«Η μεγαλύτερη εφεύρεση – H υπέροχη ιστορία της γραφής» της Σύλβια Φερράρα, έρχεται να αναδείξει τη σαγήνη της αινιγματικής φύσης της γραφής και τα κρυμμένα νοήματά της, στο πέρασμα του χρόνου

Η λατρεία για τα βιβλία, η μανία για την ανάγνωση και την λογοτεχνία, η ανάγκη της αφήγησης και το πάθος της εξιστόρησης έχουν μια μακρά και συχνά αδιευκρίνιστη ιστορία με το βιβλίο να αποτελεί -δίχως άλλο- την προέκταση της μνήμης και της φαντασίας του ανθρώπου. Πάντως, εάν σήμερα η αξία της γραφής μοιάζει αδιαμφισβήτητη, δεν ήταν πάντα έτσι. 

Οι αρχαίοι Ελληνες, για παράδειγμα, δεν εκτιμούσαν ιδιαίτερα τα κείμενα – τα θεωρούσαν υποκατάστατα του προφορικού λόγου. Άλλωστε, όλες οι διδασκαλίες ήταν προφορικές: ο προφορικός λόγος έχει κάτι «φτερωτό και ιερό» έλεγε ο Πλάτων. 

Υπάρχει μία μάλλον λησμονημένη προφορική παράδοση η οποία προηγήθηκε της γραφής. Μια ολόκληρη εποχή όπου η αφήγηση, η ποίηση, οι θρησκευτικές και οι μαγικές γνώσεις μεταδίδονταν προφορικά πολύ πριν η διαπροσωπική εκφορά του λόγου δώσει τη θέση της στον κόσμο των χειρογράφων, των τεράστιων βιβλιοθηκών και της σιωπηλής ανάγνωσης. 

Η ιστορία της γραφής άρχισε αρκετά πιο νωρίς από εκείνην του βιβλίου -πριν από χιλιάδες χρόνια- με την πέτρα, τον πηλό, τον πάπυρο, την περγαμηνή, το χαρτί, το πινέλο και την πένα να είναι -κατά καιρούς- τα εργαλεία εκείνα που θα αποκρυστάλλωναν την ανθρώπινη σκέψη, τη γνώση και τα συναισθήματα. 

Τα πρώτα σχέδια που χάραξαν οι πρωτόγονοι σε βράχους σπηλαίων ήταν εκείνα που προηγήθηκαν της γραφής. Στην αρχή το νόημα των γραφικών αναπαραστάσεων -ή αλλιώς, εικονογραφημάτων- ήταν προφανές: Τα σκαλισμένα σχέδια ήταν κατανοητά από όλους. Με αυτόν τον τύπο γραφής, όμως, μπορούσαν να μεταδίδουν μόνο στοιχειώδεις πληροφορίες. 

Τα χρόνια πέρασαν και οι εικόνες έγιναν σύμβολα που έπρεπε να αποκρυπτογραφηθούν. Έτσι, για πρώτη φορά η κατανόηση των συμβόλων μετατράπηκε -πλέον- σε αποκλειστικό προνόμιο μιας μειοψηφίας εκλεκτών και χρειάστηκε να ιδρυθούν σχολές όπου διδάσκονταν τα μυστικά της γραφής και της ανάγνωσης. 

Όσο για τη γραφή στο δυτικό κόσμο, εξελίχτηκε περνώντας μέσα από ποικίλα στάδια για να δημιουργηθούν -προοδευτικά – οι κατάλληλες συνθήκες για μια διεξοδική καταγραφή της σκέψης, της ιστορίας, των μύθων, των ιδεών, ενώ -με την πάροδο του χρόνου- έγινε αντιληπτή η αξία της αντιγραφής των κειμένων, της αναπαραγωγής δηλαδή και της συντήρησης της γνώσης. 

Οι Ευρωπαίοι, κυρίως, αντιγράφανε -στα μοναστήρια ή στα αυτοκρατορικά εργαστήρια- με το χέρι: ώρες, μήνες, χρόνια για ένα βιβλίο. Και, βέβαια, τα βιβλία ήταν λίγα και ακριβά. Ώσπου, ο Ιωάννης Γουτεμβέργιος εφηύρε -τον 13ο αιώνα- την τυπογραφία. Κάπως έτσι, η γοητευτική περιπέτεια της γραφής θα συνεχιζόταν κάτω από άλλες προϋποθέσεις. 

