Ο Πάκο Ιγνάσιο Τάιμπο ΙΙ μας μεταφέρει στο Μεξικό του 1920, μια ταραχώδη περίοδο ραγδαίων κοινωνικών και πολιτικών εξελίξεων

Είναι ο θεμελιωτής του νέου λατινοαμερικανικού αστυνομικού μυθιστορήματος, με έργα που συνταιριάζουν -με έναν τρόπο ασυνήθιστα ευρηματικό και παράξενα γοητευτικό- τη διεθνή κατασκοπεία, τη γαστρονομία, το όνειρο, την παρωδία, τη συνωμοσία και τη μαύρη κωμωδία. Και όλα αυτά, με φόντο την οικονομική εξαθλίωση της Πόλης του Μεξικού και τους επαναστατικούς θρύλους της Λατινικής Αμερικής.

Αλλά, ο Πάκο Ιγνάσιο Τάιμπο ΙΙ εκτός από ένας χαρισματικός μυθοπλάστης της αστυνομικής ίντριγκας είναι και εξαιρετικός λογοτέχνης ο οποίος μέσα από ποικίλες αφηγηματικές τεχνικές καταφέρνει και σκιαγραφεί με ιδιαίτερη πειστικότητα τα πορτρέτα των πρωταγωνιστών του – πάντα με έναν ανελέητο σαρκασμό και μια ειρωνεία αιχμηρή που κόβει προς όλες τις κατευθύνσεις.

Πάντως, ένα ξεχωριστό χαρακτηριστικό του είναι ότι διανθίζει την πλοκή του με ιστορικά στοιχεία, διάσπαρτες ημερολογιακές σημειώσεις, υποκειμενικές εντυπώσεις, εξομολογήσεις και ρεαλιστικές περιγραφές, συντηρώντας -παράλληλα- την αγωνία για τα τεκταινόμενα.

Στην «Σκιά της σκιάς», για παράδειγμα, βάζει τέσσερις τυχοδιώκτες -ένα δικηγόρο, ένα δημοσιογράφο, έναν ποιητή και έναν αναρχικό συνδικαλιστή, τον Σεμπάστιαν Σαν Βισέντε- να παραστήσουν τους ντετέκτιβ για να εξιχνιάσουν δολοφονίες και συνωμοσίες. Σε αυτό και στα περισσότερα βιβλία του μιλάει για το Μεξικό: «Μία χώρα ηττημένη από τον πολύ κυνισμό, από την πολλή ξεδιαντροπιά, από τα πολλά επίσημα ψέματα, από την πολλή βαρβαρότητα, μια χώρα που φαίνεται να μην έχει διέξοδο, και όπου όλα τα όνειρα είναι αδύνατα, εκτός από τον εφιάλτη».

Κυρίως, όμως, στα μυθιστορήματά του συνδυάζει ευφυώς την αστυνομική έρευνα με μια ακριβή ιστορική ανάπλαση. Κάπως έτσι, πρόσωπα και καταστάσεις από την πραγματικότητα αναμειγνύονται τεχνηέντως με άλλα φανταστικά πρόσωπα που δημιούργησε ο ίδιος για να φτιάξει ιστορίες με χιούμορ, περιπαιχτική διάθεση, τρυφερότητα, αλλά και μία διάχυτη πικρία για τις επαναστάσεις που απέτυχαν.

«Το πρώτο μου μυθιστόρημα “Μέρες μάχης” που το έγραψα το 1975, μου υπαγορεύτηκε από την επικαιρότητα της χώρας μου», εξηγεί σε μια συνέντευξή του, για να αποκαλύψει τη συνήθη μέθοδό του: «Αποφάσισα να χρησιμοποιήσω μερικές από τις συμβάσεις του νουάρ για να γράψω ένα μυθιστόρημα της πόλης, το οποίο θα πραγματευόταν τα μεγάλα θέματα που η μεξικανική λογοτεχνία της εποχής άφηνε κατά μέρος: διαφθορά, κατάχρηση εξουσίας, εξαθλίωση του κράτους, κατάρρευση του δικαστικού και σωφρονιστικού συστήματος».

