ALOK: Αν θέλει κανείς να ακούσει διορατική κριτική για τους LGBTQAI+ ανθρώπους, πρέπει να την ακούσει από τους ίδιους

Το ALOK για πολλούς δεν χρειάζεται συστάσεις. Ο άνθρωπος που με τη δημόσια παρουσία του και τον λόγο του έχει εμπνεύσει εκατομμύρια queer και μη ανθρώπους, έρχεται για να ενδυναμώσει το κοινό μέσα από την τελευταία stand up κωμωδία του.

Ο ρόλος που έχει παίξει η δουλειά του στην ορατότητα των trans ανθρώπων είναι τεράστιος, ενώ το ίδιο έχει δεχθεί παγκόσμια αγάπη και στήριξη επειδή είναι αναπολογητικά το εαυτό του, αλλά και τεράστιες δόσεις μίσους και ρατσισμού επειδή η δουλειά του και η παρουσία του επαναπροσδιορίζει το αφήγημα της κοινωνίας για τα έμφυλα στερεότυπα.

Λίγο πριν την εμφάνισή του στην Αθήνα, μιλήσαμε μαζί του για την agenda που πραγματεύεται η κωμωδία του και για την πραγματικότητα της ζωής των trans υποκειμένων.

ALOK © Sela Shiloni

Πώς νιώθεις που έρχεσαι ξανά στην Αθήνα;

Η Αθήνα είναι μία από τις αγαπημένες μου πόλεις στον κόσμο. Χαίρομαι που επιστρέφω. Είναι μια πόλη που έχει ζωή και ιστορία και οι άνθρωποί της αγαπούν τη λογοτεχνία όσο τη διασκέδαση.

Η κωμωδία σου είναι πολιτική. Σε τι θα εστιάσει το show που θα παρουσιάσεις την Τρίτη;

Είναι ένα show που έγραψα μόλις πριν μερικές εβδομάδες. Είναι πολύ φρέσκο. Σε αυτό το show προσπαθώ να θέσω το ζήτημα ότι η κοινωνία χρησιμοποιεί τους trans ανθρώπους σαν εξιλαστήρια θύματα. Αυτό που έχουμε δει τα τελευταία χρόνια είναι προκαταλήψεις και διακρίσεις εναντίον των trans ανθρώπων. Είναι πολύ σύνηθες αυτή τη στιγμή κωμικοί να λένε “αστεία” εις βάρος των trans. Οπότε προσπαθώ να αντιστρέψω αυτό το αφήγημα μέσα από τη δική μου κωμωδία και να κάνω το κοινό να καταλάβει ότι αυτό που συμβαίνει είναι παράλογο και σίγουρα δεν είναι ο ρόλος της κωμωδίας αυτός.

Μπορεί να κάνει ένας κωμικός αστεία για τους trans ανθρώπους;

Ο στόχος μου σαν non binary κωμικός είναι να είμαι αστείο. Αλλά δεν νομίζω ότι το μίσος είναι αστείο. Οπότε οι άνθρωποι που μοιράζονται μίσος από τη σκηνή, δεν είναι αστείοι. Το να είσαι αστείος σημαίνει να είσαι ορίτζιναλ, ενώ όταν διασπείρεις μίσος κάνεις απλά αυτό που κάνουν πολλοί πολιτικοί. Δεν έχει τίποτα ξεχωριστό αυτή η συμπεριφορά. Ένα από τα αστεία που κάνω είναι ότι θέλω και εγώ να κάνω anti-trans κωμωδία επειδή “σιχαίνομαι” το εαυτό μου. Οπότε αυτό που λέω είναι ότι ότι δεν διαφωνώ με την anti-trans κωμωδία, αλλά επειδή [οι cis straight κωμικοί] δεν έχουν, ούτε γνωρίζουν, το trans βίωμα, δεν ξέρουν πώς να κάνουν αστεία για τους trans ανθρώπους. Αν θέλει κανείς να ακούσει διορατική κριτική για τους LGBTQAI+ ανθρώπους, πρέπει να την ακούσει από τους ίδιους. Και ένας καλός κωμικός ξέρει ότι η καλή κωμωδία έχει ισόποσα μεγέθη κριτικής και αυτοσαρκασμού. Μπορείς να κάνεις αστεία για τους τρανς ανθρώπους, αλλά για να το κάνεις πραγματικά αστείο πρέπει να έχεις το ίδιο το βίωμα. Πολλά από  τα αστεία που κάνουν οι cis straight κωμικοί για τους τρανς ανθρώπους δεν είναι ούτε έξυπνα, ούτε αστεία.

