Στο όνομα της ανθρωπιάς. Αμερικανική ανακουφιστική βοήθεια στην Ελλάδα, 1918-1929
Τελευταίες δέκα μέρες της έκθεσης της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα, με θέμα την αρωγή που προσέφεραν στην Ελλάδα οι ΗΠΑ, από το 1918 έως το 1929. Η έκθεση που υλοποιήθηκε με αφορμή τη συμπλήρωση εκατό χρόνων από την υπογραφή της Συνθήκης της Λωζάνης, σε επιμέλεια των Ελευθερίας Δαλέζιου, Μαρίας Γεωργοπούλου και Ναταλίας Βογκέικωφ- Brogan, φέρνει στο φως τις προσπάθειες πολιτικών, ηγετών φιλανθρωπικών οργανώσεων, εκπαιδευτικών αλλά και αφοσιωμένων εθελοντών που έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην ανασυγκρότηση της Ελλάδας ως έναν πιο ανεκτό και βιώσιμο τόπο μετά το 1922.
Η έκθεση, σχεδιασμένη σκηνογραφικά από την ομάδα της Μικρής Άρκτου (Βιβή Γερολυμάτου και Ανδρέα Γεωργιάδη) αναδεικνύει επιστολές, επίσημα έγγραφα, σπάνιες εκδόσεις, φωτογραφίες, αντικείμενα, αφίσες, εφημερίδες, ταινίες μικρού μήκους και χειροτεχνήματα. Οι θησαυροί αυτοί, που προέρχονται από τις πλούσιες συλλογές της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα, αλλά και από διάφορα ιδρύματα, παρουσιάζονται εδώ για πρώτη φορά, υφαίνοντας μια συναρπαστική αφήγηση με ιδιαίτερη σημασία, χωρισμένη σε έξι μεγάλες ενότητες.
Ο τεράστιος αντίκτυπος των εκτοπισμένων προσφύγων που είχε ως αποτέλεσμα η Σύμβαση Ανταλλαγής Πληθυσμών το 1923, κινητοποίησε τη γενναιοδωρία πολλών αμερικανικών ανθρωπιστικών φορέων, όπως ο Αμερικανικός Ερυθρός Σταυρός, η «Περίθαλψις Εγγύς Ανατολής» (Near East Relief), τα «Νοσοκομεία των Αμερικανίδων κυριών» (American Women’s Hospitals) και η Χριστιανική Αδελφότητα Νέων (Υoung Men’s Christian Association), που συσπειρώθηκαν για να προσφέρουν πολύτιμη βοήθεια έκτακτης ανάγκης σε ορφανά και πρόσφυγες.
Έγχρωμη λιθογραφία της Περιθάλψεως Εγγύς Ανατολής για την εκστρατεία συγκέντρωσης $30,000,000, Νέα Υόρκη 1919.
ΑΣΚΣΑ Αρχεία Συλλογή Jack L. Davis
Οι φορείς αυτοί, σε συνεργασία με τους «Αμερικανούς Φίλους της Ελλάδος», την Επιτροπή Αρωγής του Αμερικανικού Κολλεγιακού Ινστιτούτου και τις «Βιοτεχνίες Εγγύς Ανατολής» (Near East Industries), δημιούργησαν με ευρηματικό τρόπο υποδομές για επαγγελματική απασχόληση, βασική εκπαίδευση αλλά και ψυχική και σωματική υγειονομική περίθαλψη. Οι πολύπλευρες αυτές πρωτοβουλίες τόνωσαν τους πρόσφυγες, ιδιαίτερα τις γυναίκες, παρέχοντάς τους μέσα και πόρους, ώστε να δώσουν νέα πνοή στη ζωή τους.