Σύμφωνα με μία κάπως παράδοξη ρήση του Μαλαρμέ «ο κόσμος υπάρχει για να καταλήξει σε ένα βιβλίο». Αυτή ακριβώς η σχέση του κόσμου με το βιβλίο, της πραγματικότητας με τον μύθο δεν έπαψε ποτέ να εξάπτει. Είναι το ατέρμονο παιχνίδι των πολλαπλών αντανακλάσεων ανάμεσα σε δύο κάτοπτρα: το υπαρκτό και το επινοημένο, τη μνήμη και τη φαντασία. 

Από ’κει και πέρα, τα όρια ανάμεσα στην πραγματικότητα και τις απεικονίσεις της είναι -ούτως ή άλλως- δυσδιάκριτα. Αυτήν τη σαγήνη της αινιγματικής φύσης της γραφής, των απροσμέτρητων και συχνά αδιανόητων δυνατοτήτων της, την συγκεχυμένη και περίπλοκη επαφή της με την πραγματικότητα, την τέχνη του λόγου και τις άγνωστες πτυχές των επινοημένων αφηγήσεων, την αδιευκρίνιστη σχέση του αναγνώστη με τα κείμενα και τα κρυμμένα νοήματά τους, έρχεται να αναδείξει «Η μεγαλύτερη εφεύρεση – H υπέροχη ιστορία της γραφής» της Σύλβια Φερράρα. 

Είναι η πολυδαίδαλη ιστορία μιας εφεύρεσης που εξακολουθεί να περιβάλλεται από μυστήριο: της γραφής. Πώς έφτασαν οι άνθρωποι σε αυτή την επαναστατική σύλληψη; Τι τους ώθησε να γράψουν; Κίνα, Αίγυπτος, Μεξικό, Μεσοποταμία, Κύπρος και Κρήτη. Τα αινίγματα των σημαδιών και των συμβόλων, τα πειράματα πάνω στη γραφή και οι μοναχικές εφευρέσεις, τα συστήματα των Νήσων του Πάσχα και της Κοιλάδας του Ινδού που δεν έχουν αποκρυπτογραφηθεί ακόμα, το χειρόγραφο Βόινιτς, τα σκοτεινά khipu των Ίνκα, ο δίσκος της Φαιστού που παραμένει ένας άλυτος γρίφος που δεν έπαψε ποτέ να γοητεύει και να προκαλεί. 

Η «Μεγαλύτερη εφεύρεση» είναι ένα ταξίδι στην απεριόριστη ικανότητά μας να δημιουργούμε ιστορίες και σύμβολα, ένα ταξίδι γεμάτο από σιβυλλικές επιγραφές, από θαυμαστές ιδέες του παρελθόντος και από την επιστημονική έρευνα του σήμερα που προσπαθεί ατέρμονα να κατανοήσει.

Η συγγραφέας μάς οδηγεί στην ανακάλυψη των γραφών που δημιουργήθηκαν από το μηδέν και εκείνων που δεν έχουν ακόμα αποκρυπτογραφηθεί, όχι μόνο ανάμεσα στα μυστικά της ιστορίας, αλλά και μέσα στους παρίτεχνους μαιάνδρους της ανθρώπινης επινοητικότητας. 

Πρόκειται για μία εκπληκτική –από κάθε άποψη- περιδιάβαση σε έναν κόσμο γεμάτο γρίφους και αινίγματα για τη γραφή από την προϊστορία ως τις μέρες μας. Αλλά και για μία εξαιρετική μαρτυρία, ένα παράδοξο χρονικό, ένα ανεκτίμητο ντοκουμέντο για το τι σημαίνει να γράφεις και -τελικά- να ζεις παντοτινά με τις λέξεις…

ΒΙΒΛΙΑ ΣΤΗ ΒΙΤΡΙΝΑ

Όταν μια νεαρή φοιτήτρια, η Λινέα Μολίνς, καταγγέλλει στην αστυνομία τον βιασμό της μέσα στο ίδιο της το σπίτι από έναν άγνωστο μασκοφόρο, στον επικεφαλής του Τμήματος Εγκλημάτων της αστυνομικής διεύθυνσης του Έρεμπρο Άντερς Οικονομίδη δημιουργείται αμέσως κακό προαίσθημα: οι προσεκτικές κινήσεις του δράστη και ο χειρουργικός τρόπος με τον οποίο έφερε εις πέρας την επίθεση μαρτυρούν προσχεδιασμό και εμπειρία. Ακόμα πιο ανησυχητική είναι η υπόσχεση με την οποία ο δράστης άφησε την κοπέλα: ότι θα τα ξαναπούν σύντομα. Δύο ημέρες αργότερα, η διεθνούς φήμης σεφ Κάισα Έκεμπλαντ διαβάζει έντρομη στις εφημερίδες την είδηση του βιασμού της Λινέα και διαπιστώνει ανησυχητικές ομοιότητες με επίθεση που είχαν δεχτεί η ίδια και ο σύζυγός της μέσα στο σπίτι τους μερικούς μήνες νωρίτερα.
Παρά τους δισταγμούς της, αποφασίζει να μιλήσει. Σύντομα κι άλλα στόματα ανοίγουν και αφηγούνται μια ιστορία που κρυβόταν για χρόνια στο σκοτάδι.

