Nicole Lizée, Terry Riley, Charles Mingus, Philip Glass και (σε παγκόσμια πρεμιέρα) Μαρίκα Παπαγκίκα, είναι μόνο λίγοι από τους λόγους που ανυπομονούμε να δούμε ξανά τους Kronos Quartet στην Αθήνα, αυτή την Πέμπτη, στο Gazarte, και μάλιστα σε μια συναυλία με πανηγυρικό, λόγω των τεσσαρακοστών γενεθλίων της μπάντας, κλίμα. Εξίσου ανυπόμονος είναι και ο αδιαφιλονίκητος ηγέτης της μπάντας, David Harrington. Καλώς να μας έρθουν.
Εφόσον είναι μια επέτειος, των 40 χρόνων συγκεκριμένα, είναι λογικό να κοιτάς πίσω στα πράγματα. Θυμάσαι πως ξεκίνησαν όλα; Θυμάμαι πάρα πολύ καλά! Ναι, ήταν τον Αύγουστο του 1973 και άκουγα στο ραδιόφωνο αυτή την απίστευτη μουσική, ήταν George Crumb και το κομμάτι «Black Angels». Ξαφνικά, ό,τι άκουγα μέχρι εκείνη τη στιγμή δεν είχε σημασία, απλά έπρεπε παίξω τα συγκεκριμένα κομμάτια. Ξαφνικά, άκουσα τη μουσική μου! Και όπως πιθανώς θα θυμάσαι, κυρίως με το τέλος του πολέμου στο Βιετνάμ, πολλοί άνθρωποι της ηλικίας μου αναρωτιούνταν με ποιο τρόπο θα μπορούσαν να εκφραστούν, τι πιθανώς μπορούσαν να κάνουν. Εκείνη τη στιγμή, το 1973 ήξερα ακριβώς τι έπρεπε να κάνω. Σύντομα ξεκίνησαν οι Kronos.
Στο Σιάτλ; Ναι, στο Σιάτλ της Ουάσινγκτον.
Θα παίξετε εκεί στα πλαίσια της επετείου; Παίξαμε εκεί νωρίτερα μέσα στη χρονιά. Είχαμε μια υπέροχη συναυλία στο Seattle και παίξαμε όλα τα είδη της μουσικής, συμπεριλαμβανομένων πολλών καινούργιων πραγμάτων. Την ίδια στιγμή που βάζουμε ως ορόσημο τα 40 χρόνια, κοιτάμε μπροστά, και όταν θα έρθουμε στην Αθήνα, θα παίξουμε μουσική που δεν έχουμε παίξει ποτέ ξανά εκεί.
Ήμουν αρκετά τυχερός ώστε να σας δω να παίζετε το «Black Angels» στο Παρίσι, στο Theatre De La Ville, νωρίτερα μέσα στη χρονιά. Είναι τρομερό πως το συγκεκριμένο κομμάτι παραμένει τόσο σχετικό με το σήμερα, 40 χρόνια αφότου το άκουσες στο ραδιόφωνο. Ναι είναι τρομερό, δεν είναι; Αυτό το κομμάτι συνεχίζει να μεγαλώνει.
Υπάρχουν πολλοί συνθέτες σε αυτό που αποκαλούμε σύγχρονη μουσική που έχουν γράψει συγκεκριμένα για τους Kronos Quartet. Πως συνέβη αυτό; Από την πρώτη πρόβα μας κιόλας, το Σεπτέμβριο του 1973, ήθελα η μουσική μας να μπορεί με κάποιο τρόπο να εκφράζει τη ζωή, όπως την ξέρουμε. Αναμφίβολα υπήρξαν συζητήσεις με συνθέτες- γυναίκες και άντρες- από όλο τον κόσμο. Είναι συναρπαστικό! Ακόμα και σε αυτή τη περιοδεία κάνω τέτοιες συζητήσεις με συνθέτες. Όλο και περισσότερο, οι συνθέτες θέλουν να εκφραστούν μέσα από τους Kronos. Ξέρεις, τα τελευταία 40 χρόνια, 860 καινούργια κομμάτια έχουν γραφτεί για τους Kronos. Είμαι πολύ περήφανος για όλα.
