Πίσω στο 2018, η Amber Heard, πρώην σύζυγος του Johnny Depp, υπέγραφε ένα άρθρο στην Washington Post, στο οποίο περιέγραφε τον εαυτό της – μεταξύ άλλων – ως «δημόσιο πρόσωπο που εκπροσωπεί την ενδοοικογενειακή κακοποίηση». Αν και ο Depp δεν είχε κατονομαστεί, οι ισχυρισμοί της Heard του κόστισαν αρκετούς προσοδοφόρους ρόλους, ενώ οδήγησαν την Disney και την Warner Brothers να τον απομακρύνουν από τα franchise τους.
Ύστερα από τη δημοσίευση του άρθρου, ο ηθοποιός μήνυσε την Amber Heard με την αιτιολογία της συκοφαντικής δυσφήμισης, διεκδικώντας αποζημίωση ύψους 50 εκατομμυρίων δολαρίων. Αυτή τη στιγμή, τόσο η Heard όσο και ο Depp, που γνωρίστηκαν το 2009 και παρέμειναν παντρεμένοι για το διάστημα 2015-2016, κατηγορούν ο ένας τον άλλον για πράξεις σωματικής και ενδοοικογενειακής βίας κατά τη διάρκεια της σχέσης τους, χωρίς ωστόσο να αποδέχονται τους χαρακτηρισμούς.
Από τον διαβόητο καυγά του ζευγαριού το 2015, που άφησε τον Depp με ένα κομμένο δάχτυλο, μέχρι την υπερβολική κατανάλωση ουσιών και τη συζήτηση για τα περιττώματα στο κρεβάτι τους, η ταραχώδης πρώην σχέση τους έχει τραβήξει τη διεθνή προσοχή. Τόσο η Heard όσο και ο Depp, υποστηρίζονται σθεναρά από τους θαυμαστές τους κατά τη διάρκεια μιας από τις μεγαλύτερες δικαστικές υποθέσεις διασημοτήτων που έχουν αποτυπωθεί στην πρόσφατη συλλογική μνήμη. Μέχρι στιγμής, ο Johnny Depp λαμβάνει τη θερμότερη υποστήριξη από τους θαυμαστές του, οι οποίοι συνωστίζονται έξω από την αίθουσα του δικαστηρίου ζητωκραυγάζοντας υπέρ του και γιουχάροντας την πρώην σύντροφό του. Δεν είναι λίγοι οι fans δε, που φέρνουν μαζί τους αφίσες στις οποίες αναγράφεται το δημοφιλές hashtag των social media, #JusticeForJohnnyDepp.
H δίκη η οποία ξεκίνησε στις 11 Απριλίου, ετοιμάζεται να διανύσει την τρίτη από τις συνολικά έξι εβδομάδες που θα διαρκέσει, με την Amber Heard να μην έχει ακόμη καταθέσει, ενώ οι καταθέσεις του τρεις φορές υποψήφιου για Όσκαρ ηθοποιού, συνεχίζονται, στρέφοντας πάνω του το ενδιαφέρον της δημόσιας σφαίρας και του Τύπου. Κι ενώ δημοσιογράφοι και θαυμαστές συνωστίζονται στο δικαστήριο της κομητείας Fairfax στη Βόρεια Βιρτζίνια, το διεθνές κοινό παρακολουθεί με αμείωτο ενδιαφέρον τη ζωντανή ροή της ιστορικής δίκης που μεταδίδεται από τη δικαστική αίθουσα, κι εμείς χαρτογραφούμε όσα μας έχει μάθει έως τώρα, θέτοντας στο προσκήνιο τόσο το ζήτημα της κακοποίησης, όσο και των ψυχικών διαταραχών.
