To Squid Game εμφανίστηκε μια νύχτα στα προτεινόμενα του Νetflix και μέσα σε λιγότερο από μήνα έχει καταφέρει την απόλυτη επιτυχία. Είναι #1 σε 90 χώρες του κόσμου και κατάφερε να ξεπεράσει σε θεατές ακόμα και το Stranger Things και το Casa de Papel που είναι τα θεμέλια της επιτυχίας της συγκεκριμένης πλατφόρμας streaming. Γιατί όμως κατάφερε να γοητεύσει τόσους πολλούς σε τόσο σύντομο διάστημα;
Κατ’ αρχάς πρόκειται για μια καλοστημένη παραγωγή με πολύχρωμη αισθητική που δεν υπάρχει περίπτωση να μη σου κεντρίσει το ενδιαφέρον. Οι εμβληματικοί χώροι με pop art στοιχεία θυμίζουν installation στην Tate της Σεούλ – δεν υπάρχει προφανώς αλλά αν υπήρχε μάλλον θα ήταν κάπως έτσι. Οι συμμετέχοντες ανεβοκατεβαίνουν σε δαιδαλώδεις σκάλες, που θυμίζουν πίνακες του Escher, φορώντας φόρμες με τα νούμερά τους και μπλέκονται με τους “φρουρούς”, οι οποίοι επίσης ξεχωρίζουν εντυπωσιακά με τις φούξια ολόσωμες στολές και μάσκες με τα τρία πιο γνωστά γεωμετρικά σχήματα (κύκλος, τρίγωνο, τετράγωνο). Υπάρχει ένα τεράστιο παιχνίδι θεωριών στο ίντερνετ για το τι σημαίνουν. Σαφώς αυτός είναι ένας τρόπος για να ξεχωρίζουν οι φρουροί στην ιεραρχία. Από εκεί και πέρα, κάποιος κορεάτικος πίνακας με αυτα τα τρία συμβολίζει το άπειρο, αν υπήρχε και το Χ θα συμπλήρωνε τα σύμβολα των πλήκτρων του Playstation και βέβαια είναι και τα σχήματα που σχηματίζουν το Παιχνίδι του Καλαμαριού. Γιατί τα πάντα εκεί είναι ένα “παιχνίδι”.
Πρόκειται για μια σειρά από 6 δοκιμασίες-παιχνίδια που καλούνται να παίξουν, με δική τους ευθύνη και απόφαση, 456 συμμετέχοντες οι οποίοι βρίσκονται κλειδωμένοι σε μια μυστική τοποθεσία, για να κερδίσουν 45,6 δισεκατομμύρια γουόν. Άνθρωποι που η ζωή δεν τους τα έφερε ευνοϊκά. Άνθρωποι που ζουν στις φτωχογειτονιές της Σεούλ. Άνθρωποι που δανείστηκαν από τοκογλύφους και χρωστούν περισσότερα από όσα φαντάστηκαν. ‘Ανθρωποι “υποδείγματα” της μεσαίας τάξης που ρίσκαραν και δεν τους βγήκε. Όλοι μαζί κυνηγούν το κορεάτικο όνειρο και φυσικά το έπαθλο που δεν είναι άλλο από, πολλά-πολλά χρήματα. Το τίμημα είναι βαρύ προφανώς αφού κοστίζει πολύ. Αναρωτήθηκες ποτέ πόσο κοστίζει μια ανθρώπινη ζωή; Σε αυτή τη σύγχρονη αρένα, μασκοφορέμενοι πλούσιοι στοιχηματίζουν στα νούμερα των κατατρεγμένων, πίνοντας ακριβό ουίσκι. Όταν ψοφήσουν τ’ άλογα όμως, τιμή έχουν τα γαϊδούρια…
Οι περισσότερες δοκιμασίες είναι παραδοσιακά κορεάτικα παιδικά παιχνίδια, όπως το Κόκκινο φως και το Πράσινο φως, μάλιστα κάποια από αυτά είναι κοινά με δικά μας, όπως το “αγαλματάκια ακίνητα” και οι διαχρονικοί βόλοι. Ο δημιουργός Hwang Dong-hyuk έχει δηλώσει ότι ο τίτλος και το παιχνίδι που τον ενέπνευσαν είναι το πραγματικό παιχνίδι του καλαμαριού, που ήταν το αγαπημένο του όταν ήταν μικρό παιδί και το διάλεξε γιατί πιστεύει ότι συμβολίζει την κοινωνία. Όποιος δεν τα καταφέρνει, εκτελείται με συνοπτικές διαδικασίες. Όσο οι παίκτες μειώνονται, τόσο το χρηματικό έπαθλο ανεβαίνει. Σαν καμπύλη κόστους σε πίνακα της οικονομικής θεωρίας. Η ανθρώπινη ζωή πια μοιάζει να μην έχει καμία αξία, παρά το μυθικής αξίας έπαθλο. Οι παίκτες στην αρχή ξεκινούν μόνοι, κάνουν συμμαχίες για να αντιμετωπίσουν τις εχθρικές ομάδες που σχηματίζονται εκεί, προδίδουν και προδίδονται.
