Η «τόσο κοντινή παρουσία» του Σταύρου Τσιώλη στην ταράτσα της Ταινιοθήκης

Μια τόσο μεγάλη ευκαιρία να δούμε στη Αθηναϊκή οθόνη, μαζεμένες, οχτώ αξέχαστες ταινίες από την «κάβα» του Σταύρου Τσιώλη, αυτού του ιδιαίτερου κνηματογραφιστή, δεν έχουμε και τόσο συχνά: Μικρός δραπέτης, Ας περιμένουν οι γυναίκες, Έρωτας στη χουρμαδιά, Ακατανίκητοι εραστές, Ο χαμένος θησαυρός του Χουρσίτ Πασά, Μια τόσο μακρινή απουσία, Γυναίκες που περάσατε από ’δω και Φτάσαμεε!…

Μια πλήρης ρετροσπεκτίβα στον Σταύρο Τσιώλη, παρουσιάστηκε με μεγάλη επιτυχία τον Δεκέμβριο στη Θεσσαλονίκη.

Η Κατερίνα Τσιώλη, κόρη του σκηνοθέτη και βασική του συνεργάτιδα ως σκριπτ, βοηθός σκηνοθέτη, βοηθός παραγωγής και ηθοποιός σε πολλές ταινίες του, αλλά και συνθέτρια, στιχουργός και ερμηνεύτρια σε ορισμένα από τα ξεχωριστά τραγούδια που κόσμησαν το κινηματογραφικό του έργο, θα παρευρεθεί σε όλες τις ταινίες του αφιερώματος και θα μιλήσει για την πλούσια κινηματογραφική κληρονομιά του πατέρα της.

Η ιστορία

H συνολική πορεία του Σταύρου Τσιώλη στο ελληνικό σινεμά υπήρξε μακρά, σύνθετη και εξαιρετικά ενδιαφέρουσα. Έχοντας αρχικά εργαστεί σε 56 ταινίες ως βοηθός σκηνοθέτη, ο Τσιώλης πραγματοποίησε το σκηνοθετικό του ντεμπούτο με την ταινία Ο Μικρός δραπέτης (1968), διαπρέποντας αρχικά στα είδη του φιλμ νουάρ και στο κοινωνικό δράμα, με κορωνίδα της πρώτης περιόδου την αξέχαστη ταινία Κατάχρησις εξουσίας (1971), με πρωταγωνιστή τον Νίκο Κούρκουλο. Στη συνέχεια, κι αφότου εξαφανίστηκε πλήρως από τα κινηματογραφικά δρώμενα για δεκατέσσερα ολόκληρα χρόνια, ο Σταύρος Τσιώλης επέστρεψε το 1985 με την ταινία (με τον σχεδόν αυτοβιογραφικό τίτλο) Μια τόσο μακρινή απουσία (βραβεία γυναικείων ερμηνειών για την Πέμη Ζούνη και τη Δήμητρα Χατούπη, βραβείο ανδρικής ερμηνείας για τον Μηνά Χατζησάββα, βραβείο καλύτερης φωτογραφίας για τον Γιώργο Αρβανίτη, καθώς και μνεία κριτικών στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης), ενώ την επόμενη χρονιά τη σκυτάλη πήρε το Σχετικά με τον Βασίλη. Σε αυτή τη δεύτερη περίοδο του έργου του, η οποία ολοκληρώνεται με την ταινία Ακατανίκητοι Εραστές το 1987 και την αποφασιστική έξοδο στην αγαπημένη του Αρκαδία, ο Σταύρος Τσιώλης στρέφεται σε ένα σινεμά ενδοσκοπικό και ιδιοσυγκρασιακό, με μελαγχολική διάθεση και απολογιστικό τόνο, χτίζοντας μια άτυπη γέφυρα με την καταληκτική περίοδο της φιλμογραφίας του.

