Προσπαθώ από την Παρασκευή να καταφέρω να μετουσιώσω σε γραπτό λόγο, ξεκινώντας νοερώς ( ανεπιτυχώς έως και σήμερα), την εμπειρία που έζησα ως θεατής, συγκλονισμένη, στο 28ο Διεθνές Φεστιβάλ Χορού της Καλαμάτας, με το La Sonoma της καταλανικής ομάδας-φαινόμενο Veronal, που σαρώνει τα τελευταία χρόνια στα διεθνή φεστιβάλ και δυστυχώς μόλις ανακάλυψα. Αμέσως μετά, αναζήτησα και τον δημιουργό της ομάδας και της παράστασης Marcos Morau, για να μου εξηγήσει τις διεργασίες που γέννησαν ένα σκηνικό θαύμα και μια εμπειρία απερίγραπτα πυκνή σε συμβολισμούς, οργιώδη ως προς την ενέργειά της, τέλεια ως προς τις φόρμες-εικόνες της (τα φώτα από μόνα τους αποτελούν αυτόνομο έργο τέχνης), προτείνοντας μια αέναη μεταρσίωση της γυναίκας, από καταβολής κόσμου (η δραματουργία προκάλεσε ζωηρή συζήτηση).
Αναζήτησα και τις δυσανάγνωστες σημειώσεις που κράτησα ασθματικά, στα σκοτεινά, πάνω σε φυλλάδια του φεστιβάλ και σε ένα μικροσκοπικό σημειωματάριο. Ήθελα να ξαναβρώ την πρόζα που παρέπεμπε -ξαναγράφοντας αυθαίρετα, ελεύθερα, υπερρεαλιστικά- σε ιερές Γραφές, κείμενα Σαμάνων, ηρακλείτεια ρητά και χρησμούς της Πυθίας, τα οποία εκφωνούσαν, ενώ προκαλούσαν και ξεπερνούσαν τα όρια των σωμάτων τους , οι εννιά συνταρακτικές ερμηνεύτριες. Μάταιος κόπος.
Αν η τέχνη έχει τη δύναμη να σε γυρίζει τούμπα, να σε κάνει να σκέφτεσαι την ύπαρξή σου από την αρχή, κυτταρικά, την γενεαλογία του είδους σου, τη φύση του φύλου σου, τις αόρατες αλλά πανίσχυρες διαπολιτισμικές συνδέσεις, ποιο το νόημα να προσπαθείς να την αναλύσεις;
Δεν είμαι βέβαιη ότι μπορώ να αποδώσω στο ελάχιστο το ρίγος, το θάμβος που διαπέρασε την πλατεία του Μεγάρου Χορού Καλαμάτας με τη δουλειά των Veronal. Ή να αποκωδικοποιήσω τους κόσμους που ένωσε και ξεπέρασε, δημιουργώντας κάτι απόλυτα πρωτότυπο και ιδιοσυγκρασιακό ο Marcos Morau.
Εννιά χορεύτριες. Βγαλμένες από πίνακες της μεσαιωνικής Ισπανίας -παραπέμποντας σε μορφές της παράδοσης, στο Θείο Δράμα αλλά και στην Ιερά Εξέταση-, στυλιζαρισμένες ως το τέλος σε ακραίο βαθμό. Σε μια αέναη κίνηση. Ξεκινούν ένα ξέφρενο θρήνο-γαϊτανάκι γύρω από έναν σταυρό, απόντος του άρρενα Εσταυρωμένου -κενός ο σταυρός. Είναι η έναρξη της πρωτεϊκής, σάρκινης, αλλά μπολιασμένης από τον υπερρεαλιστικό κόσμο του Ονείρου σκηνικής ύλης του Morau, που πατώντας στις ρίζες της ιστορίας και στις πηγές του ανθρώπινου πολιτισμού δημιουργεί νέες φόρμες, επινοώντας μια -συνοδευόμενη από τον λόγο- σωματική γλώσσα, υμνώντας κι ανυψώνοντας διαρκώς τη γυναίκα.