ALOK © CHLOE HASHEMI

Υπάρχουν σήμερα περισσότερες ευκαιρίες για queer ανθρώπους, θηλυκότητες και trans ανθρώπους να μπουν στον ανδροκρατούμενο χώρο της κωμωδίας;

Ισχύει ακριβώς αυτό που είπες. Οι άντρες έχουν υπάρξει οι κλειδοκράτορες της κωμωδίας παραδοσιακά, και ιδιαίτερα του stand up comedy, με αποτέλεσμα οι γυναίκες και οι queer άνθρωποι να αποκλείονται από τις δομές αυτές. Αλλά οι γυναίκες και οι queer άνθρωποι πάντα έκαναν κωμωδία, απλά όχι σε αντίστοιχα venues. Αν δει κανείς την ιστορία των drag queens, θα καταλάβει ότι είναι από τους πιο αστείους ανθρώπους που ποτέ δεν πήραν την αναγνώριση που άξιζαν για την κωμική ιδιοφυΐα τους, επειδή έκαναν performances μόνο σε queer χώρους. Η έμπνευσή μου προέρχεται πολύ συχνά από drag queens.

Πολλοί cis άνθρωποι λένε ότι φοβούνται μην κάνουν λάθος μια λέξη, ενώ η δική μας πραγματικότητα είναι ότι φοβόμαστε να περπατήσουμε στον δρόμο, φοβόμαστε να υπάρχουμε. Θα ήθελα να ήταν το πρόβλημά μας μόνο οι λέξεις.

Βλέπεις Drag Race; Νιώθεις ότι η επιτυχία του έχει δώσει βήμα για να αναγνωριστεί περισσότερο το queer ταλέντο;

Σίγουρα. Έχει δημιουργήσει πολλές περισσότερες ευκαιρίες, όπως επίσης και έχει προκαλέσει αντιδράσεις αυτή η τεράστια ορατότητα, που αποτυπώνονται σε αυτούς τους γελοίους anti-trans νόμους που στοχοποιούν ανοιχτά τη ζωή των trans ανθρώπων.

Μπορούν οι άνθρωποι να “διδαχθούν” μέσα από την κωμωδία πώς να χρησιμοποιούν μια πιο συμπεριληπτική γλώσσα;

Ναι, το πιστεύω. Είναι ενδιαφέρον γιατί αυτό που βλέπουμε τώρα είναι μια λανθασμένη σύγκριση μεταξύ της δυσφορίας των cis ανθρώπων με την πραγματικά βία που δέχονται οι trans άνθρωποι. Πολλοί cis άνθρωποι λένε ότι φοβούνται μην κάνουν λάθος μια λέξη, ενώ η δική μας πραγματικότητα είναι ότι φοβόμαστε να περπατήσουμε στον δρόμο, φοβόμαστε να υπάρχουμε. Θα ήθελα να ήταν το πρόβλημά μας μόνο οι λέξεις. Η κωμωδία μας επιτρέπει να ασκούμε κριτική στο πώς αυτά τα πράγματα μεγεθύνονται και επίσης δημιουργεί ένα περιβάλλον που οι άνθρωποι μπορούν να μάθουν πράγματα. Όταν σκεφτόμαστε τα προβλήματα, η ανακλαστική μας αντίδραση είναι να τα αντιμετωπίσουμε με σοβαρότητα, αλλά η ελαφρότητα μπορεί να είναι φανταστικός τρόπος να διδάξεις και να καλλιεργήσεις τους ανθρώπους.

Ποιο είναι το τίμημα της ορατότητας για σένα; Πως επηρεάζει τη ζωή σου η τεράστια πλατφόρμα που έχεις;

Αυτό είναι ένα από τα θέματα που αναλύω στο show μου. Όταν με πλησιάζουν άνθρωποι να μου μιλήσουν στον δρόμο, δεν μπορώ να ξέρω αν θα μου πουν ότι τους αρέσει η δουλειά μου ή αν θα μου ρίξουν μπουνιά. Αυτό μπερδεύει το νευρικό μου σύστημα και πρέπει να ηρεμώ τον εαυτό μου, γιατί με αναγνωρίζουν συνέχεια δημόσια. Κάτι που δεν είναι σύνηθες για ένα τρανς άτομο σαν εμένα, που σχεδόν όλη μου τη ζωή προσπαθούσα να κρυφτώ από τη δημόσια σφαίρα για να μη δεχτώ βία. Οπότε, ισχύουν δύο πράγματα: αισθάνομαι ευγνώμον και τυχερό και χαρούμενο για την πλατφόρμα που έχω, και αισθάνομαι φόβο όταν υπερεκτίθεμαι. Μερικές φορές ξυπνάω και βλέπω μια εικόνα μου να γίνεται meme για να δαιμονοποιήσουν την κοινότητά μου, αυτό με αποπροσανατολίζει – γιατί είμαι απλά εγώ με τους φίλους να διασκεδάζουμε το προηγούμενο βράδυ. Υπάρχει πολύ εξονυχιστικός έλεγχος, ό,τι λέω και κάνω γενικοποιείται σαν να αντιπροσωπεύει όλους τους trans ανθρώπους, και αυτό είναι φοβερή πίεση. Το show λειτουργεί σαν φάρμακο για μένα, γιατί μιλάω για αυτή την εμπειρία. Αυτό που μου αρέσει πολύ στην κωμωδία είναι ότι είναι μία από τις πιο ειλικρινείς μορφές τέχνης, όπου μπορούμε να μιλήσουμε για πράγματα που φαίνονται πολύ επικίνδυνα ή τρομακτικά ή αμφιλεγόμενα με ελαφρότητα και χιούμορ.