Από τις αρχές της δεκαετίας του ’90, με αφετηρία την απολαυστική ταινία Έρωτας στη χουρμαδιά, η οποία εγκαινιάζει και τη συνεργασία του με τον Αργύρη Μπακιρτζή, το προσωπικό βλέμμα του Σταύρου Τσιώλη αποκρυσταλλώνεται στη μορφή και στο περιεχόμενο που αγαπήθηκε με πάθος από το κοινό: τη σπαρταριστή ηθογραφική κωμωδία που ταξιδεύει με τρυφερότητα στην ελληνική επαρχία, συνδυάζοντας το λαογραφικό στοιχείο, το δηκτικό κοινωνικό σχόλιο και το περιπαικτικό χιούμορ. Σημείο αναφοράς στην όψιμη περίοδο του Σταύρου Τσιώλη, πέρα από την τεράστια επιτυχία του Ας περιμένουν οι γυναίκες, είναι η ταινία Παρακαλώ, γυναίκες, μην κλαίτε, όπου ο Σταύρος Τσιώλης ένωσε δυνάμεις στο σενάριο με τον αξέχαστο Χρήστο Βακαλόπουλο. Οι δυο τους αναζήτησαν με πάθος όλα εκείνα τα υφολογικά και δραματουργικά στοιχεία που αποτυπώνουν σε μια κινηματογραφική ταινία την αίσθηση του ανήκειν, τον καταγωγικό δεσμό και τη βαθύτερη σύνδεση με την άγραφη παράδοση ενός τόπου. 

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΡΟΒΟΛΩΝ

Πέμπτη 5 Σεπτεμβρίου 2024

Μικρός δραπέτης (1968)
Σκηνοθεσία-Σενάριο: Σταύρος Τσιώλης
Παίζουν: Μαρία Παπαϊωάννου, Νίκος Οικονομίδης, Γιώργος Ζωγράφος, Άγγελος Αντωνόπουλος, Μαρία Φωκά, Αϊνα Μάουερ
Φωτογραφία: Μάρκος Δεφιλίππου
Μουσική: Κώστας Καπνίσης
Στίχοι: Πυθαγόρας, Μιχάλης Παπανικολάου
Τραγούδι: Γιάννης Πουλόπουλος.
Διάρκεια: 89΄

Στο κινηματογραφικό του ντεμπούτο, ο Σταύρος Τσιώλης τοποθετεί στο επίκεντρο της ιστορίας του ένα μικρό αγόρι που το σκάει από το αναμορφωτήριο με σκοπό να βρει τους γονείς του και καταλήγει να κρύβεται στο σπίτι ενός νεαρού κοριτσιού. Ανάμεσά τους θα αναπτυχθεί μια πολύ δυνατή φιλία, όταν όμως περάσει τυχαία από την περιοχή ο περιοδεύων θίασος των γονιών του μικρού, εκείνοι θα τον πάρουν μαζί τους. Στην τρυφερή σχέση των δύο παιδιών, ο Τσιώλης εντοπίζει κάτι το σχεδόν πρωτογενές, μια ματιά αγνή με παιδική αφέλεια και ανοιχτή καρδιά, η οποία ξορκίζει έναν σκληρό κόσμο που δεν βγάζει νόημα.

Προλογίζουν: Μαρία Κομνηνού (Πρόεδρος της Ταινιοθήκης της Ελλάδος), Κατερίνα Τσιώλη (μουσικός-ηθοποιός)

Ώρα έναρξης: 20.30

Παρασκευή 6 Σεπτεμβρίου 2024

Ας περιμένουν οι γυναίκες (1998)
Σκηνοθεσία-Σενάριο: Σταύρος Τσιώλης
Παίζουν: Γιάννης Ζουγανέλης, Αργύρης Μπακιρτζής, Σάκης Μπουλάς, Αγγελική Ηλιάδη, Έμιλυ Παπαχρήστου, Αρχοντούλα Ξένου, Κατερίνα Λούρη, Εύη Καζαντζή
Φωτογραφία: Βασίλης Καψούρος
Μουσική: Νίκος Ζέρβας
Διάρκεια: 87΄

