λαζαρίδη είναι υποψήφια στην κατηγορία Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας μικρού μήκους.
Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης ταινίας, κατάφερε να φτάσει το 2010 και ο Γιώργος Λάνθιμος με την ταινία του «Κυνόδοντας».
Το 2016 το The Lobster (Ο Αστακός), των Γιώργου Λάνθιμου και Ευθύμη Φιλίππου, διεκδικεί το Όσκαρ Πρωτότυπου Σεναρίου. Η ταινία είναι που είναι μια παραγωγή ελληνική, ιρλανδική, ολλανδική, γαλλική και βρετανική έχει ήδη κερδίσει το Βραβείο Κριτικής Επιτροπής στο Φεστιβάλ των Κανών το 2015.
Στην κατηγορία Ντοκιμαντέρ Μικρού Μήκους, είναι υποψήφια η ταινίας της Δάφνης Ματζιαράκη, 4.1 Miles· η οποία αφηγείται την ιστορία του Κυριάκου Παπαδόπουλου, ενός καπετάνιου του Λιμενικού της Λέσβου, κατά τη διάρκεια των προσφυγικών ροών από το Αιγαίο.
Πολλοί είναι και οι Ελληνοαμερικανοί δημιουργοί που έχουν ισχυρή παρουσία στα βραβεία, παιδιά Ελλήνων μεταναστών που μεγάλωσαν και εργάστηκαν στην Αμερική.
Elia Kazan, New York Jan 1967
Το πιο ηχηρό παράδειγμα είναι αυτό του Elia Kazan· ο Kazan γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη από Έλληνες της Καππαδοκίας και αργότερα μετανάστευσε στην Αμερική. Έχει τιμηθεί με το Όσκαρ σκηνοθεσίας για την ταινία του «Gentleman’s Agreement» το 1947, ήταν υποψήφιος για Όσκαρ σκηνοθεσίας για το «Α streetcar named Desire» (Λεωφορείον ο Πόθος) το 1951· το 1954 κερδίζει το Όσκαρ σκηνοθεσίας για την ταινία On the Waterfront (Το Λιμάνι της Αγωνίας) και για το 1955 είναι υποψήφιος για Όσκαρ για την ταινία «East of Eden» (Ανατολικά της Εδέμ). Επίσης, την ίδια χρόνια ο Elia Kazan είναι υποψήφιος για Όσκαρ στις κατηγορίες καλύτερης Ταινίας, Σκηνοθεσίας και Πρωτότυπου Σεναρίου για το «America, America».
Ο John Cassavetes, γεννημένος στη στη Νέα Υόρκη από Ελληνοαμερικάνους γονείς που όμως έζησε στα πρώτα χρόνια της ζωής του στην Ελλάδα, είναι υποψήφιος για το Όσκαρ B’ Ανδρικού ρόλου, για το The Dirty Dozen το 1967, ενώ την επόμενη χρονιά είναι ξανά υποψήφιος για Όσκαρ Πρωτότυπου Σεναρίου για την ταινία Faces που είχε σκηνοθετήσει.
Ο Chris Sarandon ή αλλιώς Χριστόφορος Σαραντόπουλος, πρώην σύζυγος της Susan Sarandon, είναι υποψήφιος για το Όσκαρ Β Αντρικού Ρόλου για την ερμηνεία του στο «Dog Day Afternoon» το 1975.
Η Eλληνοκαναδή Nia Vardalos είναι υποψήφια για Όσκαρ Πρωτότυπου Σεναρίου για το «My Big Fat Greek Wedding» το 2002.
Ο Ελληνοαμερικανός Alexander Payne Papadopoulos, γεννήθηκε στην Αμερική από γονείς ελληνικής καταγωγής· το 2005 κερδίζει το Oscar Διασκευασμένου Σεναρίου για την ταινία «Sideways» ενώ ήταν υποψήφιος και στην κατηγορία καλύτερης σκηνοθεσίας. Το 2011 επιστρέφει με πέντε υποψηφιότητες για το The Descendants όπου και κερδίζει το Όσκαρ Διασκευασμένου Σεναρίου. Η πορεία του συνεχίζεται το 2013 όπου είναι υποψήφιος με έξι Όσκαρ για το Νεμπράσκα στις κατηγορίες Καλύτερης Ταινίας, Καλύτερης Σκηνοθεσίας, Α’ ανδρικού ρόλου, β’ γυναικείου ρόλου και Καλύτερου Πρωτότυπου Σεναρίου για τον Payne και μια υποψηφιότητα για τον Έλληνα Φαίδων Παπαμιχαήλ για τη Διεύθυνση Φωτογραφίας.
Ο Ελληνογάλλος συνθέτης είναι ένας από τους επαγγελματίες του χώρου με τις περισσότερες υποψηφιότητες. Το 2006 με το soundtrack του «The Queen», το 2008 για τη μουσική επένδυση του «The Curious Case of Benjamin Button», το 2009 για το «Fantastic Mr Fox», το 2010 για το «The King’s Speech», το 2012 για το «Argo», και το 2013 για το «Philomena». Τελικά, κερδίζει το αγαλματίδιο το 2014 για τη μουσική του στο «The Grand Budapest Hotel».
Ο ελληνικής καταγωγής Αυστραλός και πολυβραβευμένος από τα Oscars σκηνοθέτης George Miller – Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας Κινουμένων Σχεδίων για το «Happy Feet» και υποψηφιότητες και για τα «Babe» και «Lorenzo’s Oil» – έχει το 2015 10 υποψηφιότητες για το φεμινιστικό στην ουσία αριστούργημα Mad Max: O Δρόμος Της Οργής.
Αν και τα Όσκαρ αποτελούν κατά κύριο λόγο τη «γιορτή», και αναγνώριση των Αμερικανικών ταινιών αλλά και ηθοποιών – κανείς δεν ξεχνά πόσο δύσκολη ήταν η απόκτηση του χρυσού αγαλματιδίου από τον Ιταλό Αλ Πατσίνο – παρ’ όλα αυτά φαίνεται πως ο ελληνικός κινηματογράφος με τα πενιχρά μέσα που κατά καιρούς διαθέτει καταφέρνει να σταθεί επάξια δίπλα στα κινηματογραφικά μεγαθήρια.
