COP26: Λίγο πριν το τέλος, ένα ελλειπές προσχέδιο και η συμφωνία των δύο μεγαλύτερων ρυπαντών

Ο ανεξάρτητος ερευνητικός οργανισμός Climate Action Tracker δημοσίευσε στην ετήσια έρευνά του ότι ακόμα και μετά από τις δεσμεύσεις που έχουν ακουστεί μέχρι τώρα με ορίζοντα το 2030 στο Cop26, η αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας θα φτάσει τους 2,4°C σε σχέση με τα προβιομηχανικά επίπεδα. Αν ληφθούν υπόψη όχι οι δεσμεύσεις, αλλά οι πράξεις των χωρών, η αύξηση είναι ακόμα μεγαλύτερη και φτάνει στους 2,7°C.

Η πρώτη εβδομάδα της Παγκόσμιας Διάσκεψης για το Κλίμα, Cop26, κύλησε χωρίς φιλοδοξίες και σοβαρά πρακτικά σχέδια, αφήνοντας ολόκληρο τον πλανήτη και κυρίως τους ακτιβιστές που βρίσκονταν έξω από τις πόρτες του κλιματικού συνεδρίου, με μια αίσθηση απογοήτευσης. 

Μάλιστα, οι δύο μεγαλύτερες οικονομίες του πλανήτη αντάλλασσαν πυρά τις πρώτες μέρες, μέχρι την από κοινού συνέντευξη τύπου της Τετάρτης, στην οποία δήλωσαν ότι θα συνεργαστούν στενά για να διατηρήσουν το στόχο του 1,5 βαθμού Κελσίου. Οι δύο πλευρές στέλνουν ένα μήνυμα στις υπόλοιπες χώρες -σχεδόν 200- που συμμετέχουν στις συζητήσεις του Cop26. Τι αποφάσισαν; Να δουλέψουν μαζί σε συγκεκριμένους τομείς-κλειδιά, όπως η μείωση του μεθανίου, των ρύπων μεταφοράς, η ενέργεια και οι βιομηχανίες. 

ΗΠΑ και Κίνα αναγνωρίζουν ότι υπάρχει ένα κενό ανάμεσα στην τωρινή προσπάθεια και στους στόχους που τέθηκαν με τη Συμφωνία του Παρισιού, «οπότε θα συνεργαστούμε για να ενδυναμώσουμε τις προσπάθειές μας… ώστε να επιταχύνουμε μια πράσινη μετάβαση με χαμηλές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα», δήλωσε ο Xie Zhenhua, ο επικεφαλής που εκπροσωπεί την Κίνα. «Η κλιματική κρίση γίνεται μια ολοένα και αυξανόμενη πρόκληση. Ελπίζουμε αυτή η δήλωση να βοηθήσει να επιτύχουμε στο Cop26», πρόσθεσε. 

Ο απεσταλμένος των ΗΠΑ, John Kerry, σχολίασε: «Οι δύο μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου έχουν συμφωνήσει να δουλέψουν μαζί για τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου αυτήν την αποφασιστική δεκαετία. Αυτό είναι ένα σχέδιο δράσης για τις χώρες μας και για μελλοντική συνεργασία. Η Κίνα και οι ΗΠΑ έχουν αρκετές διαφορές, ωστόσο η συνεργασία είναι ο μόνος τρόπος να κάνουμε αυτήν τη δουλειά. Έχει να κάνει με την επιστήμη, με τη φυσική». 

Χαρακτήρισε αυτή τη συμφωνία ως «ένα βήμα για να ελαχιστοποιήσουμε το κενό [ανάμεσα στην παρούσα μείωση των εκπομπών και σε αυτήν που χρειάζεται να γίνει]. Κάθε βήμα μετράει. Έχουμε ένα μακρύ ταξίδι μπροστά μας». Καλύτερα όμως αυτό το ταξίδι να μην είναι μακρύ, λένε οι ακτιβιστές. Πρέπει να δράσουμε τώρα. Όχι για τις μελλοντικές γενιές, για τις γενιές του σήμερα. 

Τη συμφωνία χαιρέτησε ο Antonio Guterres, ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, λέγοντας πως «η αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης απαιτεί διεθνή συνεργασία και αλληλεγγύη και αυτό είναι ένα σημαντικό βήμα προς την σωστή κατεύθυνση». Οι πλούσιες χώρες έχοντας το μεγαλύτερο μερίδιο ευθύνης για το κλιματικό χάος, οφείλουν να βοηθήσουν τις χώρες του αναπτυσσόμενου κόσμου. Οι τελευταίες κάλεσαν τα πλούσια έθνη να βγουν μπροστά και να αποφασίσουν να δώσουν μεγαλύτερη οικονομική ενίσχυση στις πιο ευάλωτες χώρες που είναι ήδη αντιμέτωπες με τις συνέπειες της κλιματικής κρίσης. Η μέχρι τώρα οικονομική συμβολή χαρακτηρίστηκε πολύ μικρή. Αυτή είναι η πραγματική αλληλεγγύη.