Το Ας περιμένουν οι γυναίκες είναι η κορωνίδα της φιλμογραφίας του Τσιώλη η οποία απέκτησε με τα χρόνια cult status χάρη στη μοναδική αναπαράσταση μιας ολόκληρης εποχής και νοοτροπίας που έχει χαθεί, ωστόσο τα απόνερά της έχουν λιμνάσει στο παρόν. Τρεις μπατζανάκηδες σε κρίσιμη ηλικία μπλέκουν, κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, σε εφήμερες ερωτικές περιπέτειες στην περιοχή της λίμνης Βόλβης, ενώ οι οικογένειές τους παραθερίζουν στη Θάσο και… μπορούν να περιμένουν.

Προλογίζουν:  Γιάννης Ζουγανέλης, ηθοποιός-μουσικός, και Μελέτης Μοίρας, σκηνοθέτης

Ώρα έναρξης: 20.30

Live ερμηνείες τραγουδιών από ταινίες του Σταύρου Τσιώλη με τους Γιάννη Ζουγανέλη, Παύλο Κοντογιαννίδη, Κατερίνα Τσιώλη

Ώρα έναρξης: 22.15

Σάββατο 7 Σεπτεμβρίου 2024

Έρωτας στη χουρμαδιά (1990)
Σκηνοθεσία-Σενάριο: Σταύρος Τσιώλης
Παίζουν: Λάζαρος Ανδρέου, Αργύρης Μπακιρτζής, Δώρα Μασκλαβάνου, Βίνα Ασίκη, Χρήστος Βακαλόπουλος, Σταύρος Τσιώλης, Μαρία Θάνογλου, Φρόσω Λύτρα, Αντώνης Κιούκας
Φωτογραφία: Βασίλης Καψούρος
Διάρκεια: 82΄

Ένας λαδέμπορος και συγχρόνως χορηγός-ευεργέτης της τοπικής ορχήστρας, συντετριμμένος μετά τον θάνατο της λατρεμένης συζύγου του, ξεκινά μια εξωφρενική περιπλάνηση στην Πελοπόννησο παρέα με έναν φίλο του και μουσικό της ορχήστρας, τον οποίο κατηγορεί πως είχε σχέση με τη γυναίκα του. Οι δυο τους αναζητούν μια χουρμαδιά, η οποία θα πιστοποιήσει, σύμφωνα με μια φωτογραφία που έχει στα χέρια του ο έμπορος, την απιστία. Ένα θεοπάλαβο ταξίδι στο παράλογο της ανθρώπινης ύπαρξης, στη δίνη του πένθους, σε μια άλλη Ελλάδα που ξεμακραίνει στον ορίζοντα.

Προλογίζουν: Δώρα Μασκλαβάνου, σκηνοθέτης-ηθοποιός και Νίκος Γραμματικός, σκηνοθέτης

Ώρα έναρξης: 20.30

Ακατανίκητοι εραστές (1988)
Σκηνοθεσία-Σενάριο: Σταύρος Τσιώλης
Παίζουν: Τάσος Μηλιώτης, Όλια Λαζαρίδου, Μαρία Πανούτσου, Κωνσταντίνος Τζούμας
Φωτογραφία: Βασίλης Καψούρος
Διάρκεια: 80΄

Ο μικρός Βασίλης το σκάει από το ορφανοτροφείο για να βρει τη γιαγιά του στο χωριό. Περιπλανιέται στην ορεινή Αρκαδία και πέφτει πάνω σε μια κοπέλα που της έχει χαλάσει το αυτοκίνητο. Οι δυο τους θα συνεχίσουν την περιπλάνηση για ολόκληρο το καλοκαίρι, μέχρι να γυρίσει ο μικρός στο σπίτι της γιαγιάς, ένα ερείπιο χωρίς κανένα ίχνος ζωής. Η κοπέλα χάνεται και ο μικρός κατεβαίνει στην Τρίπολη, όπου κάνει διάφορες δουλειές για να ζήσει. Ανήμερα της γιορτής του, εγκαταλείπει την πόλη και παίρνει το δρόμο της επιστροφής για τον τόπο του, για να γίνει ο πρώτος κάτοικος του εγκαταλελειμμένου χωριού.