Ένα τεράστιο ανθρωπολογικό πείραμα που δείχνει πώς θα αντιδρούσαν οι άνθρωποι σε στιγμές κρίσης. Θα υπερτερήσει η ανθρωπιά και η αλληλεγγύη ή τα βίαια ένστικτα που κληρονομήσαμε από τους μακρινούς προγόνους μας τα ερπετά και μας ακολουθούν, σύμφωνα με την θεωρία της εξέλιξης, στον ερπετοειδή εγκέφαλο που είναι μέρος του εγκεφάλου μας. Παρένθεση, από εκεί βγήκε και η ταύτιση των φασιστών και ναζιστών με τα ερπετά. Το “αυγό του φιδιού” αναφέρεται στη μη εξέλιξη του ανθρώπινου είδους.
Από όλα τα παιχνίδια ξεχώρισα ένα. Το πέμπτο στη σειρά. Είναι το μόνο που δεν θυμίζει παιδικό παιχνίδι. Όσοι έχουν επιβιώσει από τα προηγούμενα καλούνται να επιλέξουν νούμερα από το 1-16. Στην αρχή όλοι επιλέγουν αυτά που βρίσκονται ενδιάμεσα στο 4-12 γιατί θεωρούν πως έτσι θα είναι ασφαλείς και δεν προτιμούν τα πρώτα ή τα τελευταία νούμερα. Υπάρχει μια εξαιρετική ανάλυση στο επεισόδιο για την επιλογή των ανθρώπων να προτιμούν να κινούνται κάπου στη μέση αφήνοντας αυτούς που ρισκάρουν να κάνουν την βρωμοδουλειά, όπως και στην αληθινή ζωή. «Κάντο εσύ κι αν δεν πάθεις κάτι θα ακολουθήσω». Μήπως σου θυμίζει λίγο την ατάκα «Ας κάνουν οι άλλοι το εμβόλιο και αν δεν πάθουν κάτι θα το κάνω κι εγώ»; Εμένα ναι. Αυτοί λοιπόν οι παίκτες καλούνται να διασχίσουν μια γέφυρα-ναρκοπέδιο φτιαγμένη από δύο είδη γυαλιού. Το ένα κανονικό και το άλλο ασφαλείας. Η σκηνοθεσία είναι αριστουργηματική, το σασπένς ακραίο ενώ εντυπωσιακή είναι η εξέλιξη των χαρακτήρων, οι οποίοι “πέφτουν” κυριολεκτικά στο κενό αλλά και στα μάτια μας.