ALOK © BRYAN LASKY

Φαντάζομαι έχει ακούσει για το ανατριχιαστικό “Project 2025”. Μιλάς καθόλου για αυτό στο show σου;

Δεν μιλάω για αυτό σε αυτό το show, αλλά όσα λέω δημόσια έχουν σχέση με αυτό. Ένα από τα πράγματα όμως για τα οποία μιλάω στο show είναι η λογοκρισία των βιβλίων, που είναι το πρώτο εργαλεία που τα απολυταρχικά καθεστώτα χρησιμοποιούν. Όταν στερούνται η γνώση και η πληροφορία, ξέρεις ότι η λογοκρισία των σωμάτων ακολουθεί.

Φοβάσαι ότι η στάση του Δημοκρατικού Κόμματος στο θέμα της Παλαιστίνης θα επηρεάσει το εκλογικό αποτέλεσμα και τα ανθρώπινα δικαιώματα εν γενεί;

Ναι, το πιστεύω. Με κάποιους τρόπους, το Δημοκρατικό Κόμμα αγνοεί και τιμωρεί νέους ανθρώπους, πρόσφυγες και POC (σ.σ. people of color), προσπαθώντας να ευνοήσει μεσοαστούς λευκούς – και αυτό δεν είναι το μέλλον της πολιτικής. Οι νέοι άνθρωποι νιώθουν απογοητευμένοι, η ελευθερία του λόγου ποινικοποιείται, πολλά media τους κοροϊδεύουν για τις αξίες τους. Φοβάμαι ότι το κατεστημένο των Δημοκρατικών δεν ακούει τους νέους ανθρώπους που είναι πάντα στο προσκήνιο των κοινωνικών αγώνων, όπως αυτό που συμβαίνει τώρα στα πανεπιστήμια των ΗΠΑ.

ALOK © BRONSON FARR

Μπορεί να υπάρξει πραγματική ισότητα στον καπιταλισμό;

Δεν νομίζω ότι μπορεί, επειδή το οικονομικό σύστημα που έχουμε σήμερα ευνοεί το μοντέλο του αποδιοπομπαίου τράγου. Τεράστιος αριθμός ανθρώπων δεν έχουν πρόσβαση σε βασικές ανάγκες όπως τροφή, υγεία και στέγαση. Και το σύστημα που ζούμε παρουσιάζει τους trans ανθρώπους σαν εχθρούς. Αυτό γίνεται γιατί οι πολιτισμικοί πόλεμοι αποτρέπουν τους ταξικούς πολέμους. Η οικονομική ελίτ της κοινωνίας κάνει τους LGBTQAI+ ανθρώπους να φαίνονται οι κακοί, για να μην καταλαβαίνουμε ότι μας εκμεταλλεύεται όλους το υπάρχον οικονομικό σύστημα. Νομίζω ότι ο LGBTQAI+ αγώνας πρέπει να είναι μέρος ενός ευρύτερου αγώνα για όλους τους ανθρώπους. Χρειαζόμαστε νέα μοντέλα διακυβέρνησης και, αντίστοιχα, νέα οικονομικά συστήματα. 

Γιατί έχουν εμμονή οι συντηρητικοί με τους trans ανθρώπους;

Έχει σχέση με τη δύναμη του αυτοπροσδιορισμού που εμπεριέχει η trans ταυτότητα. Αυτό που ως trans άνθρωποι λέμε, είναι ότι κανείς δεν έχει δικαιοδοσία πάνω μας εκτός από εμάς – και αυτό έρχεται σε αντίθετη με τις κυβερνήσεις που εξασκούν έλεγχο και εξαναγκασμό. Οι ταυτότητες και τα πιστοποιητικά γέννησης μας αναθέτουν το γένος και εμείς τους λέμε ότι δεν έχεις δικαίωμα για αυτό. Αυτό εμποδίζει την επιθυμία του κράτους για επιβολή. Και επίσης μας βάζεις σε σκέψεις για το τι άλλο μας αναγκάζει το κράτος να δεχτούμε. Το θέμα της trans ταυτότητας σχετίζεται με την ίδια την ανθρώπινη φύση, τον ελεύθερο προσδιορισμό και τη δημιουργική έκφραση της ταυτότητας μας. Για αυτό και είναι θέμα πανανθρώπινο. Είναι θέμα που αφορά όλους, γιατί άνθρωπος σημαίνει να είσαι ο εαυτός σου. Η trans ταυτότητα είναι μέρος μιας μεγαλύτερης συζήτησης ότι είμαστε μοναδικοί. Στους απολυταρχικούς πολιτικούς, η ποικιλότητα είναι απειλή.

