Το απόγευμα της Τρίτης, η Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου, Γεωργία Αδειλίνη, ανακοινώνει την αρχειοθέτηση της υπόθεσης των παράνομων παρακολουθήσεων στο κομμάτι που αφορά την Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών και οποιαδήποτε άλλη κρατική υπηρεσία ή Αρχή, διατάσσοντας παράλληλα την άσκηση ποινικών διώξεων για το πλημμέλημα της παραβίασης του απορρήτου των επικοινωνιών σε βάρος ορισμένων νόμιμων εκπροσώπων και πραγματικών ιδιοκτητών εταιρειών.
Σύμφωνα με την ίδια, βάσει των 44 μαρτυρικών καταθέσεων που πάρθηκαν από τον Αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου, Αχιλλέα Ζήση, αλλά και των ευρημάτων της επιτόπιας έρευνας που διενεργήθηκε στην ΕΥΠ, δεν προέκυψαν στοιχεία που να επιβεβαιώνουν τις καταγγελίες ότι η ΕΥΠ ή άλλη κρατική υπηρεσία, όπως η Αντιτρομοκρατική, είχαν προμηθευτεί ή χρησιμοποιήσει το παράνομο λογισμικό Predator για να παρακολουθήσουν υπουργούς, τον αρχηγό ΓΕΕΘΑ, στελέχη της αντιπολίτευσης, δημοσιογράφους και επιχειρηματίες. Το πόρισμα των 300 σελίδων που συνέταξε ο αντιεισαγγελέας, στο οποίο βασίστηκε η κα. Αδειλίνη για να αρχειοθετήσει την υπόθεση, εξετάστηκε μέσα σε μόλις τρεις εργάσιμες από την ίδια.
Ο αντιεισαγγελέας διενεργούσε τους τελευταίους εννέα μήνες την προκαταρκτική εξέταση, αφότου με απόφαση της εισαγγελέως η διενέργειά της αφαιρέθηκε αιφνιδιαστικά τον Οκτώβριο του 2023 από τους δύο Εισαγγελείς Πρωτοδικών, Αγγελική Τριανταφύλλου και Κωνσταντίνο Σπυρόπουλο. Όπως είχε αποκαλύψει έρευνα του inside story, ο Αχιλλέας Ζήσης ξεκίνησε να συντάσσει το νομικό σκέλος του πορίσματός του τον περασμένο Απρίλιο, δίχως ακόμη να έχει ολοκληρώσει τις μαρτυρικές καταθέσεις, αφού οι τελευταίες πραγματοποιήθηκαν τον Ιούνιο. Μάλιστα, σε κάποιους διαδίκους είχε αναφέρει πρόσφατα ότι θα συνέχιζε τη διαδικασία των καταθέσεων μέχρι και τον Σεπτέμβριο – πράγμα το οποίο δεν συνέβη.
Στις καταθέσεις τους, στελέχη της ΕΥΠ, της Ελληνικής Αστυνομίας και της Αντιτρομοκρατικής, αρνήθηκαν κατηγορηματικά την οποιαδήποτε σχέση των υπηρεσιών με τη χρήση του παράνομου λογισμικού, ενώ αναφορικά με τις νομότυπες επισυνδέσεις, όλων οι καταθέσεις συνέπιπταν στο ότι όλα τηρήθηκαν κατά γράμμα. Ο τότε διοικητής της ΕΥΠ, Παναγιώτης Κοντολέων (κατά του οποίου υπήρχαν μηνυτήριες αναφορές από θύματα παρακολούθησης), είχε καταθέσει ότι η ΕΥΠ ούτε αγόρασε, ούτε ενοικίασε, ούτε έκανε χρήση του Ρredator. Είχε αναφέρει ακόμα πως η διαδικασία της νόμιμης επισύνδεσης «λαμβάνει αυστηρά χώρα μόνο εντός του ελλαδικού χώρου», ενώ η προέλευση μηνυμάτων με το παράνομο λογισμικό Predator – από όσα γνώριζε και από τις συνεργαζόμενες υπηρεσίες – «μπορεί να έχει χώρα προέλευσης τις ΗΠΑ, τη Γαλλία κ.ά., ακόμα και από οποιοδήποτε σημείο του πλανήτη, καθώς διακινείται μέσω του διαδικτύου».
Πώς φτάσαμε στην αρχειοθέτηση της υπόθεσης;
Η διερεύνηση των παράνομων υποκλοπών από την Εισαγγελία Πρωτοδικών ξεκίνησε αυτεπάγγελτα τον Απρίλιο του 2022, αμέσως μετά τα πρώτα δημοσιεύματα των Reporters United και του inside story για την παρακολούθηση του κινητού του δημοσιογράφου Θανάση Κουκάκη. Με εμφανή καθυστέρηση, η Εισαγγελία Πρωτοδικών ζήτησε από την Οικονομική Αστυνομία τον Νοέμβριο του 2022, να προχωρήσει σε έρευνα στην έδρα νομικών και φυσικών προσώπων που σχετίζονται με την υπόθεση, όπως είναι η Intellexa, η Krikel, o Γιάννης Λαβράνος, ο Φέλιξ Μπίτζιος αλλά και ο τότε διευθυντής του γραφείου του Πρωθυπουργού και ανιψιός του Κυριάκου Μητσοτάκη, Γρηγόρης Δημητριάδης. Ωστόσο, λίγες μέρες μετά, όταν η Εισαγγελία Πρωτοδικών ζήτησε από τη Διεύθυνση Ηλεκτρονικού Εγκλήματος τη συγκρότηση μεικτού κλιμακίου με την Οικονομική Αστυνομία για την έναρξη των ερευνών, η κατοικία του Γρηγόρη Δημητριάδη έλειπε από τη λίστα.