Προλογίζει: Ηλίας Κανέλλης, δημοσιογράφος

Ώρα έναρξης: 22.15

Κυριακή 8 Σεπτεμβρίου 2024

Ο χαμένος θησαυρός του Χουρσίτ Πασά (1995)
<20:30>
Σκηνοθεσία: Σταύρος Τσιώλης
Σενάριο: Σταύρος Τσιώλης, Χρήστος Βακαλόπουλος, Γιώργος Τζιώτζιος
Παίζουν: Αργύρης Μπακιρτζής, Λίνα Κοσσυφίδου, Βαλεντίνα Παπαδημητράκη, Τάκης Μόσχος, Μάκης Κοντιζάς, Μήτσος Καραμήτσος, Μιχάλης Γιαννάτος, Χάρης Μιχαλογιαννάκης, Πέτρος Καλογερόπουλος, Γιώργος Παναγιωταράκος, Δημοσθένης Κομποτιάτης, Άννα Τσουκαλά
Φωτογραφία: Βασίλης Καψούρος
Διάρκεια: 85΄

Εκκινώντας από ένα πραγματικό γεγονός, τη μαζική απόδραση 80 κρατουμένων από τις φυλακές της Αθήνας στις 29 Ιανουαρίου 1993, η ταινία παρακολουθεί την πορεία μιας ομάδας απελπισμένων ανθρώπων προς το μάταιο όνειρο για μια καλύτερη ζωή. Με οδηγό έναν ακριβοπληρωμένο χάρτη, δέκα δραπέτες των φυλακών Κορυδαλλού και μία όμηρος διασχίζουν την Πελοπόννησο αναζητώντας τον χαμένο θησαυρό του στρατηγού Χουρσίτ Πασά και, μαζί τους, ο θεατής ταξιδεύει σε περιοχές της Ελλάδας ξεχασμένες, γεμάτες μυστήριο και ομορφιά.

Προλογίζουν: Στέλιος Χαραλαμπόπουλος, σκηνοθέτης, και Δημήτρης Μανιάτης, συγγραφέας-δημοσιογράφος

Ώρα έναρξης: 20.30

Μια τόσο μακρινή απουσία (1986)
Σκηνοθεσία-Σενάριο: Σταύρος Τσιώλης
Παίζουν: Πέμυ Ζούνη, Δήμητρα Χατούπη, Μηνάς Χατζησάββας, Μπέτυ Βαλάση, Ζαχαρίας Ρόχας, Κωνσταντίνος Τζούμας
Φωτογραφία: Γιώργος Αρβανίτης
Μουσική: Σταμάτης Σπανουδάκης
Διάρκεια: 84΄

Η Αγγελική, διαμαρτυρόμενη για τον εγκλεισμό της μεγαλύτερης και ατίθασης αδερφής της στο ψυχιατρείο, την παίρνει από το ίδρυμα, αντιμετωπίζοντας τη σκληρή πίεση και εχθρότητα της οικογένειάς της και την αδιαφορία των φίλων της. Μια σπαρακτική ιστορία αφοσίωσης και θυσίας, η οποία συγκινεί με τη δραματουργική δύναμη και την λιτότητά της.