Από την παράσταση La Sonoma της καταλανικής ομάδας-φαινόμενο Veronal.
Γυναίκα ιέρεια; Μαινάδα; Μοιρολογίστρα; Καλόγρια; Μάνα; Όλες οι υποστάσεις καταπίνουν τη σκηνή. Μέσα από μια απολύτως ελεγχόμενη, στυλιζαρισμένη άγρια, ζωώδη κίνηση, μεταβαίνουν από τον θρήνο στον αρχαίο εκστατικό χορό (έναν πυρρίχιο). Παραπέμποντας σε προϊστορικές φιγούρες (ειδώλια), αφρικανικών, λατινοαμερικανικών, ασιατικών ή ινδοευρωπαϊκών φυλών, χτυπώντας στη «μήτρα» αρχέγονων πολιτισμών. Κατακλυσμιαίο το σκηνικό χαρμάνι!
«Δεν μπορείς να μπεις δυο φορές στο ίδιο ποτάμι. Μην ξαποστάσεις προτού γνωρίσεις. Μην επιστρέφεις εκεί που ευτύχησες. Ο βίος βραχύς, η τέχνη μακρά. Είμαστε οι γυναίκες, η γύρη που θρέφει (…), εμείς που θα αναστήσουμε….». Η πρόζα ανηλεής.
Ρώτησα τον διανοούμενο Marcos Morau, τι σημαίνει το όνομα της παράστασής του. Είναι η σύνθεση, από το ελληνικό «Soma» («σώμα»), και το λατινικό «sonum» που σημαίνει «ήχος». Ο ήχος μαζί με τον λόγο ήταν μέρος της δραματουργίας και ενεργοποιούσε τα σώματα. Η πρόζα επέλεξε να είναι στα γαλλικά. Γιατί; «Γιατί είναι η γλώσσα της Γαλλικής Επανάστασης», μου απάντησε αφοπλιστικά ο κορυφαίος νεαρός σκηνοθέτης-χορογράφος. Με κατέπληξε όταν μου αποκάλυψε ότι δεν έχει κάνει σπουδές σκηνοθεσίας ή χορού. Αποκλειστικά φωτογραφίας. Δεν είναι τυχαίο ότι η παράσταση μετά από τον απόλυτο ύμνο στη γυναίκα, κινητήριο δύναμη των πάντων (ξεκινά με αναφορά στις γυναίκες που αποσιώπησε η Ιστορία), τελειώνει με ένα κάλεσμα στην Επανάσταση.
Κάτι ακόμα. Η επιλογή της γλώσσας, μου τόνισε ο Morau, αποτελεί και homage στη γαλλική περίοδο του Μπουνουέλ, ο οποίος αποτελεί σταθερή αναφορά και έμπνευσή του (έτσι γεννήθηκε η σκηνή με το ακέφαλο υπερμεγέθες σώμα που στη θέση του κεφαλιού του τοποθετείται μια φωτεινή σφαίρα).
Αρκετά ενδιαφέρουσα με διαρκή αναφορά στο θυμικό πρόταση, ξανά από την Βαρκελώνη – παρότι η γλώσσα της πρόζας ήταν ιταλική-, ήταν το τελευταίο Σαββατοκύριακο του κορυφαίου φεστιβάλ (μόνο το συγκεκριμένο διήμερο μπόρεσα να παρακολουθήσω), το Hidden της Lali Ayguade Company. Ένας ηθοποιός βρισκόταν σε διαρκή διάλογο και διάδραση με τους χορευτές και με την ευτραφή τραγουδίστρια, που δεν φοβήθηκε να κυλιστεί μαζί τους, σαν εύπλαστο ζυμαράκι. Ο κεντρικός ήρωας επιστρέφει σε ένα σπίτι που κάποτε έζησε. Όσο σηκώνει το νάυλον πέπλο που καλύπτει ανθρώπους και έπιπλα, σιγά σιγά αναβιώνουν στιγμιότυπα της οικογενειακής του ζωής. Το δράμα εναλλάσσονταν με το κωμικό στοιχείο.