Αρκούν όμως όλα αυτά για να κατανοήσουμε την επιτυχία αυτής της εξαιρετικά καλοφτιαγμένης και άκρως βίαιης σειράς; Αντίστοιχα στο παρελθόν έχουμε δει ταινίες με παράλληλο σύμπαν. Όπως το Ιαπωνικο Battle Royale (2000) αλλά και την αμερικανική σειρά ταινιών Hunger Games. Παίζεις, μέχρι κάτι να κερδίσεις. Ακόμα και αν αυτό είναι η ζωή σου και τίποτε άλλο. O δημιουργός του Squid Game είχε έτοιμη την πρότασή του από το 2009 αλλά θεωρήθηκε πολύ βίαιη για να έχει την επιθυμητή απήχηση στο κοινό. Μη έχοντας άλλα χρήματα πούλησε ακόμα και το λάπτοπ με το οποίο έγραψε το σενάριο ώστε να φάει φθηνό street food, όπως οι ήρωές του. Και 12 χρόνια μετά ήρθε η απόλυτη επιτυχία. Θέμα timing ή μήπως τελικά πάντα το κοινό διψούσε και θα διψάει για αίμα; Την περασμένη εβδομάδα, φανς του Squid Game βρέθηκαν στο pop up καφέ της σειράς στο Παρίσι, το οποίο άνοιξε μόνο για δύο ημέρες, με σκοπό να πάρουν μέρος σε παιχνίδια αλλά και να αγοράσουν τα διάσημα μπισκότα, τα οποία αν κατάφερναν να σπάσουν θα κέρδιζαν τρεις μήνες δωρεάν συνδρομή στο Netflix. Η πολύωρη αναμονή είχε ως αποτέλεσμα να δημιουργηθούν απίστευτες σκηνές βίας. Στα βίντεο που ανέβηκαν στο Twitter φαίνονται νεαρά αγόρια να ανταλλάσσουν κλωτσιές και μπουνιές την ώρα που ο κόσμος τρέχει πανικόβλητος στον δρόμο, ενώ δύο κορίτσια τραυματίστηκαν και πήγαν στο νοσοκομείο. Και όλα αυτά από τους φανατικούς μιας σειράς που ουσιαστικά θέλει να αποτυπώσει τη φρίκη της βίας προς αποφυγή της.
Το gore/splatter είναι ένα σχετικά νέο είδος στην ιστορία του σινεμά. Η πρώτη φορά που το κοινό είδε τόσο αίμα ήταν το 1963 όταν η δολοφονία του JFK συντάραξε τον κόσμο. Ένα κεφάλι που εκρήγνυται και μια θεωρία συνωμοσίας γέννησαν νέα είδη στο σινεμά λίγους μήνες μετά. Αδηφάγα ζόμπι (με πολιτικές και κοινωνικές προεκτάσεις βέβαια, σύμφωνα με τον δημιουργό τους Τζορτζ Ρομέρο), εξορκισμοί, μαχαιρώματα από μασκοφόρους ψυχοπαθείς, άπειρη κέτσαπ, κανιβαλισμοί και εντόσθια. Όλα αυτα οδηγούν στις δεκαετίες του ‘90 και των ‘00s, τότε που η βία εκτός από το να τη βλέπεις στην οθόνη έγινε βαθιά εσωτερική. Η κοινωνικοπολιτική κατάσταση δείχνει πως όλα είναι παρωχημένα και πώς όλα πλέον επιτρέπονται.
Ταινίες όπως το Cube (1997), το Saw (2004) και το The Hunt (2020) έγιναν viral πριν έρθουν τα social στη ζωή μας. Η ισπανική ταινία The Platform (2020) μάς ταράζει την περίοδο της πρώτης καραντίνας που γύρω μας μυρίζει φόβος, αρρώστια και θάνατος αλλά εμείς προτιμούμε να παρακολουθήσουμε ακόμη πιο πολλή βία για να υποβαθμίσουμε αυτή της καθημερινότητάς μας. Και τελικά όλοι προσπαθούν να απαντήσουν στο ερώτημα. Γιατί τόση βία; Είναι ο άνθρωπος ένα εξελιγμένο ζώο με βίαια ένστικτα που δεν μπορεί να καταπολεμήσει; Φταίει η έλλειψη καλλιέργειας; Είναι ηδονή για κάποιους να προκαλούν ή απλά να παρακολουθούν τη βία;
Αν δεν έχεις δει ακόμα τη σειρά, βρες μερικούς φίλους που ξέρεις πως μετά από μια προβολή θα ακολουθούσε μια καλή κουβέντα και μοιραστείτε την εμπειρία. Σε κάθε περίπτωση, παρακολουθώ σημαίνει υπάρχω.