H Λαρίσα, που θέλει να τη φωνάζουν Λάρι, ζει σε μια πόλη με ιδιαίτερη ιστορία – στο τέλος του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου έγινε στο Ντέμιν η μεγαλύτερη μαζική αυτοκτονία στην ιστορία της Γερμανίας. Για τη Λάρι όμως η πόλη που γεννήθηκε είναι ένα και μόνο πράγμα πάνω απ’ όλα: Βαρετή! Θέλει να βγει στον έξω κόσμο το συντομότερο δυνατό και να γίνει πολεμική ανταποκρίτρια. Ενώ η Λάρι παλεύει με τον παραλογισμό της ενηλικίωσης, η ηλικιωμένη γειτόνισσά της ετοιμάζεται να μετακομίσει στο γηροκομείο. Ξεδιαλέγοντας τα πράγματα που βρίσκονταν μια ζωή στο σπιτικό της, θυμάται το τέλος του πολέμου στο Ντέμιν και παίρνει μια απόφαση με πολύ σοβαρές συνέπειες.
Με ελαφρότητα και οξύνοια η Βερένα Κέσλερ αφηγείται τη θλίψη και τη μοναξιά, τη φιλία και τον πρώτο έρωτα. Ένα μυθιστόρημα για την έλλειψη επικοινωνίας ανάμεσα στις γενιές και τη δυνατότητα υπέρβασής της.

Ο Μισέλ Ουελμπέκ δεν είναι μόνο ένας από τους σημαντικότερους συγγραφείς της εποχής μας, αλλά και σημείο αντιλεγόμενο, μια διαρκής αφορμή για αντεγκλήσεις, διαμάχες και συζητήσεις σχετικά με τα όρια ανάμεσα στην πρόκληση και το σκάνδαλο, την ειρωνεία και τη συντηρητική κοινοτοπία, τη λογοτεχνία και την ιδεολογία. Τα κείμενα του τόμου αυτού επιχειρούν να περιγράψουν τους όρους μιας τέτοιας δημιουργικής συζήτησης, η οποία μπορεί να μας αποκαλύψει τα σύγχρονα ζητούμενα από τη γλώσσα και το περιεχόμενο της λογοτεχνίας, να μας βοηθήσει να αντιληφθούμε το όριο του πολιτικά ορθού και να συλλάβουμε το πνευματικό και πολιτικό πλαίσιο εντός του οποίου κινείται το έργο του Μισέλ Ουελμπέκ. Γράφουν οι: Χρήστος Γροσδάνης, Γιάννης Καλογερόπουλος, Γιώργος Καράμπελας, Μάριος Κατρίτσης, Γιάννης Κτενάς, Νασία Λινάρδου-Μπλανσέ, Γιάννης Μπαλαμπανίδης, Στέφανος Μπατσής, Κώστας Περούλης, Στέφανος Ρέγκας, Αντιγόνη Σαμέλα, Στάθης Στασινός, Κωνσταντίνος Χατζηνικολάου.

Η θεαματική άνοδος του Κριστιάν Ντιόρ στα ανώτερα στρώματα του παριζιάνικου κόσμου της μόδας είναι μια πραγματικά συναρπαστική ιστορία. Άνθρωπος των τεχνών με ένα σύγχρονο όραμα διαποτισμένο με τις παραδόσεις της γαλλικής υψηλής ραπτικής, στην πρώτη του κολεξιόν, το 1947, ο Ντιόρ λάνσαρε το New Look και έφερε πραγματική επανάσταση. Το βιβλίο παρουσιάζει τη ζωή και το έργο του Κριστιάν Ντιόρ, τους θριάμβους των κολεξιόν υψηλής ραπτικής στην πασαρέλα και στο κόκκινο χαλί και την πορεία του οίκου μόδας μετά τον θάνατό του. Μια πολύ προσεκτικά επιλεγμένη συλλογή από φωτογραφίες σε συνδυασμό με το κείμενο της ειδικού στη μόδα Κάρεν Χόμερ αποτυπώνουν το ταξίδι μιας φίρμας που είναι γνωστή σήμερα ως η τελευταία λέξη της φινέτσας, της πολυτέλειας και της θηλυκότητας.