Ο Johnny Depp κατά τη διάρκεια της κατάθεσης του. (Φωτογραφία: EPA/Steve Helber)
Κατά την έναρξη της δίκης, στα αρχικά τους επιχειρήματα, οι δικηγόροι του Depp χαρακτήρισαν την Heard ως «ψεύτρα που έχει εμμονή με τη δημόσια εικόνα της», ενώ οι δικηγόροι της Heard τόνισαν ότι η ηθοποιός υπέστη συναισθηματική, λεκτική και σωματική κακοποίηση από τον Depp. Όταν μάλιστα ένας δικηγόρος ρώτησε τον ίδιο «Τι έχασες εξαιτίας των ισχυρισμών της κυρίας Heard εναντίον σου;», η απάντησή του Depp ήταν: «Τίποτα λιγότερο από τα πάντα».
Μέχρι στιγμής, μεταξύ όσων έχουν καταθέσει τη μαρτυρία τους, βρίσκεται η μεγαλύτερη αδερφή του Depp, Κρίστι Ντεμπρόφσκι, ο bodyguard του ηθοποιού, η Estate Manager του από τις Μπαχάμες, η προσωπική βοηθός της Heard, Κάθριν Τζέιμς, η πρώην σύμβουλος γάμου του ζευγαριού, Dr. Λόρελ Άντερσον, αλλά και η Forensic Psychologist, Dr. Shannon Curry, ο ρόλος της οποίας αποδεικνύεται ιδιαίτερα καταλυτικός για την εξέλιξη της δίκης.
Την προηγούμενη Τρίτη και Τετάρτη, ο Depp κατέθεσε εναντίον της Heard για περισσότερες από επτά ώρες, λέγοντας ότι ο λόγος για τον οποίο δεν δίστασε να μιλήσει δημόσια για την κακοποίηση που υπέστη από την πρώην σύζυγό του είναι ότι, «εάν δεν μιλούσα, όλοι αυτοί οι άνθρωποι που έχω γνωρίσει όλα αυτά τα χρόνια, θα πίστευαν ότι ήμουν ένας απατεώνας». Τις ημέρες που ακολούθησαν, ο ηθοποιός εξετάστηκε από τον δικηγόρο υπεράσπισης της Heard, Μπεν Ρότενμπορν, ενώ η νομική ομάδα της ίδιας έπαιξε ηχογραφήσεις με αποσπάσματα από τους καβγάδες του ζευγαριού, συμπεριλαμβανομένου ενός στιγμιότυπου όπου η Heard ουρλιάζει στον Depp να «σβήσει τα τσιγάρα του σε κάποια άλλη» και αναφέρεται σε μια στιγμή που την χτύπησε.
Παράλληλα, ο νομική ομάδα της Heard παρουσίασε SMS βίαιου περιεχομένου που είχε στείλει ο Depp σε φίλους του, όπως ο ηθοποιός Paul Bettany και ο μουσικός Marilyn Manson, στα οποία έλεγε ότι θα ήθελε να τη σκοτώσει «πνίγοντάς την και καίγοντάς την». Κατά τη διάρκεια της δίκης, ο ίδιος ισχυρίστηκε ότι επρόκειτο απλά για black humor στο οποίο επικαλέστηκε τον κωμικό θίασο των Monty Python και ζήτησε συγγνώμη στο δικαστήριο, ισχυριζόμενος ότι: «μέσα στον πόνο που ένιωθα, κατέφυγα σε σκοτεινά μονοπάτια».
Ο Depp εξακολουθεί μέχρι και σήμερα να αρνείται όλους τους ισχυρισμούς περί κακοποίησης, λέγοντας πως «το μόνο άτομο που έχω κακοποιήσει στη ζωή μου είναι ο εαυτός μου» – ως απάντηση στην υπόθεση αναφορικά με την χρήση ναρκωτικών και αλκοόλ. Εν τω μεταξύ, η δικηγόρος του Depp, Τζέσικα Μάγιερς παρουσίασε ηχητικά κλιπ από τους καυγάδες του ζευγαριού στα οποία η Heard ακούγεται να λέει στον Depp: «Δεν σε γρονθοκοπούσα, σε χτυπούσα… δεν γρονθοκοπήθηκες, χτυπήθηκες».
