Είναι εξοργισμένοι και υποδέχονται τους τουρίστες στις πόλεις τους με το σύνθημα “We spit in your beer”. Αρχικά, μια τέτοια “απειλή” ακούγεται αστεία, σε δεύτερη φάση τρομακτική -αν σκεφτείς ότι μπορεί κάποιοι μπαϊλτισμένοι κάτοικοι να φτύνουν όντως μέσα στη μπύρα σου- και σε τρίτο επίπεδο συμπάσχεις και κατανοείς.
Γιατί το βλέπεις και στην Αθήνα να συμβαίνει. Ορδές επισκεπτών από άλλες χώρες να μην επιδεικνύουν ούτε τους βασικούς κανόνες συμπεριφοράς, να μη βρίσκεις σπίτι να μείνεις γιατί τα περισσότερα χρησιμοποιούνται ως Airbnb, χώροι πολιτισμού, όπως το Ιντεάλ, να δίνονται σε πολυεθνικές για ξενοδοχεία (αλήθεια πόσα ξενοδοχεία χωράει η Αθήνα τελικά;), γραφεία ή καταστήματα, και μετά μας φταίει το gentrification.
Πώς όμως να μην υπάρχει gentrification, όταν αναγκάζεσαι να ξεσπιτωθείς επειδή ο σπιτονοικοκύρης σου θέλει να βάλει το διαμέρισμα σε πλατφόρμα short stay για τουρίστες και ψάχνεις να μεταφερθείς σε μια πιο οικονομική περιοχή, φτιάχνοντας εκεί μια νέα γειτονιά; Για το gentrification λοιπόν δεν φταίνε εκείνοι που αναγκάζονται να φύγουν από τη γειτονιά τους αλλά εκείνοι που τους σπρώχνουν σε αυτή τη λύση. Και φυσικά η ρίζα είναι ακόμα πιο κάτω και όχι στους ιδιοκτήτες που προσπαθούν να βγάλουν ό,τι παραπάνω μπορούν. Μεγάλη κουβέντα αυτή, ας μην την πιάσω τώρα.
Ας πάω στους τουρίστες πάλι, και συγκεκριμένα σε εκείνους (δυστυχώς είναι πολλοί πια) που κάθε ταξίδι τους είναι απλώς μια ευκαιρία για πάρτυ σε ένα νέο μέρος ή για επίδειξη της ταξιδιωτικής τους άνεσης μέσα στα σόσιαλ μίντια.
Πρόσφατα βρέθηκα στο Άουσβιτς και μπαίνοντας στον χώρο, ενώ ένιωθα ένα βάρος στο στήθος μου σκεπτόμενη τα εγκλήματα του Γ’ Ράιχ, ξαφνικά ξεχείλισα από οργή αντικρίζοντας μία πιτσιρίκα κάπου στα 20 να ποζάρει σαν μοντέλο με χαμόγελο διαφήμισης οδοντόπαστας μπροστά από την πύλη με την επιγραφή “Arbeit macht frei” και να ζητάει από το αγόρι της να τη φωτογραφίσει για να ανεβάσει αυτό το εκπληκτικά χαρούμενο ενσταντανέ στο Instagram.
Στη Βενετία, κινέζοι τουρίστες βρέθηκαν μέσα στη λιμνοθάλασσα όταν η γόνδολα αναποδογύρισε επειδή δεν άκουγαν τον γονδολιέρη που τους φώναζε να μην στέκονται όρθιοι και να μην πάνε όλοι μαζί από τη μία πλευρά για να βγάλουν σέλφι, γιατί μπατάρει. Χέστηκαν, το μόνο που τους ένοιαζε ήταν η φωτογραφία και φυσικά έγιναν λούτσα και viral παγκοσμίως. Και ο γονδολιέρης βούτηξε στα νερά για να τους βοηθήσει.
Σε πολλές πόλεις, λοιπόν, οι κάτοικοι, προκειμένου να διασφαλίσουν την ποιότητα της ζωής τους και παρά το γεγονός ότι ξέρουν πως ο τουρισμός κάνει καλό στην τοπική οικονομία, κάποιες φορές γίνονται σερίφηδες, άλλες φορές απλώς γεμίζουν τους τοίχους με υβριστικά γκράφιτι, ενώ κάποιες άλλες φτάνουν σε ακραίες συμπεριφορές, όπως έγινε σε ένα διαμέρισμα Airbnb στα Εξάρχεια.