Είναι εμφανές ότι αποτελεί μια ειδική περίπτωση, αφού πέρα από την αστυνομική ίντριγκα και το μυστήριο, απεικονίζει εκπληκτικά τη βία της εξουσίας, τη σταδιακή αποσάθρωση της κοινωνίας και τις αμείλικτες ιστορικές συνθήκες. Γεννημένος το 1949 στην Ισπανία και ζώντας από το 1958 στο Μεξικό, όπου η οικογένειά του κατέφυγε για να αποφύγει τη δικτατορία του Φράνκο, ο Πάκο Ιγνάσιο Τάιμπο ΙΙ είναι μία πολύπτυχη προσωπικότητα. Καθηγητής πανεπιστημίου, ιστορικός, δημοσιογράφος, έχει γράψει ιστορικά συγγράμματα, διηγήματα και αστυνομικά μυθιστορήματα που ξεφεύγουν από τους περιορισμούς του είδους.

Άλλωστε, ακόμα και σε αυτά καταφέρνει και ισορροπεί υποδειγματικά το μυστήριο με το κοινωνικό υπόβαθρο, συνδυάζοντας απαράμιλλα την νουάρ ιστορία με την πολιτική και την Ιστορία – η οποία είναι σταθερά παρούσα και μάλλον αναπόδραστη. Όπως έχει πει ο ίδιος: «Γράφεις ένα μυθιστόρημα με τη βεβαιότητα ότι η λογοτεχνία καταφέρνει αυτό που η Ιστορία δεν μπορεί, δηλαδή να αναπαραστήσει την αίσθηση της Ιστορίας».

Εδώ ο δεξιοτέχνης του αστυνομικού μυθιστορήματος καταφέρνει για μία ακόμα φορά και μας εκπλήσσει με τα θέματα των μυθιστορημάτων επιλέγοντας ως πρωταγωνιστή πλέον τον Σεμπάστιαν Σαν Βισέντε (που πρωτοεμφανίστηκε στη «Σκιά της Σκιάς»), έναν επαναστάτη που έμεινε στην Ιστορία προκαλώντας την μήνη των αρχών της εποχής οι οποίες τον κυνήγησαν μέχρι τελικής πτώσης.

Βρισκόμαστε στην δεκαετία του 1920 στο Μεξικό, σε μία περίοδο ανακατατάξεων και ραγδαίων εξελίξεων τόσο σε κοινωνικό όσο και σε πολιτικό επίπεδο – σε παγκόσμια κλίμακα. Το εργατικό και συνδικαλιστικό κίνημα μετράει τις απώλειές του και ανασυντάσσεται ενάντια στην καταπάτηση ανθρώπινων δικαιωμάτων των εργαζομένων.

Και ενώ οι οργανώσεις αποφασίζουν μυστικά και υπόγεια για τα επόμενα βήματά τους και διαβουλεύονται πυρετωδώς, ο Σαν Βισέντε, αυτός ο ραδιούργος και πανούργος αντάρτης που δεν φοβάται τίποτα, γίνεται ο καθοδηγητής των κινημάτων. Ενθαρρύνει συντρόφους, προστατεύει αδυνάτους και πρωτοστατεί σε ένα ολόκληρο μέτωπο ενάντια στην εξουσία – η οποία ανεξέλεγκτη υποτιμά τις δυνατότητες των οργανώσεων αυτών.

Ο συγγραφέας επιστρατεύοντας με θαυμαστή επινοητικότητα μυθοπλαστικά στοιχεία -επιστολές, αναφορές της αστυνομίας, άρθρα σε εφημερίδες και μαρτυρίες- εστιάζει σε μία προσωπικότητα που έλαμψε με τον σύντομο βίο του και μας δίνει αναλυτικά όλες εκείνες τις πληροφορίες που σήμερα η Ιστορία έχει λόγους να τον αναφέρει και να τον μνημονεύει.

Πάνω απ’ όλα, όμως, ο Πάκο Ιγνάσιο Τάιμπο ΙΙ γράφει για τη νεότητα μιας γενιάς, για τους μύθους, τις ψευδαισθήσεις, τις νίκες και τις ήττες της. Και το κάνει με τον δέοντα σεβασμό τόσο στα όνειρα που διαψεύστηκαν, όσο και στην -ατομική και συλλογική- μνήμη που πληγώθηκε. Όπως και να ‘χει, τίποτα δεν πάει χαμένο…