Σε ένα άλλο στιγμιότυπο, η Heard ακούγεται να τον αποκαλεί «μωρό» και παραδέχεται ότι του επιτίθεται σωματικά, ενώ εκείνος έτρεχε για να κλειδωθεί σε υπνοδωμάτια και μπάνια. Σε ένα μάλιστα σημείο της ηχογράφησης, ακούγεται να του λέει: «Πες στον κόσμο, ο Johnny πες τους, ο Johnny Depp, εγώ, ο Johnny Depp, ένας άντρας, είμαι κι εγώ θύμα ενδοοικογενειακής βίας».
Ιδιαίτερη έμφαση έχει δοθεί στην κατάθεση του Depp σχετικά με το δάχτυλό του το οποίο κόπηκε από θρυμματισμένο γυαλί το 2015, αφού η Heard φέρεται να του πέταξε ένα μπουκάλι βότκα. Αν και αναζήτησε ιατρική φροντίδα, όπως ανέφερε στο δικαστήριο, είχε πει στους γιατρούς ότι τραυμάτισε το δάχτυλό του χτυπώντας το σε μια πόρτα. «Δεν ήθελα να αποκαλύψω ότι ήταν η κυρία Heard που μου πέταξε ένα μπουκάλι βότκας κόβοντάς μου το δάχτυλο», είπε στην κατάθεσή του. «Δεν ήθελα να τη βάλω σε μπελάδες. Προσπάθησα να διατηρήσω τα πράγματα όσο πιο ήρεμα γινόταν για όλους».
Ο Depp συμπλήρωσε πως είχε υποβληθεί σε πολλαπλές χειρουργικές επεμβάσεις για την αποκατάσταση του δακτύλου, ενώ προσβλήθηκε από ανθεκτικό στη μεθικιλλίνη, Staphylococcus aureus (MRSA) κατά τη διάρκεια της ανάρρωσης. Ο Dr. Ντέιβιντ Κίπερ, ο οποίος είχε αναλάβει την ιατρική φροντίδα του ηθοποιού, επιβεβαίωσε τμήματα της αφήγησης του Depp. Οι δικηγόροι της Heard με τη σειρά τους, αναφέρθηκαν σε όσα είχε πει ο Depp στους γιατρούς εκείνη την εποχή, για να υποστηρίξουν ότι έκοψε μόνος του το δάχτυλό του, κάτι το οποίο ο ηθοποιός αρνήθηκε κατηγορηματικά.
Όταν στη συνέχεια ρωτήθηκε για τις ενέργειές του μετά τον τραυματισμό, συμπεριλαμβανομένου του ότι με το ματωμένο δάχτυλό του έβαψε τους τοίχους του σπιτιού, ο Depp επιβεβαίωσε στο δικαστήριο την πράξη του. Ακόμη, οι δικηγόροι του Depp κάλεσαν τον Μπεν Κινγκ ως μάρτυρα, ο οποίος διαχειριζόταν το σπίτι όπου διέμενε το ζευγάρι κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων της πέμπτης ταινίας «Πειρατές της Καραϊβικής» το 2015 – εκεί που έλαβε χώρα το βίαιο περιστατικό. H μαρτυρία του King επιβεβαίωσε τους ισχυρισμούς του Depp αφού είπε ότι βρήκε το κομμένο άκρο του δακτύλου του στο πάτωμα μαζί με ένα σπασμένο μπουκάλι.
Την περασμένη Τρίτη και Τετάρτη, οι αστυνομικοί Melissa Saenz και Tyler Hadden του LAPD δήλωσαν κατά τη διάρκεια προηχογραφημένων καταθέσεων στο δικαστήριο ότι δεν εντόπισαν κανένα στοιχείο που να αποδεικνύει ότι είχε διαπραχθεί έγκλημα, έπειτα από κλήση που είχαν δεχθεί από την Heard στις 21 Μαΐου του 2016. Φτάνοντας στο ρετιρέ του Depp στο Eastern Columbia Building στο Λος Άντζελες όπου διέμενε, τη βρήκαν να κλαίει έντονα, χωρίς ωστόσο να διακρίνουν κάποιον τραυματισμό.