Η κατασκευή του φράγματος του Μαραθώνα και η αποξήρανση της κοιλάδας του Στρυμόνα και της Δράμας, που ανατέθηκαν σε αμερικανικές επιχειρήσεις, αποτέλεσαν έργα-ορόσημα που μεταμόρφωσαν τις υποδομές στην Ελλάδα, πρόσφεραν ευκαιρίες απασχόλησης σε ευάλωτους πρόσφυγες και βελτίωσαν την ποιότητα ζωής τους, εξαλείφοντας τη μάστιγα της ελονοσίας και άλλων ασθενειών. Ενώ η διαχρονική επιρροή των αμερικανικών εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, που λειτούργησαν από εκείνη την εποχή, μύησε τους μαθητές στις αρχές της σφαιρικής μόρφωσης και σε ισχυρό εργασιακό ήθος.
Δίσκος 12 ιντσών, «Η Μαργιορή παντρεύεται, υπό Κούλας», 1921. Πανελλήνιον, Εταιρεία Δίσκων Φωνογράφου Νέα Υόρκη.
Συλλογή Christopher King
Οι Έλληνες Οθωμανοί υπήκοοι που μετοίκησαν στις Ηνωμένες Πολιτείες διαδραμάτισαν, επίσης, ρόλο ζωτικής σημασίας, συνεισφέροντας στις προσπάθειες ανθρωπιστικής βοήθειας για τους συμπατριώτες τους που έμειναν πίσω στην Ελλάδα, ενώ ταυτόχρονα σφυρηλάτησαν μια ιδιαίτερη ταυτότητα στην Αμερική. Η διασπορά αυτών των προσφύγων στην Αμερική είχε μεγάλη πολιτιστική συνεισφορά, κυρίως μέσω της ευρείας διάδοσης των λαϊκών και ρεμπέτικων τραγουδιών που απηχούν τις προκλήσεις της ανταλλαγής των πληθυσμών και τον βαθύ αντίκτυπο των Ηνωμένων Πολιτειών στις ζωές των προσφύγων.
Παραδοσιακές κούκλες παραγωγής των εργαστηρίων κεντητικής των Near East Industries, Αθήνα 1932-1939.
ΑΣΚΣΑ Αρχεία, Συλλογή Jack L. Davis
Ανάμεσα στις σημαντικές προσωπικότητες που συνδέθηκαν με την Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα, διαδραμάτισαν κρίσιμο ρόλο στην αμερικανική ανακουφιστική βοήθεια στην Ελλάδα και προώθησαν τον στόχο των κλασικών σπουδών, ο Bert Hodge Hill -διευθυντής της Σχολής (1906-1926), ο Edward Capps -επικεφαλής της Διοικούσας Επιτροπής της Αμερικανικής Σχολής (1918–1950) και πρόεδρος των «Αμερικανών Φίλων της Ελλάδος» και βέβαια ο διακεκριμένος διπλωμάτης Ιωάννης Γεννάδιος, ο οποίος είχε ασκήσει μεγάλη πίεση για την Ελλάδα στις Ηνωμένες Πολιτείες και προσέφερε τους 26.000 τόμους της συλλογής του στη Βιβλιοθήκη της Αμερικανικής Σχολής που φέρει το όνομά του, δημιουργώντας σημαντικό φυτώριο για την ανάπτυξη των ελληνικών σπουδών σε διεθνές επίπεδο.
INFO
Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα
Πτέρυγα Μακρυγιάννη (Σουηδίας 61, Κολωνάκι)
ΕΚΘΕΣΗ: «Στο όνομα της ανθρωπιάς. Αμερικανική ανακουφιστική βοήθεια στην Ελλάδα, 1918-1929»
Διάρκεια ως τις 18 Φεβρουαρίου 2024 / Είσοδος ελεύθερη
Ώρες λειτουργίας: Τετάρτη, Παρασκευή, Σάββατο, Κυριακή: 12:00 – 18:00 / Πέμπτη: 12:00 – 20:00
Cover Photo: Νοσοκόμες των Νοσοκομείων Αμερικανίδων Κυριών στο Δουργούτι (Νέος Κόσμος) φροντίζουν μικρούς ασθενείς με τράχωμα.
Drexel University College of Medicine, Αρχείο American Women’s Hospital.