Πάκο Ιγνάσιο Τάιμπο ΙΙ
«Περαστικός»
Εκδόσεις: Άγρα
Σελίδες: 170

Βιβλία στη Βιτρίνα

Ένας άβγαλτος έφηβος, ένας πρώην γιάπης, ένα τζάνκι, ένας παραβατικός, μια γυναίκα του υποκόσμου και ένας συγγραφέας. Ανάμεσά τους, μία κοπέλα που τους δένει με αόρατα νήματα. Ένα κορίτσι που έχει γεννηθεί με ταλέντο στην αγάπη. Ξέρει πώς να εθίζει τους άλλους σε αυτήν, αλλά και πώς να τους κάνει συνένοχους στην πιο βαθιά της επιθυμία. Πρόκειται για ένα μυθιστόρημα αναζήτησης. Μια ιστορία για ένα κορίτσι που μεγάλωσε με σκοπό να γίνει μια μέρα ηρωίδα σε βιβλίο. Ίσως είναι και το μόνο που χρειάζεται να γνωρίζει ο αναγνώστης, για την ώρα.

Ο Μάλκομ Μπάνιστερ είναι δικηγόρος – μάλλον, ήταν δικηγόρος. Τώρα είναι τρόφιμος σε μια ομοσπονδιακή φυλακή των ΗΠΑ. Χωρίς να το καλοκαταλάβει, βρέθηκε συγκατηγορούμενος με έναν πελάτη του και καταδικάστηκε σε δέκα χρόνια. Το μέλλον του προβλέπεται ζοφερό. Αλλά ο Μάλκομ έχει έναν άσο στο μανίκι του: Ξέρει ποιος σκότωσε τον δικαστή Ρέιμοντ Φόσετ και για ποιο λόγο. Ο δικαστής βρέθηκε νεκρός στο απομονωμένο εξοχικό του, στις όχθες μιας λίμνης. Δεν υπήρχαν ίχνη διάρρηξης ούτε πάλης, μόνο δύο πτώματα, το δικό του και της νεαρής γραμματέως του. Και ένα μεγάλο, τελευταίας τεχνολογίας και ύψιστης ασφάλειας χρηματοκιβώτιο, ανοιγμένο και άδειο. Τι ήταν κρυμμένο μέσα στο χρηματοκιβώτιο; Το FBI θέλει πολύ να το μάθει. Ο Μάλκομ θέλει και αυτός πολύ να τους το πει. Αλλά όχι χωρίς αντάλλαγμα. Όλα έχουν μια τιμή – ιδίως πληροφορίες τόσο εκρηκτικές όσο τα γεγονότα που οδήγησαν στο θάνατο του δικαστή. Και ο Μάλκομ ξέρει καλά πώς να τις παζαρέψει…

Ένας άντρας μεγαλώνει, ζει και πεθαίνει χωρίς ποτέ να μάθει ποιος ήταν ο πατέρας του – ο Γεώργιος Καραϊσκάκης. Ένας άλλος θα περάσει όλη του τη ζωή αγαπώντας λάθος άνθρωπο για πατέρα – Μήτρος Αγραφιώτης το όνομά του. Οι δρόμοι τους θα συναντηθούν στα αίματα και στις θυσίες της επανάστασης του ΄21. Τους ενώνει ο πόθος για την ελευθερία της πατρίδας, αλλά και κάτι βαθύτερο που ο ένας το αγνοεί και ο άλλος το αποσιωπά επίτηδες. Πολλά χρόνια αργότερα, όταν πια εκείνο που έχει μείνει απ’ όλα αυτά είναι ένα αμήχανο αίσθημα ευγνωμοσύνης, το ερώτημα συνεχίζει να βασανίζει τον αφηγητή από την παιδική του ακόμη ηλικία: ήρωας γεννιέσαι ή γίνεσαι;

Ένα αυγουστιάτικο απόγευμα, δύο κορίτσια –αδελφές, οκτώ και έντεκα ετών– εξαφανίζονται από μια ακτή της χερσονήσου Καμτσάτκα, του βορειοανατολικού άκρου της Ρωσίας. Τις εβδομάδες, και ύστερα τους μήνες που ακολουθούν, η έρευνα της αστυνομίας αποδεικνύεται άκαρπη. Απόηχοι της εξαφάνισης αντηχούν απ’ άκρη σ’ άκρη μιας σφιχτά δεμένης κοινότητας, µε τον φόβο και την απώλεια να την ταλανίζουν. Με σκηνικό την απομακρυσμένη σιβηρική χερσόνησο της Καμτσάτκα η Γη που χάνεται διεισδύει µε εκπληκτική συναισθηματική ακρίβεια στον κόσμο ενός συνόλου θαυμάσια σκιαγραφημένων χαρακτήρων που τους συνδέει ένα αδιανόητο έγκλημα.