Το κουαρτέτο εγχόρδων είναι μια μορφή που υπάρχει για πολύ καιρό, και παρόλα αυτά ακούγεται πάντα σαν κάτι φρέσκο και καινοτόμο. Πως συμβαίνει αυτό; Οι συνθέτες μου κάνουν την ίδια ερώτηση συνεχώς. Εκτός του ότι δεν γνωρίζω την απάντηση, ο τρόπος που πρέπει να κάνουμε πρόβα και ο τρόπος που ενδιαφερόμαστε για τη μουσική πάντοτε περιλαμβάνει συζητήσεις και πειραματισμό. Έτσι η μουσική πάντα εξελίσσεται. Κάθε φορά που παίζουμε ένα από τα κομμάτια μας, είναι διαφορετικό. Και κάθε κοινό στο οποίο παίζουμε, με κάποιο τρόπο επηρεάζει τη μουσική μας. Οι συνθέτες το προσέχουν αυτό. Πριν από λίγο καιρό στην Ολλανδία η μεγάλη Ρωσίδα συνθέτης Sofia Gubaidulina, η οποία είχε συνθέσει για τους Kronos το 1993, τελικά μετά από όλα αυτά τα χρόνια, μας άκουσε να παίζουμε live και ήταν πολύ ευχάριστο και για εμάς και για εκείνη. Τέτοια πράγματα συμβαίνουν συνέχεια. Οι συνθέτες ακούνε τη δουλειά τους με έναν τελείως διαφορετικό τρόπο. Συναντούν τη μουσική μας, τις συναυλίες και τις ηχογραφήσεις μας και νέες προοπτικές προτείνονται μέσα από αυτές τις εμπειρίες.
Έχετε συνεργαστεί με μυθικούς συνθέτες όπως ο Steve Reich ή ο Phillip Glass. Από όλους, ποιος ήταν πιο κοντά σε σας τόσο σαν σκέψη όσο και σαν συνθέτης; Φέρνουμε το νέο κουαρτέτο του Phillip Glass στην Αθήνα. Εκεί θα κάνει τη πρεμιέρα του το «κουαρτέτο εγχόρδων νο. 7». Είναι ένα σπουδαίο κομμάτι. Αισθανόμαστε κοντά με πάρα πολλούς συνθέτες. Για παράδειγμα, ήμουν σε ένα εστιατόριο προχθές στη Λισαβόνα και στη μουσική που έπαιζαν ήταν η ηχογράφηση μας με τον Astor Piazzolla! Δεν το πίστευα! Ήμασταν πολύ κοντά μαζί του ή με τον Ηenryk Górecki που συνέθεσε 27 κομμάτια για εμάς τα τελευταία 35 χρόνια. Όλοι ήταν οι κατάλληλοι για εμάς, ήρθαμε πολύ κοντά. Αισθανόμαστε προνομιούχοι που μπορούμε να έχουμε αυτού του είδους τις σχέσεις με τους συνθέτες.
Έχετε ταξιδέψει σε όλο τον κόσμο και έχετε παίξει σε διαφορετικά ακροατήρια. Πρώτα από όλα, θεωρείτε ότι το είδος της μουσικής σας «απαιτεί» κοινό με παιδεία και τι διαφορές μπορείτε να εντοπίσετε; Δεν πιστεύω ότι το κοινό πρέπει να γνωρίζει κάτι για το κουαρτέτο εγχόρδων ή κάτι για την ιστορία της μουσικής ή αντίστοιχα κάτι για τα όργανα για να εκτιμήσει τη δουλειά μας. Έχω και αποδείξεις γιατί πολύ συχνά παίζουμε για παιδιά. Τα εγγόνια μου έρχονται στις συναυλίες μας. Οι άνθρωποι ανταποκρίνονται ενστικτωδώς στην μουσική. Εγώ ο ίδιος ήμουν μέλος του κοινού πριν να γίνω μέλος των Kronos. Για μένα η μουσική πρέπει να δουλεύει με ενστικτώδη τρόπο. Αν δεν συμβαίνει αυτό, δε μπορούμε να παίξουμε. Δε δίνω συμβουλές γενικά αλλά αν έπρεπε, αυτή θα ήταν να κοιμάστε καλά, να τρώτε και να έχετε τα αυτιά σας ανοιχτά και η μουσική θα δουλέψει για εσάς.