Από τη δική σου εμπειρία, τι επηρεάζει περισσότερα την ψυχική υγεία των trans ανθρώπων;

Η σωματική βία. Είναι παραπληροφόρηση ότι οι trans άνθρωποι είναι προνομιούχοι άνθρωποι που απλά τους ενοχλεί η γλώσσα. Ο κόσμος πρέπει να καταλάβει ότι αυτή η εικόνα εξυπηρετεί την ελίτ. Οι καθημερινοί trans άνθρωποι δυσκολεύονται οικονομικά, δέχονται βία. Οφείλω να μοιραστώ πόσο άσχημα είναι τα πράγματα για εμάς τους τρανς ανθρώπους. Η κωμωδία είναι ένας τρόπος να διαχειριστείς αυτή τη δύσκολη κατάσταση. Εγώ προσπαθώ να μετατρέψω την αρνητική ενέργεια που δέχομαι σε ενδυνάμωση. Για την trans κοινότητα, η κωμωδία δεν είναι κάτι επιφανειακό. Μας βοηθάει να ενδυναμωθούμε και πάντα λέω στους queer ανθρώπους να χρησιμοποιούν την κωμωδία γιατί κανείς δεν μπορεί να μας πάρει την ικανότητα να γελάμε, που είναι φάρμακο για όλες τις δυσκολίες που βιώνουμε.

Ποιο είναι το μέλλον των διεκδικήσεων για τους trans ανθρώπους;

Η ελπίδα μου για το μέλλον είναι το θέμα των trans δικαιωμάτων να γίνει πανανθρώπινο και πέρα από το gender binary. Αυτό σημαίνει να δημιουργήσουμε έναν κόσμο που δεν υπάρχουν gender νόρμες. Τα φύλα πάντα θα υπάρχουν, απλά πρέπει να καταλάβουμε ότι υπάρχουν πολλοί τρόποι να είσαι άντρας, γυναίκας ή non binary. Αυτό μας αφορά όλους. Ακόμα και στον gay κόσμο, που πολλές η θηλυκότητα αντιμετωπίζεται ως αδυναμία και η αρρενωπότητα ως δύναμη. Η δύναμη δεν έχει φύλο όμως.

ALOK © LAURA STEPHENS

Τέλος θέλω να σου ζητήσω ένα σχόλιο για τις Ευρωεκλογές που έρχονται.

Βλέπουμε αύξηση της Ακροδεξιάς και του εθνικισμού στην Ευρώπη. Αυτή είναι η χρονιά με τις περισσότερες εκλογές στον κόσμο από κάθε άλλη φορά στην ιστορία και οι άνθρωποι πρέπει να αποφασίσουν αν θέλουν περισσότερη, πραγματική δημοκρατία ή απολυταρχικά καθεστώτα. Είμαστε σε μια σημαντική καμπή της ιστορίας. Στην Ευρώπη υπάρχει αυτή τη στιγμή ένα κύμα ξενοφοβίας και ισλαμοφοβίας, από το οποίο προέρχεται και η τρανσφοβία σε πολλές περιπτώσεις. Ελπίζω ότι σε αυτές τις εκλογές, θα βρούμε πιο αποδοτικούς τρόπους για να καθησυχάσουμε και να διαχειριστούμε τον φόβο των ανθρώπων. Οι πολιτικές αποφάσεις μας συνήθως προέρχονται από τα συναισθήματα και όχι από σκέψη. Οι περισσότεροι άνθρωποι αποφασίζουν τι θα ψηφίσουν λόγω αυτών που αισθάνονται – μοναξιά, πόνος, φόβος. Χρειαζόμαστε τους καλλιτέχνες να μιλήσουν στους ανθρώπους, να τους πουν ότι αναγνωρίζουν τον φόβο τους, αλλά να τους εξηγήσουν ότι κάποιοι το εκμεταλλεύονται αυτό. Οι ακροδεξιοί πολιτικοί θέλουν τον φόβο των ανθρώπων, γιατί μόνο έτσι μπορούν να υπάρχουν και δεν θα κάνουν τίποτα για να αλλάξει αυτό. Για αυτό είναι τόσο σημαντικό στις εκλογές να μιλάνε οι καλλιτέχνες, γιατί απευθύνονται στα συναισθήματα των ανθρώπων.