Μία από τις στιγμές – σταθμούς της δίκης μέχρι στιγμής, αποτέλεσε η μαρτυρία της Forensic Psychologist, Dr Shannon Curry, την περασμένη Τρίτη, αναφορικά με την ιατροδικαστική ψυχολογική αξιολόγηση της Amber Heard. Στη μεγάλης διάρκειας κατάθεσή της, τόνισε μεταξύ άλλων ότι η ηθοποιός παρουσιάζει σημάδια Οιστριονικής Διαταραχής, αλλά και Οριακής (Μεταιχμιακής) Διαταραχής Προσωπικότητας. Η εμπειρογνώμων σε θέματα βίας μεταξύ συντρόφων, που κλήθηκε να καταθέσει ως μάρτυρας υπεράσπισης του Johnny Depp, επεσήμανε ότι η διάγνωση προήλθε από εξέταση προηγούμενων ψυχολογικών αξιολογήσεων της Amber Heard, σε συνδυασμό με εξέταση που πραγματοποιήθηκε με τη δική της πρωτοβουλία, αλλά και συμμετοχή της στο τεστ Multiphasic Personality Inventory (MMPI).
Η Amber από την πλευρά της, έχει εκφράσει πως αντιμετωπίζει Διαταραχή Μετατραυματικού Στρες (PTSD), ως απόρροια της κακοποίησης που ισχυρίζεται πως υπέστη από τον Depp.
Η Amber Heard αναμένεται να καταθέσει τις ερχόμενες μέρες. (Φωτογραφία: EPA/BRENDAN SMIALOWSKI)
Η έλλειψη ενημέρωσης σχετικά με τις ψυχικές διαταραχές, αποτελεί έναν από τους βασικούς λόγους στιγματοποίησής τους και άμεσης σύνδεσής τους με την επικινδυνότητα. Για τους περισσότερους ανθρώπους, η Οιστριονική (ή Δραματική) Διαταραχή Προσωπικότητας και η Οριακή (ή Μεταιχμιακή) Διαταραχή Προσωπικότητας, έφτασαν για πρώτη φορά στ’ αυτιά τους μέσα από την πολύκροτη δίκη Heard – Depp.
Αρχικά, είναι σημαντικό να τονίσουμε πως μια διαταραχή προσωπικότητας εμφανίζεται όταν το άτομο αναπτύσσει ένα άκαμπτο και αδιάλλακτο μοτίβο δυσπροσαρμοστικής σκέψης και συμπεριφοράς, το οποίο βλάπτει σημαντικά την κοινωνική ή επαγγελματική λειτουργία του, ενώ μπορεί να προκαλέσει διαπροσωπική δυσφορία. Η διάγνωση κάθε διαταραχής προσωπικότητας, γίνεται από κατάλληλους ειδικούς ψυχικής υγείας και βασίζεται στο Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών (DSM), αλλά και σε ψυχομετρικά τεστ.
Η Οιστριονική Διαταραχή Προσωπικότητας (Histrionic Personality Disorder), είναι μια ψυχιατρική διαταραχή που διακρίνεται από ένα μοτίβο υπερβολικής συναισθηματικότητας και συμπεριφορών αναζήτησης προσοχής. Τα άτομα με Οιστριονική διαταραχή μπορεί να αισθάνονται υποτιμημένα ή περιφρονημένα όταν δεν βρίσκονται στο επίκεντρο της προσοχής. Αυτοί οι άνθρωποι είναι τυπικά η ζωή του πάρτυ – μπορεί να είναι ζωηρά, μαγευτικά, υπερβολικά σαγηνευτικά, ενώ τείνουν να προσεγγίζουν σεξουαλικά πολλά από τα άτομα που συναντούν, ακόμα και όταν δεν έλκονται σεξουαλικά από αυτά. Τα άτομα που παρουσιάζουν Οιστριονική διαταραχή προσωπικότητας μπορεί να επιδεικνύουν γρήγορα μεταβαλλόμενα και ρευστά συναισθήματα τα οποία οι άλλοι μπορεί να εκλάβουν ως ανειλικρινή.
