Η ομάδα RMS Mataroa επεξεργάζεται δραματουργικά το βιβλίο του ιστορικού και ερευνητή Ιάσωνα Χανδρινού “ΤΑΝΚ/ ΟΛΗ ΝΥΧΤΑ ΕΔΩ” για την ομώνυμη παράσταση του θεάτρου Τέχνης, σε σκηνοθεσία Μάνου Βαβαδάκη, με τον ίδιο, την Κατερίνα Ζησούδη και την Ειρήνη Μακρή στους τρεις και μοναδικούς ρόλους. Ερευνούν, αφηγούνται, τραγουδούν τα γεγονότα εκείνων των ημερών του Πολυτεχνείου. Η παράσταση αφηγείται τις μαρτυρίες των ανθρώπων που ήταν παρόντες στα γεγονότα. Με τρόπο ευθύ, άμεσο, απλό στη γλώσσα του. Όπως οφείλουμε στην αλήθεια δηλαδή.
Εσύ τι έκανες στις 17 Νοεμβρίου του 1973?
Είχα και ‘γώ κάτι να σου πω για το Πολυτεχνείο. Ήμουν μικρή τότε. Ήμουν αγέννητη μπορεί. Ήμουν στα κάγκελα, μαζί σας. Ήμουν έφηβη, χαμπάρι δεν πήρα. Ήμουν παράνομη. Ήμουν καθεστωτική. Όποια κι αν ήμουν, το Πολυτεχνείο -και ό,τι διαδραματίστηκε εκεί- είναι “Ιστορία”. Υπήρξε. Υπήρξαν νεκροί. Καταγράφτηκε. Σε συλλογικά υποσυνείδητα, στα κιτάπια των ιστορικών, σε σελίδες που πάλιωσαν, που έγιναν εφαλτήριο για τους μεταπολιτευτικούς καιρούς, που έφεραν κι άλλους νεκρούς, που έγιναν γιορτές σε σχολεία, που έγιναν πορείες, που γίνονται θέατρο. Ευτυχώς για μας.
Ας πούμε και μια αλήθεια κι ας πέσει στο κενό… που λέει και το άσμα. Υπάρχει ένας ψευδές αφήγημα περί “αντιστασιακής παράδοσης των Ελλήνων”. Κάπως έχουμε φτιάξει στο κεφάλι μας μια ιστορία, ότι κατά την περίοδο της χούντας ο τόπος έβραζε από αντιφρονούντες. “Το Πολυτεχνείο με την επίσημη καθιέρωση της επετείου του, ξέπλυνε τις ενοχές της επτάχρονης σιωπής και ανοχής ενός ολόκληρου λαού. Το Πολυτεχνείο έγινε σκιά της εξέγερσης και όλα τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του, που το έκαναν μοναδικό, βούλιαξαν στη λήθη και την ασάφεια” γράφει ο σκηνοθέτης Μάνος Βαβαδάκης στο εισαγωγικό σημείωμα του προγράμματος της παράστασης.
Εσύ λοιπόν τι έκανες στις 17 Νοεμβρίου του 1973?
Η εποχή των κινημάτων, ο Μάης του ’68, οι συνελεύσεις στα αμφιθέατρα που οδηγούν σε καταλήψεις, οι πολιτικοί καυγάδες, τα νεράντζια, τα ταψιά με τα φαγητά που στέλνουν οι μανάδες στα παιδιά της κατάληψης, τα κυνηγητά, οι γκλομπιές, τα κάγκελα της Τοσίτσα, η ένταση.
Στην παράσταση Τανκ/ Όλη νύχτα εδώ, μ’ έναν μαγικό τρόπο βλέπουμε τη συνέβη στο Πολυτεχνείο εκείνες τις 3 καθοριστικές ημέρες με το βλέμμα από μέσα προς τα έξω. Σα να βρισκόμασταν κι εμείς εκεί. Η εξαιρετική του δραματουργία μας καθιστά παρόντες. Γινόμαστε “Εμείς”. «Όλη η προσπάθεια της δραματουργίας ήταν να συγκεντρώσει όλες εκείνες τις μικρές λεπτομέρειες, που μαζί με τις μεγάλες στιγμές, θα φανέρωναν πόσο κοντά στον καθέναν από εμάς είναι ένα τέτοιο γεγονός, όπως η εξέγερση του Πολυτεχνείου. Πώς άνθρωποι απλοί, καθόλου ήρωες, στάθηκαν αντάξιοι του τίτλου του Πολίτη. Σήμερα θεωρούμε δεδομένα πολλά πράγματα σε σχέση με τη λειτουργία της Δημοκρατίας. Το κράτος δικαίου, όμως, δεν είναι υπόθεση της Πολιτείας, ούτε των δικαστικών, είναι των πολιτών. Και απαιτεί από εμάς διαρκή επαγρύπνηση και περιφρούρηση», μας λέει ο Μάνος Βαβαδάκης.
Εσύ θυμάσαι που ήσουν 17 Νοεμβρίου του ’73?
Πώς είναι άραγε να έχεις γεννηθεί μετά το 2005, να ‘σαι έφηβος, πιτσιρικάς, να είναι το Πολυτεχνείο κάτι μακρινό, μια ιστορία ενδεχομένως άνυδρη, το πολύ-πολύ ενεργή επετειακά, και να βλέπεις αυτήν την παράσταση? «Έχει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον το πώς οι έφηβοι αντιδρούν αμήχανα σε όλα αυτά που τους έχουν μάθει πως δεν χωράνε στο θέατρο και στην Ιστορία. Πώς μόνοι τους περνάνε αργά και σταθερά από την αδιαφορία στη βαθιά εμπλοκή. Σοκάρονται από την ειλικρίνεια που τους μιλάμε. Υπάρχουν φορές που αντιλαμβάνομαι από τις αντιδράσεις τους, ότι δεν τους δείχνουμε μόνο την αληθινή ιστορία του Πολυτεχνείου, αλλά και έναν σύγχρονο τρόπο θεάτρου. Έναν τρόπο μακριά από ό,τι έχουν συνηθίσει για την αναπαράσταση», λέει ο σκηνοθέτης.
Η παράσταση “Τανκ/όλη τη νύχτα εδώ” ανέβηκε πέρυσι, παίζεται ξανά για κάποια Δευτερότριτα στο θέατρο Τέχνης της Φρυνίχου. Θα παίξει στις 9 και 10 Δεκεμβρίου. Παίζει όμως σταθερά, μαθαίνω, και τα πρωινά για σχολεία. Την είδα και θα την ξαναδώ με το παιδί μου. Γιατί το Πολυτεχνείο “είναι κομμάτι της προσωπικής μας ταυτότητας” λέει ο Μάνος Βαβαδάκης κι έπειτα σκέφτομαι και το “Εμείς”. Δεν είναι καθόλου λίγο το “Εμείς”.
«Δημιουργήσαμε γεγονότα», λέει. «Ιστορικά γεγονότα. Δεν το καταλαβαίναμε εκείνη τη στιγμή, το νιώθαμε όμως. Και αυτή η αίσθηση μας δημιουργούσε μια πληρότητα που εγώ τουλάχιστον, δεν την ξαναένιωσα ποτέ. Αναζητούσα πάντα μια αντίστοιχη “υπερπραγματικότητα”, ένα “εμείς” που θα συντάραζε το “εγώ”» λέει σε κάποια στιγμή μια από τις πρωταγωνίστριες της παράστασης.
Το συλλογικό “εμείς” είναι αυτό που αφήνει το αποτύπωμά του στο μέλλον.