Φτάνοντας στον Ιούλιο του 2023, μετά από πολύμηνες έρευνες, η Αρχή Προστασίας Δεδομένων (ΑΠΔ) ολοκλήρωσε το πόρισμά της για τις παρακολουθήσεις μέσω Predator, το οποίο και διαβίβασε στην Εισαγγελία Πρωτοδικών. Σημαντικό εύρημα της ΑΠΔ ήταν η στοχοποίηση τουλάχιστον 92 προσώπων μέσω Predator στην Ελλάδα (17 ονόματα της λίστας έχουν αποκαλυφθεί από το inside story). Χάρη στο πόρισμα της ΑΠΔ, οι αρμόδιες εισαγγελικές Αρχές μπορούσαν πλέον να πάρουν τα ονόματα όσων προσώπων στοχοποιήθηκαν από το Predator και να διερευνήσουν αν τα άτομα αυτά ήταν θύματα παρακολούθησης και από την ΕΥΠ, υπό την πολιτική ευθύνη του Γρηγόρη Δημητριάδη και την αρμοδιότητα του πρωθυπουργού. Αν κάτι τέτοιο συνέβαινε, θα μπορούσε να τεκμηριωθεί η ύπαρξη κοινού κέντρου μεταξύ ΕΥΠ και Predator, η χρήση του οποίου είναι παράνομη στην Ελλάδα.
Όπως τεκμηρίωσε το Reporters United, στα τέλη Σεπτεμβρίου του 2023 η κυβέρνηση αποφάσισε εκτάκτως την αλλαγή των μελών της ΑΔΑΕ, η οποία επρόκειτο να συνεδριάσει για να επιβάλλει κύρωση και πρόστιμο στην ΕΥΠ λόγω άρνησης συνεργασίας της Υπηρεσίας στη διερεύνηση της υπόθεσης των παρακολουθήσεων. Μάλιστα, η κυβέρνηση άλλαξε αντισυνταγματικά τη σύνθεση της Ανεξάρτητης Αρχής χωρίς την απαιτούμενη πλειοψηφία των 3/5 στη Διάσκεψη των Προέδρων της Βουλής, αφού υπέρ της αντικατάστασης ψήφισαν τα 16 από τα 27 μέλη της (οι εκπρόσωποι της ΝΔ και και της Ελληνικής Λύσης). Παρότι το 16/27 αντιστοιχεί σε λιγότερο από τα 3/5 της Διάσκεψης των Προέδρων, ο ειδικός γραμματέας του προέδρου της Βουλής Βασίλειος Μπαγιώκος είχε δηλώσει στο Reporters United λίγο πριν τη σχετική συνεδρίαση ότι, κατά την ερμηνεία της κυβέρνησης, αρκεί για την αλλαγή των μελών της ΑΔΑΕ το 16/27.
Οι ξεχασμένοι μάρτυρες και οι «παραλήψεις» των εισαγγελικών αρχών
Σύμφωνα με πληροφορίες του inside story, παρά το γεγονός ότι, τόσο η Εισαγγελέας όσο και ο Αντιεισαγγελέας Αρείου Πάγου, γνώριζαν από τις αρχές Φεβρουαρίου του 2023 ότι στις 16 Δεκεμβρίου του 2021 (την ημέρα που εκδόθηκαν δύο έρευνες από Citizen Lab και τη ΜΕΤΑ για το Predator της Intellexa), δύο Έλληνες υπάλληλοι της Intellexa πήγαν σε data center που διατηρούσε η εταιρεία στο Μαρούσι και αφαίρεσαν αναίτια servers και άλλο εξοπλισμό, ουδέποτε κλήθηκαν να καταθέσουν. Επίσης, κανείς από τους εισαγγελικούς λειτουργούς δεν απευθύνθηκε στη ΜΕΤΑ, η οποία σε επικοινωνία της με την Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα ανέφερε πως έχει στοιχεία που μεταξύ άλλων περιλαμβάνουν τους χρήστες-στόχους και τους λογαριασμούς στο Facebook μέσω των οποίων προσεγγίστηκαν. Η ΜΕΤΑ αναφέρει ότι για να δοθούν αυτά τα στοιχεία θα πρέπει να γίνει επίσημο αίτημα δικαστικής συνδρομής, κάτι που οι εισαγγελικές αρχές δεν έπραξαν.