Συχνά, τα άτομα που πάσχουν από Οιστριονική διαταραχή, μπορεί να χρησιμοποιήσουν την εξωτερική τους εμφάνιση για να τραβήξουν την προσοχή, ενώ μπορεί να μιλούν με αόριστο ύφος που στερείται λεπτομερειών. Επιπλέον, μπορεί να είναι δραματικοί και εξαιρετικά συναισθηματικά εκφραστικοί, ακόμη και να προκαλούν ντροπή σε φίλους και συγγενείς με τις δημόσιες εκδηλώσεις των συναισθημάτων τους, ενώ τείνουν να θεωρούν τις σχέσεις που συνάπτουν πιο στενές από ό,τι είναι στην πραγματικότητα.
Η Οριακή Διαταραχή Προσωπικότητας (Borderline Personality Disorder), είναι μια ψυχική ασθένεια που επηρεάζει σοβαρά την ικανότητα ενός ατόμου να ρυθμίζει τα συναισθήματά του. Αυτή η απώλεια συναισθηματικού ελέγχου μπορεί να αυξήσει την παρορμητικότητα, να επηρεάσει το πώς αισθάνεται ένα άτομο για τον εαυτό του και να επηρεάσει αρνητικά τις σχέσεις του με τους άλλους.
Τα άτομα με οριακή διαταραχή προσωπικότητας μπορεί να βιώσουν έντονες εναλλαγές της διάθεσης και να αισθάνονται αβεβαιότητα για το πώς βλέπουν τον εαυτό τους. Τα συναισθήματά τους για τους άλλους μπορούν να αλλάξουν γρήγορα και η εξιδανίκευση ενός προσώπου να μετατραπεί σε απόλυτη αντιπάθεια και απομυθοποίηση. Αυτά τα μεταβαλλόμενα συναισθήματα αποτελούν παράγοντα διαμόρφωσης ασταθών σχέσεων. Ακόμη, οι ασθενείς τείνουν να σκέφτονται με έναν ασπρόμαυρο τρόπο σκέψης (όλα είναι πολύ καλά ή όλα είναι πολύ κακά). Τα ενδιαφέροντα και οι αξίες τους μπορούν να αλλάξουν γρήγορα και μπορεί να ενεργούν παρορμητικά ή απερίσκεπτα. Ο φόβος εγκατάλειψης είναι ένα ακόμη βασικό γνώρισμα της διαταραχής, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να υπάρξει και αυτοτραυματική συμπεριφορά, η οποία δεν συνδέεται απαραίτητα με την αυτοκτονία, αλλά έχει ως σκοπό την ανακούφιση των ατόμων – όπως εκείνα την αντιλαμβάνονται και τη βιώνουν.
Δεν θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για το κοινωνικό αντίκτυπο των παραπάνω ψυχιατρικών διαγνώσεων, εάν προηγουμένως δεν είχαμε αποκτήσει μία στοιχειώδη γνώση γι’ αυτές. Οι άνθρωποι που έχουν διαγνωστεί με μία ή περισσότερες διαταραχές προσωπικότητας, είναι πολλά παραπάνω από την διαταραχή τους. Η ετικετοποίηση της ψυχικής ασθένειας, οδηγεί στον στιγματισμό. Παράλληλα, η διαχωριστική γραμμή μεταξύ κατανόησης και δικαιολόγησης συμπεριφορών εξαιτίας της ύπαρξης μιας ψυχικής ασθένειας, είναι πολύ λεπτή – όπως συμβαίνει στην περίπτωση της Heard. Εάν στην πορεία της δίκης αποδειχθεί πως ασκούσε κακοποιητική συμπεριφορά προς τον Depp, η συμπεριφορά αυτή μπορεί να κατανοηθεί σε μεγάλο βαθμό εξαιτίας της ψυχικής της ασθένειας, χωρίς ωστόσο αυτό να σημαίνει ότι οι πράξεις της θα δικαιολογηθούν και θα παραβλεφθούν λόγω της ύπαρξης των διαταραχών.