Ένα προσχέδιο, «πολύ λίγο»

Το προσχέδιο του Cop26, το οποίο δημοσίευσε το Ηνωμένο Βασίλειο που κατέχει την προεδρία της Διάσκεψης, περιλαμβάνει μια επιστημονική έκθεση για μείωση της παγκόσμιας αύξησης της θερμοκρασίας στον 1,5 βαθμό Κελσίου σε σχέση με τα προβιομηχανικά επίπεδα. Επιπλέον, το προσχέδιο κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για το επίπεδο των εκπομπών, οι οποίες είναι πολύ υψηλότερες από τα επίπεδα που απαιτούνται για να μείνουμε εντός των ασφαλών ορίων. Οι πιο φτωχές χώρες είπαν ότι το προσχέδιο χρειάζεται να δώσει περισσότερη έμφαση στην κλιματική χρηματοδότηση, ώστε να επισπευσθεί η μείωση του άνθρακα. 

Για πρώτη φορά στην ιστορία των κλιματικών διασκέψεων του ΟΗΕ περιλαμβάνεται μια φράση που αν μη τι άλλο τραβάει τα βλέμματα. Γίνεται μια έκκληση σε όλες τις χώρες «να επισπεύσουν την κατάργηση του άνθρακα και των επιδοτήσεων σε ορυκτά καύσιμα». Ωστόσο, οι περιβαλλοντικοί ακτιβιστές κατακρίνουν το κείμενο ως εντελώς αδύναμο για την κατάσταση του κλιματικού χάους που επικρατεί στον πλανήτη. Θεωρούν ότι δεν περιέχει κάποια δέσμευση και δεν αποτελεί σαφές σημάδι για το τελικό αποτέλεσμα του Cop26. 

Ο Audrey Webson, προεδρεύων της Συμμαχίας Μικρών Νησιωτικών Κρατών, η οποία αντιπροσωπεύει 37 από τις χώρες που κινδυνεύουν περισσότερο, σχολίασε: «Το προσχέδιο παρέχει μια βάση για να προχωρήσουμε, ωστόσο χρειάζεται να γίνει πιο δυνατή δουλειά σε συγκεκριμένους τομείς, έτσι ώστε να αντιμετωπίσουμε τις ανάγκες των πιο ευάλωτων, ειδικά όσον αφορά τη χρηματοδότηση. Δεν θα έχουμε τις φιλόδοξες μειώσεις των εκπομπών που χρειαζόμαστε για τον 1,5 βαθμό Κελσίου, αν δεν αυξήσουμε την πρόβλεψη για χρηματοδότηση, κι αυτό περιλαμβάνει την αναγνώριση ενός ξεχωριστού και επιπρόσθετου στοιχείου για τις απώλειες και τις καταστροφές»

Το λεξιλόγιο που χρησιμοποιήθηκε στο προσχέδιο είναι κατά πολύ αδύναμο. «Τα “προτρέπουμε, καλούμε, ενθαρρύνουμε, προσκαλούμε” δεν είναι η αποφασιστική γλώσσα που χρειαζόμαστε αυτήν τη στιγμή. Έχουμε ελάχιστο χρόνο στο Cop για να το κάνουμε σωστά και να στείλουμε ένα ξεκάθαρο μήνυμα στα παιδιά μας και τις πιο ευάλωτες κοινότητες, ότι τους ακούμε κι ότι παίρνουμε αυτήν την κρίση σοβαρά», συμπλήρωσε. 

O Mulindwa Moses, κλιματικός ακτιβιστής από την Ουγκάντα, ο οποίος έχει παρακολουθήσει κομμάτι των διαπραγματεύσεων και των παράλληλων δράσεων στο Cop26, αναφέρει ότι μιλάνε για την αποφυγή της κλιματικής αλλαγής για τις επόμενες γενιές. «Ξυπνήστε! Αντιμετωπίζουμε ήδη την οργή σε χώρες όπως η δική μου. Οπότε, αν με βλέπετε να ζητάω πιο φιλόδοξα μέτρα, ξέρετε γιατί».

Το κείμενο της συμφωνίας, δήλωσε η γενική διευθύντρια της Greenpeace, Jennifer Morgan, «δεν είναι σχέδιο αντιμετώπισης της κλιματικής κρίσης, είναι συμφωνία όπου όλοι ευχόμαστε και ελπίζουμε να συμβεί το καλύτερο δυνατό. Είναι ευγενική ερώτηση για τις χώρες ώστε ίσως, πιθανώς, να κάνουν περισσότερα του χρόνου. Αυτό δεν είναι αρκετό και οι διαπραγματευτές δεν πρέπει καν να διανοηθούν να φύγουν από την πόλη μέχρι να φτάσουν σε συμφωνία αντάξια της κρισιμότητας της κατάστασης στην οποία βρισκόμαστε».

Την ίδια ώρα, η νέα γενιά στέλνει έκκληση στον ΟΗΕ για να χαρακτηρίσει την κλιματική κρίση ως «κλιματική έκτακτη ανάγκη επιπέδου 3». Μένουν μόνο λίγες κρίσιμες ώρες για να δούμε αν θα μείνουμε απλά σε ευχολόγια ή θα μεταβούμε σε πράξεις που θα έχουν σημασία για τον πλανήτη, σήμερα.