Από την Intellexa, μονάχα ένας υπάλληλος κλήθηκε να καταθέσει, ο οποίος κατονόμασε έναν άνδρα, ονόματι Μερόμ Χαρπάζ ως τον επικεφαλής των γραφείων της εταιρείας στην Ελλάδα και τον άνθρωπο που έκανε όλες τις προσλήψεις. Ωστόσο, ο Μερόμ Χαρπάζ δεν κλήθηκε ποτέ να καταθέσει – όπως και ο άμεσος προϊστάμενός του τον οποίο κατονόμασε. Ο υπάλληλος, ο οποίος ήταν υπεύθυνος τις τεχνικές παρουσιάσεις των προϊόντων αποκλειστικά σε ξένους πελάτες της εταιρείας, πρόσθεσε στην κατάθεσή του ότι οι μοναδικοί πελάτες στους οποίους πουλούσε τα προϊόντα της η Intellexa ήταν κυβερνήσεις και κρατικές υπηρεσίες.
Με καθυστέρηση έγινε και ο έλεγχος της Αρχής Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών (ΑΔΑΕ) στο Κέντρο Τεχνολογικής Υποστήριξης, Ανάπτυξης και Καινοτοµίας (ΚΕΤΥΑΚ) της ΕΥΠ, όπου κατά δημοσιογραφικές πληροφορίες του inside story είχε εγκατασταθεί αρχικά το σύστημα του Predator. Στον έλεγχο της ΑΔΑΕ τον Νοέμβριο του 2022, δεν βρέθηκε κανένας εξοπλισμός παρακολούθησης. Επιπλέον, σημαντική ήταν η αργοπορία και στην αντιπαραβολή της λίστας των στόχων του Predator με τον κατάλογο των νόμιμων άρσεων απορρήτου, με το πρόσχημα της εθνικής ασφάλειας. Η διαδικασία πραγματοποιήθηκε τελικά τον Ιούνιο του 2024 από τον Αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου.
Οι εισαγγελικές αρχές δεν έδειξαν επίσης κανένα ενδιαφέρον για τα πρόσωπα που πλήρωσαν τους servers των κακόβουλων ιστοσελίδων που χρησιμοποιήθηκαν για να μολύνουν συσκευές, καθώς και για εκείνους που πλήρωσαν για την αποστολή των μολυσμένων SMS με τα links των ιστοσελίδων στους στόχους. Αποκορύφωμα, αποτελεί το γεγονός ότι, κανείς από τους -επιβεβαιωμένους από την Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων- στόχους, δεν κλήθηκε ως μάρτυρας, και οι μόνοι που κατέθεσαν ήταν όσοι πήραν την πρωτοβουλία και απευθύνθηκαν στη Δικαιοσύνη.
Ως «κερασάκι στην τούρτα» των παραλείψεων, ένας άντρας ονόματι Ρότεμ Φάρκας, ο οποίος μαζί με άλλους έξι Ισραηλινούς επιχειρηματίες ίδρυσε στα Σκόπια τη Cytrox, την εταιρεία που ανέπτυξε το Predator, δεν κλήθηκε επίσης ποτέ να καταθέσει. Το 2018 η Cytrox εξαγοράστηκε από την Intellexa. Εντός του 2020, ο Φάρκας αποφάσισε να μετακομίσει στο Παλαιό Φάληρο, για να φέρει εις πέρας τις επαγγελματικές του υποχρεώσεις για την Intellexa. Σύμφωνα με όσα είπαν στο inside story άτομα που θέλησαν να διατηρήσουν την ανωνυμία τους και συναναστράφηκαν τον Ρότεμ Φάρκας το διάστημα που έμεινε στην Ελλάδα, ο ίδιος τους γνωστοποίησε πως είχε έρθει μετά από πρόσκληση της ελληνικής κυβέρνησης με την οποία είχε συμφωνήσει για τη χρήση του Predator. Παράλληλα, ανέφεραν πως είχε συναντηθεί με διάφορους κυβερνητικούς αξιωματούχους και πως είχε λάβει διαβεβαιώσεις από την ελληνική κυβέρνηση ότι θα περνούσαν νόμο για τη νομιμοποίηση της χρήσης του spyware.
Παρά τις πολύμηνες έρευνες και τις αποκαλύψεις των ερευνητικών μέσων που θα μπορούσαν να αποτελέσουν σημαντικά στοιχεία στη διαλεύκανση της υπόθεσης των υποκλοπών, παρά τα δημοσιεύματα που από τον Οκτώβριο του 2023 είχαν τεκμηριώσει τη δικαστική συγκάλυψη του σκανδάλου, οι εισαγγελικές αρχές κατέληξαν στο συμπέρασμα πως ΕΥΠ και κυβέρνηση δεν έχουν «καμία εμπλοκή» με το Predator, «υπογράφοντας» τη συγκάλυψη του σκανδάλου των παράνομων παρακολουθήσεων, σε βάρος του κράτους δικαίου και της δημοκρατίας.