Είπαμε, κανείς δεν θέλει τόσα Airbnb στην πόλη του αλλά και το να βάζεις φωτιά σε ένα σπίτι -οπως έγινε το 2021 από μια ομάδα με την ονομασία “Exarcheia Tourism #airbnburn” σύμφωνα με την Telegraph, για να δείξεις την αντίρρησή σου, είναι χυδαίο και εγκληματικό. Στα Εξάρχεια επίσης, μπορεί κανείς να δει και επιγραφές όπως: «Dear tourist, enjoy your Airbnb. Signed a future homeless Athenian». Ναι, η απογοήτευση των νέων, οι οποίοι αντιμετωπίζουν περιορισμένες ευκαιρίες απασχόλησης και αυξανόμενο κόστος ζωής είναι σίγουρα τεράστια, αλλά πιθανότατα τα ίδια προβλήματα αντιμετωπίζει και ο ιδιοκτήτης που καταφεύγει σε αυτή τη λύση.
Η Αθήνα είναι η πιο πρόσφατη προσθήκη στις πόλεις που έχουν ξεκινήσει να αντιστέκονται στον υπερτουρισμό. Στη Βαρκελώνη, τα ενοίκια έχουν φτάσει στα ύψη και η πόλη έχει γεμίσει με γκράφιτι όπως: «Τουρίστες πηγαίνετε σπίτι σας!» ή «Το πολυτελές ταξίδι σας, η καθημερινή μου δυστυχία». Κάποιοι κάτοικοι μάλιστα παραπλανούν τους τουρίστες με τις οδηγίες τους για να τους απομακρύνουν.
Το Ντουμπρόβνικ, στην Κροατία, είναι η πιο γεμάτη από τουρίστες πόλη στην Ευρώπη, με 36 τουρίστες να αντιστοιχούν σε κάθε κάτοικο, ενώ το Σπλιτ εφάρμοσε μια εκστρατεία για τη διατήρηση της δημόσιας ευπρέπειας απέναντι στην ατίθαση συμπεριφορά των τουριστών. Έχουν τοποθετηθεί πινακίδες που προειδοποιούν για αντικοινωνικές πράξεις όπως η δημόσια ούρηση και αφόδευση (ναι, μάλιστα, η αφόδευση) με την επιβολή τσουχτερών προστίμων. Υπάρχουν επίσης αυξημένες περιπολίες ασφάλειας, ώστε να διατηρηθεί η πολιτιστική ακεραιότητα της παλιάς πόλης που έχει χαρακτηριστεί εθνικό μνημείο από την UNESCO.
Φωτογραφία που τράβηξε το κίνημα «Stop de Gekte» στο Άμστερνταμ για να δείξει στην κυβέρνηση πώς αφήνουν την πόλη οι τουρίστες.
Πίσω στη Βενετία, η ετήσια εισροή τουριστών προκαλεί τεράστια πίεση στις υποδομές της. Ένα από τα κύρια προβλήματα είναι οι τουρίστες ημερήσιας εκδρομής, οι οποίοι συνήθως προέρχονται από κρουαζιερόπλοια που σταματούν για λίγες ώρες και δεν προσφέρουν πραγματικό οικονομικό όφελος στην πόλη. Μάλιστα, ως μέτρο, απαγορεύτηκε στα κρουαζιερόπλοια να περνούν από το κέντρο της Βενετίας τον Αύγουστο του 2021 και από τις 16 Ιανουαρίου 2023, η Βενετία υποχρεώνει τους τουρίστες ημερήσιας εκδρομής να κάνουν κράτηση και να πληρώνουν εισιτήριο για να μπουν στην πόλη.
Στο Άμστερνταμ, το κίνημα «Stop de Gekte» (σταματήστε την τρέλα) κινείται στη συνοικία των κόκκινων φαναριών, τη Red Light District, και τραβάει φωτογραφίες και βίντεο από τουρίστες με ακραίες συμπεριφορές ώστε να πιέσει την κυβέρνηση για αλλαγές.
Παρά το γεγονός ότι κάθε μία από αυτές τις πόλεις σε κάποιο βαθμό βασίζεται οικονομικά στον τουρισμό, οποιαδήποτε υπερβολή από τουρίστες χωρίς κανόνες σεβασμού και καλής συμπεριφοράς προκαλεί αυξανόμενη ένταση και τα μειονεκτήματα έχουν αρχίσει να υπερισχύουν των πλεονεκτημάτων. Και οι κάτοικοι πολλές φορές παίρνουν την κατάσταση στα χέρια τους.
Μέχρι οι κυβερνήσεις και οι τοπικοί φορείς να καταλάβουν ότι ακόμα και στον τουρισμό πρέπει να υπάρχει ένα μέτρο και μέχρι τα πλήθη των τουριστών να καταλάβουν ότι το μέρος που επισκέπτονται δεν είναι απλώς σημείο για να γυρίσουν το επόμενο βιντεάκι τους για το TikTok, εμείς θα αναρωτιόμαστε αν όντως κάποιος έχει φτύσει μέσα στη μπύρα μας.