Προλογίζει: Δήμητρα Χατούπη, ηθοποιός

Ώρα έναρξης: 22.15

Δευτέρα 9 Σεπτεμβρίου 2024

Γυναίκες που περάσατε από ’δω (2017)
Σκηνοθεσία-Σενάριο: Σταύρος Τσιώλης
Παίζουν: Κωνσταντίνος Τζούμας, Ερρίκος Λίτσης, Ελένη Ουζουνίδου, Κωνσταντία Τάκαλου, Έλλη Τρίγγου, Τάκης Χρυσικάκος, Αινείας Τσαμάτης, Ρόζα Προδρόμου, Μιχάλης Σαράντης
Φωτογραφία: Ολυμπία Μυτιληναίου
Μουσική: Σταμάτης Σπανουδάκης
Διάρκεια: 85΄

Δύο άνεργοι άντρες προσλαμβάνονται να φυλάξουν τσίλιες σε αθηναϊκό σπίτι, όπου παράνομα προστίθεται ένα δωμάτιο. Από τον δρόμο περνούν πολλοί άνθρωποι, πιθανόν και πολεοδόμοι και ελεγκτές του ΙΚΑ που υποκρίνονται τους αθώους διαβάτες για να πετύχουν την επ’ αυτοφώρω σύλληψη παρανομούντων! Πολεοδόμοι και ελεγκτές του ΙΚΑ δεν θα περάσουν από ‘δω! Ο δρόμος, όμως, είναι πέρασμα, γυναίκες και άνδρες που θα τον διαβούν κουβαλάνε όνειρα, πληγές, ελπίδες και άσβεστη την ανάγκη της θαλπωρής που υπόσχεται η ανθρώπινη επικοινωνία και ο έρωτας. Στη διάρκεια μιας μέρας και μιας νύχτας, οι δύο άνεργοι άνδρες, απροετοίμαστοι, θα δεχθούν με φόβο, έκπληξη και θαυμασμό το μεγάλο αίνιγμα και το μεγάλο θαύμα της αληθινής ζωής.

Προλογίζουν: Ερρίκος Λίτσης, ηθοποιός, και Ολυμπία Μυτιληναίου, διευθύντρια φωτογραφίας

Ώρα έναρξης: 20.30

Φτάσαμεε!… (2004)
<22:15>
Σκηνοθεσία-Σενάριο: Σταύρος Τσιώλης
Παίζουν: Μάκης Κοντιζάς, Γιάννης Ζουγανέλης, Παύλος Κοντογιαννίδης, Άννα Παναγιωτοπούλου, Χρήστος Τσάγκας, Κωνσταντίνα, Ταμίλα Κουλίεβα, Πάνος Σκουρολιάκος, Ελένη Φιλίνη
Φωτογραφία: Βασίλης Καψούρος
Μουσική: Γιώργος Φακανάς
Πρωτότυπα τραγούδια: Γιάννης Ζουγανέλης, Κατερίνα Τσιώλη
Στίχοι: Σταύρος Τσιώλης
Διάρκεια: 90΄

Αύγουστος, και το περίφημο νυχτερινό κέντρο του Μίμη (The River) στη Λιβαδειά χρειάζεται επειγόντως ορχήστρα, μιας και στους Δελφούς ξεκίνησε ήδη το Μεγάλο Συνέδριο Ελληνοαμερικανών Ομογενών. Από τα χαράματα αρχίζουν να καταφθάνουν μουσικά συγκροτήματα από όλη την Ελλάδα για να πάρουν τη δουλειά! Στη διάρκεια του εικοσιτετραώρου, 40 μουσικοί και τραγουδιστές θα προβάρουν τα τραγούδια τους, θα λογομαχήσουν, θα αναπολήσουν, θα φλερτάρουν, τρώγοντας, πίνοντας, τραγουδώντας και παίζοντας μουσική. Ένα πολύχρωμο μωσαϊκό χαρακτήρων ξεδιπλώνεται, αποκαλύπτοντας έναν ολότελα διαφορετικό κόσμο που αναπνέει δίπλα μας.

Προλογίζει: Άκης Καπράνος, κριτικός κινηματογράφου

Ώρα έναρξης: 22.15

Στην ιστοσελίδα της Ταινιοθήκης θα βρείτε σύντομα τα πάντα για το αφιέρωμα.