Μια ιστορία προνομίων, επιθυμιών και εγκλήματος, με φόντο μια αριστοκρατική οικογένεια και το χάρμα οφθαλμών «παλάτι» της, από την οσκαρική για το Promising Young Woman, Emerald Fennell (βραβείο original σεναρίου το 2021), είναι το Saltburn, το κινηματογραφικό σημείο συζήτησης των ημέρων (σε παράλληλη τροχιά με το Poor Things του Λάνθιμου, βεβαίως).
Αιτία, η ιδιαιτέρως πετυχημένη έξοδος του στην πλατφόρμα του Amazon Prime Video (μτφ. κατασκήνωσε στη Νο 1 θέση με το καλησπέρα σας) και κυρίως η αντανάκλαση του στο νεανικό κομμάτι του TikTok που έδειξε να ξαφνιάζεται, να σοκάρεται, να «τραυματίζεται», αλλά κυρίως να λιώνει μπροστά σε αυτή την pop nude επιθετικότητα.
Παλεύοντας να βρει τη θέση του στο Πανεπιστήμιο, ο μάλλον ντροπαλός και εσωστρεφής Όλιβερ (Barry Keoghan) παρασύρεται στον κόσμο του γοητευτικού και αριστοκρατικού Φέλιξ (Jacob Elordi), ο οποίος τον προσκαλεί για καλοκαιρινές διακοπές στο «φτωχικό» του στο Saltburn για να ξεχαστεί δίπλα στην Τοσκανική πισίνα και στα μεθυσμένα καραόκε που διώχνουν μακριά την ταξική ανία – ένας αδιόρατος, κρυφός(;) ερωτισμός κυκλοφορεί από τη μεριά του καλεσμένου, όπως θα εξηγήσει εξάλλου με το καλημέρα στην πρώτη σκηνή μπροστά στην κάμερα, δεν θα έλεγε ποτέ πως ήταν ερωτευμένος με τον φίλο του, αλλά θα μπορούσε σίγουρα να πει πως τον αγάπησε. Δύο ώρες και κάτι μετά, το «φτωχικό» θα είναι και το μόνο που θα έχει παραμείνει στη θέση του!
Δεν είναι η πρώτη φορά που η Fennel φλερτάρει με τη βαθιά αγγλική αριστοκρατία. Ως ηθοποιός, είχε αναλάβει να εμφανίσει στον απίθανο τέταρτο κύκλο του Στέμματος την Camilla Parker Bowles, απέναντι δηλαδή στην Lady D της Emma Corrin, στην Ελίζαμπεθ της Olivia Colman και στον Τσάρλς του Josh O’ Connor. Εδώ επανέρχεται με τη σιγουριά κάποιου που έχει περπατήσει εκεί, κι έτσι ξέρει από πρώτο χέρι πως είναι να βλέπεις τις χαριτωμενιές και τις πολυπλοκότητες ενός συστήματος που βασίζει την ύπαρξη του σε κάτι που λίγοι κατανοούν και πολλοί περισσότεροι αποδέχονται. Κρατά ψηλά τον μεγεθυντικό της φακό και επιθυμεί να εκθέσει την αλήθεια της ανθρώπινης φύσης.
Οι κριτικές όμως δεν της χαρίστηκαν. Μίλησαν για άσχημη συναισθηματική εκπροσώπηση, αποτυχία στην άσκηση κριτικής στις ταξικές διαφορές και την εμφάνιση του εξωφρενικού πλούτου, άστοχη προσέγγιση στη gay κουλτούρα και χρήση χονδροειδών σκηνών μόνο και μόνο για φθηνή πρόκληση. Υπήρξαν και κάποιοι που βρήκαν στην ουσία της κάτι άλλο, μια προσπάθεια να καταγραφεί το πώς η σκληρότητα και οι ανίατες ορέξεις καταφέρνουν να γίνουν η αποτυχημένη πλευρά της επιθυμίας. Προσωπικά θα πάω με τους δεύτερους (η Gardian, που το έχει καταλάβει με την πρώτη, μιλά παρεπιπτόντως -κι ας αναρωτιέται τύπου- για την πιο διχαστική ταινία της χρονιάς).