Hidden της Lali Ayguade Company
Μια ημέρα νωρίτερα, η χορογράφος Lali Ayguade μαζί με τον Ακίρα Γιοσίντα, φορώντας μακρυμάνικα σακάκια και κάλτσες σε συνθήκες καύσωνα (κοντά στους 40 βαθμούς Κελσίου), παρουσίασαν στην κεντρική πλατεία της Καλαμάτας το εξαιρετικό ντουέτο Gizaki, που δημιούργησαν μέσα στην καραντίνα του COVID-19. Τα δυο σώματα προσπαθούν να συνυπάρξουν με αγωνία εντός ελάχιστων τετραγωνικών, σε όλα τα πιθανά σχήματα (ασφυξία, ασυνεννοησία, σύνθεση). Η παράσταση γέννησε και την ομώνυμη ταινία μικρού μήκους (2021).
Ήταν μια από τις δουλειές της διοργάνωσης, στην κεντρική πλατεία της πανέμορφης Καλαμάτας, όπου βίωνες την χαρά της ελεύθερης παλλαϊκής συμμετοχής (κάθε βράδυ στις 9) δημοτών και παραθεριστών όλων των ηλικιών: από βρέφη μέχρι υπερήλικες σε αναπηρικά καροτσάκια. Κάτι που ξαναζήσαμε και με δυο ακόμη παραστάσεις στον ανοικτό χώρο. Το Impermanence, όπου o Φαμπιάν Τομέ (Full Time Company) πειραματιζόταν σε ένα υπαρξιακό σόλο με μια κρεμασμένη καπαρντίνα. Και τη Λαχτάρα, όπου η Μαριάννα Τζούδα διερευνούσε το ζήτημα των ορίων, καταρχάς με ένα… θορυβώδες κόκκινο καπέλο.
Δυστυχώς, έχασα -είχε προηγηθεί αρκετές ημέρες- στην ίδια σκηνή της Πλατείας, το αυθόρμητο χορευτικό ντουέτο της Καλλιτεχνικής Διευθύντριας του Φεστιβάλ και σπουδαίας χορεύτριας Λίντα Καπετανέα μαζί με τον Edivaldo Ernestο. Στην Πλατεία διαγωνίστηκαν και οι 8 φιναλίστ του προγράμματος Αrt within One.
TRIPTYCH: The missing door, The lost room, The hidden floor από τους περίφημους Peeping Tom.
Η 28η διεθνής διοργάνωση, με τίτλο «Ωδή στην Ομορφιά», έριξε αυλαία την Κυριακή με την πολυαναμενόμενη παγκόσμια πρεμιέρα Scarbo της ομάδας του διεθνούς έλληνα Ιωάννη Μανταφούνη. Ξεκίνησε με το TRIPTYCH: The missing door, The lost room, The hidden floor από τους περίφημους Peeping Tom (ακούστηκαν πολύ, λόγω του πανό που σήκωσε χορευτή τους, κατά της αποφυλάκισης Λιγνάδη).
Για ένα δεκαήμερο χτύπησε η καρδιά του χορού στην Καλαμάτα, όπου φιλοξενήθηκαν, συνολικά, 25 παραγωγές, 113 καλλιτέχνες από την Ελλάδα και το εξωτερικό και 22 ομάδες χορού. Οι 14 ξένες ομάδες προέρχονταν από 10 χώρες (Ισπανία, Ηνωμένο Βασίλειο, Βέλγιο, Γαλλία, Γερμανία, Μοζαμβίκη, Ελβετία, Ιταλία, Ουγγαρία, Κύπρο). Οι τέσσερις ελληνικές παραγωγές, μαζί με του Μανταφούνη, ήταν το Ever After της Μαριάννας Καβαλλιεράτου, το W REST L ING της Αναστασίας Βαλσαμάκη και το THE BOX || that dead space between us της ταλαντούχας Πηνελόπης Μωρούτ (ενδιαφέρον το εύρημα με το γεωμετρημένο σκηνικό).