Η επίκληση της ψυχικής ασθένειας για την δικαιολόγηση της διάπραξης ενός εγκλήματος, γενικότερα, μπορεί να αποπροσανατολίσει σημαντικά τόσο την άποψη της κοινής γνώμης για τον θύτη – προς τον οποίο τείνει να αναπτύσσει συμπάθεια, όσο και τον τρόπο με τον οποίο τα ΜΜE θα τον παρουσιάσουν.
Παράλληλα και αντιστρόφως, ο κίνδυνος της δαιμονοποίησης των ψυχικών ασθενειών, είναι μεγάλος. Η σύνδεση της επικινδυνότητας ενός ατόμου με την ύπαρξη μιας διαταραχής, είναι εξίσου επικίνδυνη, καθώς μπορεί να οδηγήσει στη γενίκευση. Ένας άνθρωπος, για παράδειγμα, ο οποίος πάσχει από Οριακή Διαταραχή και καταφεύγει στον αυτοτραυματισμό, μπορεί πολύ εύκολα να θεωρηθεί ότι δεν θα διστάσει να τραυματίσει και κάποιο τρίτο πρόσωπο. Η κατάλληλη ενημέρωση γύρω από τις ψυχικές ασθένειες, η συμβολή των ειδικών ψυχικής υγείας σε αυτή, αλλά και ο τρόπος με τον οποίο τα media θα επιλέξουν να τις παρουσιάσουν, παίζουν καταλυτικό ρόλο στο πώς θα τις αντιμετωπίσουμε.
Οι δύο γνωστοί ηθοποιοί ήταν παντρεμένοι από το 2015 μέχρι το 2016, ενώ γνωρίστηκαν το 2009. (Εικονογράφηση: Κατερίνα Καραλή)
Συνολικά, η παρούσα δίκη μεταξύ των δύο διασημοτήτων θίγει σοβαρά ζητήματα που αφορούν την ενδοοικογενειακή βία και την ψυχική υγεία, ενώ δεν είναι λίγοι εκείνοι που φοβούνται για την μεγάλη επίδραση που μπορεί να έχει στα θύματα που προβάλλουν τους ισχυρισμούς τους σχετικά με επιθέσεις που έχουν δεχτεί, αλλά και για τους πιθανούς κινδύνους αποδυνάμωσης κοινωνικών κινημάτων, όπως το #MeToo.
Πέρα από το ζήτημα των ψυχικών διαταραχών, φαίνεται πως η συνέχεια της εκδίκασης της υπόθεσης θα ανοίξει εντονότερα τον διάλογο σχετικά με την κακοποίηση που μπορεί ένας άντρας να υποστεί από μία γυναίκα. Η πατριαρχική δομή της κοινωνίας και η επικράτηση της τοξικής αρρενωπότητας, αφορά και τους ίδιους τους άντρες, οι οποίοι συχνά θα διστάσουν ή θα φοβηθούν να μιλήσουν ανοιχτά για την κακοποίηση που έχουν υποστεί, ξέροντας πως απέναντί τους θα βρουν μια κοινωνία που τους περιμένει λίγο πιο «σκληρούς» και όχι τόσο «μαλθακούς». Όλα αυτά, πρέπει να βρουν την ισορροπία τους, χωρίς να παραλληλιστούν με τη διάσταση της έμφυλης βίας και τη σπουδαιότητα των αγώνων των γυναικείων κινημάτων στο πλαίσιο του #MeToo.
Με τον δικαστή και τους ενόρκους να περιμένουν ακόμη την κατάθεση της Heard, καθώς και πιθανές μαρτυρίες από αστέρες του κύκλου της, όπως ο James Franco και ο Elon Musk, φαίνεται ότι όλα μπορούν να συμβούν σε αυτή την υπόθεση διασημοτήτων που έχει απασχολήσει όσο λίγες.