Η κάμερα της Fennell με την αδυναμία στα δροσερά κοντινά πλάνα, τις αντανακλάσεις, στα πολλά χρώματα και τη συμμετρία (όπως αναφέρεται και σε αυτή την πραγματικά απολαυστική κακή κριτική) είναι ξεχωριστή ακόμη κι αν δεν λέει απαραίτητα κάτι καινούργιο. Όσο υπάρχει ο φακός του Linus Sandgreen δεν δείχνει να ανησυχεί. Γιατί αυτός ξέρει. Να αγαπά ιδιαιτέρως τον Jacob Elordi- φωτίζει σταθερά το κορμί του μέσα από το πουκάμισο σαν να είναι ζήτημα ζωής και θανάτου. Να υποκλίνεται στον Barry Keoghan και την «βαμπιρική» του σύνθεση, ως ένα από τους σημαντικότερους ηθοποιούς της νέας εποχής- τον παρακολουθεί με προσοχή, δεν τον χάνει στιγμή από τα μάτια του, τον φροντίζει σε κάθε στροφή και ευθεία του. Και να κάνει μικρά διακριτικά στοπ -σαν, για ν’ ακούσει ακόμη καλύτερα- πάνω στις ατάκες που ξεφεύγουν με τόση ντελικάτη άνεση από το στόμα της Rosamund Pike (η μόνη που θα δεχτούμε να κλέψει το όσκαρ φέτος από την Da’Vine Joy Randolph του The Holdovers).
Πάνω από όλα όμως προτιμά το φως και απορρίπτει το σκοτάδι. Οι μόνες σκιές που επιτρέπει να εισχωρήσουν είναι αυτές που καταφέρνουν να γλιστρούν μέσα από τις κλειστές κουρτίνες γύρω από το κεντρικό τραπέζι. Εκεί όπου «μαζεύεται» η οικογένεια και οι ακτίνες του ήλιου μπορούν και κάνουν τα δικά τους, ό,τι εμπόδιο και αν βρουν μπροστά τους, ξεγελώντας κάθε θλιμμένη πρόθεση ή κουρασμένη διάθεση. Η pop culture χαρτογραφία σε αυτή την ταινία είναι ξεκάθαρη – δες για παράδειγμα το γύρισμα στο γενέθλιο πάρτι, το χαμένο μέσα στους ήχους του Loneliness, κομμένο και ραμμένο στα πλαίσια ενός κανονικού βίντεο κλιπ, λες και ο Tomcraft της ζήτησε εικοσιένα χρόνια μετά να του φτιάξει και ένα δεύτερο.
Οι σημερινοί έφηβοι θα την μνημονεύουν στα χρόνια που θα έρθουν περισσότερο ως το δικό τους Cruel Intentions παρά ως ένα βαθιά ψυχολογημένο The Talented Mr. Ripley που χτύπησε αναίτια -TikTok- την πόρτα τους. Δεν είναι τυχαίο που σε χρόνο ντε-τε από την πρώτη εμφάνιση του στην πλατφόρμα, τα γεμάτα με ενστικτώδη ελαφράδα βιντεάκια με τις αντιδράσεις τους, πριν και μετά, αλλά και κατά τη διάρκεια της θέασης, ξεπέρασαν κάθε υποψία που μπορεί να είχε κάποιος πάνω στο γκελ που θα έκανε αυτή η ταινία.
Ετεροχρονισμένα θα μπορούσε να σκεφτεί κανείς πως μπορεί να ήταν και εξεπιτούτου φορεμένα μέσα στη σκέψη της σκηνοθέτριας. Πολλές, μα πάρα πολλές, σκηνές αυτονομούνται άνετα, κυλούν εκτός και κατακλύζουν τα inbox με τους απαραίτητους σχολιασμούς να τις συνοδεύουν. Και μετά έρχεται ο συναγωνισμός. Ποια σκηνή σε σόκαρε παύλα «μέθυσε» ίσως, πιο πολύ; Οι γυμνές ανέμελες πόζες στα στάχια με την αναγνώριση του μεγέθους, η αριστοκρατική μπανιέρα έτσι όπως κυλιέται ο νεαρός Όλιβερ για να γλύψει τι, το καψωμένο φεγγαρόφωτο όταν τα δάχτυλα ματώνουν μέσα από ασχολίαστες διαδρομές, οι συγκεντρώσεις γύρω από το τραπέζι όταν η αγγλική ειρωνεία και συναισθηματική αποχή χτίζουν διαλόγους που κόβουν σαν μαχαίρι, ο γυμνός χορός χωρίς προσθετικά εκεί στο τέλος που έκανε ξανά επιτυχία την τραγουδάρα της Sophie Ellis -Bextor, Murder on the Dancefloor ή το νεκροταφείο (φυσικά) με την απώλεια να σκαλίζει την επιθυμία με απρόβλεπτες εξελίξεις; (παραδόξως αυτή η τελευταία στο σοσιαλικομιντιακό σοκ-όμετρο πήρε μια από τις χαμηλότερες θέσεις. Συμβαίνουν κι αυτά!)
Και να μη ξεχαστώ. Πολλά kudos βεβαίως και σε όλο το soundtrack που μπορείς να ακούσεις στο spotify πριν πατήσεις το play της ταινίας, έτσι, γιατί λίγη προετοιμασία ατμόσφαιρας που ποτέ δεν βλάπτει.
https://www.tiktok.com/@deathcuphurts/video/7315919827024153902?_r=1&_t=8iS1lfADd4r