Υπάρχει ένα είδος αστείου πως για τη σύγχρονη μουσική, πως ακόμα και αν οι καλλιτέχνες κάνουν ένα λάθος κατά τη διάρκεια της παράστασης, κανείς δε θα το καταλάβει. Σοβαρά τώρα, πόση ελευθερία μπορεί να υπάρξει στον σύγχρονο ήχο και πως ακριβώς λειτουργεί; Εξαρτάται για ποιο είδους μουσικής μιλάμε. Το θέμα είναι ότι αισθανόμαστε πολύ ελεύθεροι με όλα τα κομμάτια που παίζουμε και με όλες τις ερμηνείες. Είναι ενδιαφέρον ότι η μουσική πολύ συχνά μοιάζει ακριβής αλλά πάντα ο ήχος είναι πολύ φρέσκος, σαν να το φανταζόμασταν για πρώτη φορά. Αυτό είναι πολύ σημαντικό μέρος της διαδικασίας της ερμηνείας. Υπάρχουν τόσοι διαφορετικοί τρόποι που μπορούμε να παίξουμε τις ίδιες νότες, το ίδιο κομμάτι, την ίδια φράση. Δοκιμάζουμε συνεχώς νέους τρόπους να προσεγγίσουμε τη δουλειά μας. Θα το καταλάβετε όταν έρθουμε στην Αθήνα…
Νομίζω πως αυτός είναι ο λόγος που μετά από 40 χρόνια που υπάρχουν οι Kronos. Όπως εγώ έτσι και όλοι όσοι αγαπούν της μουσική σας, σας θεωρούν νέους ανθρώπους. Νομίζω πως είναι η στάση σας απέναντι στη μουσική που μας δίνει αυτή την αίσθηση. Η μουσική μας μάς δίνει ενέργεια, η μουσική είναι πάντα νεαρή! (Γέλια)
Η δομή του Kronos Quartet έχει παραμείνει σταθερή τα περισσότερα χρόνια, και το μόνο που αλλάζει κατά διαστήματα είναι το βιολοντσέλο. Ναι, αλλά μην ξεχνάτε πως η Joan Jeanrenaud ήταν μαζί μας επί 20 χρόνια. Όπως ίσως ξέρετε, προσβλήθηκε από σκλήρυνση κατά πλάκας, μια τρομερή ασθένεια. Μάλιστα, συνέθεσε ένα κομμάτι για εμάς, πριν μερικές εβδομάδες, και το παίξαμε. Παραμένουμε πολύ κοντά με την Joan. Δεν ταξιδεύει πια καθόλου εκτός Σαν Φραντσίσκο. Και το βιολοντσέλο είναι ένα μεγάλο όργανο, είναι δύσκολο να ταξιδεύει κανείς με αυτό. Πάντως είμαστε πολύ ευτυχείς που έχουμε την Sunny Yang στους Kronos. Είναι μια απίστευτη παρουσία, και διευρύνει εξαιρετικά τη μουσική μας.
Το να ταξιδεύετε σε όλο τον κόσμο, σας κουράζει ποτέ; Κυκλοφορούν διάφορες ιστορίες για τις περιοδείες των ροκ συγκροτημάτων, αλλά δεν ξέρω αν ισχύει το ίδιο για ένα κουαρτέτο εγχόρδων. Υπάρχουν στιγμές που σας γίνεται βάρος το να βρίσκεστε διαρκώς εν κινήσει, σε μια πτήση ή ένα αεροδρόμιο; Νομίζω πως υπάρχουν φορές που θα προτιμούσαμε το κοινό μας να πετάξει προς τα εμάς στο Σαν Φρανσίσκο, αντί να πετάξουμε εμείς προς αυτό! (Γέλια). Δεν μπορώ να αρνηθώ πως είναι εξαντλητικό το να ταξιδεύουμε συνέχεια για τη δουλειά μας. Όμως η ανταπόδοση που παίρνουμε από το κοινό όταν παίζουμε τη μουσική μας σε τόσα διαφορετικά μέρη, είναι τεράστια. Οι συναυλίες μας αναζωογονούν και μας δίνουν ενέργεια.
Στην επόμενη σελίδα: Είναι καλό μέρος το Σαν Φρανσίσκο για να ζει ένας καλλιτέχνης;
