Προμηθέας Δεσμώτης από το ΔΗΠΕΘΕ Πάτρας: Τραγωδία

Ημουν ανάμεσα στους τυχερούς που είχα δει την Κάθριν Χάντερ στον «Πίθηκο του Κάφκα», τον Μάιο του 2009, και ακόμα θυμάμαι ότι βγαίνοντας από το Θέατρο Χορν με πονούσαν ακόμα τα χέρια μου από το χειροκρότημα. Δεν θα έχανα με τίποτα τη δεύτερη εμφάνισή της στην Ελλάδα, σε αρχαία τραγωδία μάλιστα, στα ελληνικά δε: στον Προμηθέα Δεσμώτη, του Αισχύλου, σε σκηνοθεσία Σταύρου Τσακίρη και παραγωγή του ΔΗΠΕΘΕ Πάτρας. Την έχασα στην Επιδαύρια παρουσίασή της, την πρόλαβα στο Ηρώδειο την Παρασκευή 30 Αυγούστου. 

Στη σκηνή του Ηρωδείου δέσποζε το οξύ σκηνικό του Κώστα Βαρώτου -ένας κατακόκκινος στήλος με σουβλερή μύτη προς τον ουρανό- κι ένα ομοίωμα αμφιθεάτρου, που φωτιζόταν με διάφορα χρώματα στη διάρκεια της παράστασης. Εντυπωσιακό οπωσδήποτε και λειτουργικό στην εξέλιξη της παράστασης. Αισθητικά άλλης αφετηρίας όμως με τα υπόλοιπα.

Ενα σακί με κάτι εντός του κυλάει στα σκαλιά του επί σκηνής αμφιθεάτρου και καταλήγει στη βάση του στήλου. Και μετά ο Παλαιός των Ημερών, όπως θέλησε η δραματουργική επεξεργασία -που υπογράφει επίσης ο Σταύρος Τσακίρης– να ονομαστεί ο ρόλος, ο Αφηγητής δηλαδή, ο Νικήτας Τσακίρογλου, που αναλαμβάνει να μεταφέρει όσα προηγήθηκαν. Κι από τα σκαλιά κατεβαίνουν δύο περίεργες φιγούρες: ο μπουνταλάς Ηφαιστος (Δημήτρης Πιατάς), που εκών-άκων εκτελεί τις εντολές του Δία να δέσει στο βράχο τον Προμηθέα και ο Αλέξανδρος Μπουρδούμης-Κράτος, που αλλάζει στάση, αλλάζει φωνή -με τη βοήθεια μια μάσκας- και παίζει τις όψεις της εξουσίας. Και μετά εμφανίζονται τέσσερις που ασφαλώς είναι κακοί, γιατί κρατάνε στα χέρια τους κάτι ξυλάκια και υπό την απειλή τους αναγκάζουν τον Ηφαιστο να δέσει στο βράχο τον Προμηθέα (Κάθριν  Χάντερ) που  κρυβόταν μέσα στο σακί που λέγαμε στην αρχή.

Η Κάθριν Χάντερ στο ρόλο του Προμηθέα Δεσμώτη

Και μετά εμφανίζεται ο χορός (από τους πιο απογοητευτικούς χορούς που έχω δει ποτέ), ο οποίος υπό τους ήχους μουσικής (ηχητικό περιβάλλον Σταύρος Τσακίρης επίσης) απ’ όλα τα είδη, μα απ’ όλα, από όπερα μέχρι παραδοσιακό δημοτικό τραγούδι στο τέλος, και σηκώνει από το δάπεδο της σκηνής κάτι τετράγωνα μεγάλα χαρτόνια, τα οποία ανοίγουν και διπλασιάζονται και γίνονται πότε κύματα της θάλασσας (όταν εμφανίζεται ο Ωκεανός), πότε σύννεφα, πότε μεγάλα βιβλία-γραφές, πότε -εν είδει παραβάν- κρύβουν τις φιγούρες του τριπλού (!) Ερμή, πότε πουλιά, ο,τιδήποτε. Και μετά εμφανίζεται η Ιώ (Πέγκυ Τρικαλιώτη), μανιασμένη, απελπισμένη, καταδικασμένη κι αυτή, που περιμένει ν’ ακούσει από τον Προμηθέα τη μοίρα της. 

Ολη αυτή την ώρα, όλοι αυτοί οι άνθρωποι επί σκηνής μιλάνε φυσικά. Λένε τα λόγια του Αισχύλου, που μετέφρασε ο Δημήτρης Δημητριάδης. Μια μετάφραση που εξαρχής μας άφησε άφωνους με την εξεζητημένη λογιοσύνη της, την υπερβολική δόση επιθέτων, την αυτάρεσκη σκίαση του  αρχικού κειμένου. «Βοοσκερασφόρος παρθένος», «νύχτιες μορφές», «νυχτόφυτα όνειρα», «αξεχειμώνιαστο πέλαγος», «πυρφόρος φλέγεται ο ήλιος», «λευκόπτερες νιφάδες», «αμφίστομος βόστρυχος», «αντίπνοες παρατάξεις», είναι μόνο μερικά από τα δεκάδες επίθετα που ακούστηκαν στη διάρκεια της παράστασης -όσα πρόλαβα να σημειώσω. Ολοι οι ηθοποιοί, αλλά περισσότερο απ’ όλους η Κάθριν Χάντερ, πρέπει να βασανίστηκαν πολύ. 

Είχαμε λοιπόν ένα σπουδαίο κείμενο σε μια μετάφραση που θέλησε να το καπελώσει, είχαμε μια μουσική με ανακατεμένα όλα τα είδη, είχαμε κοστούμια (Γιάννης Μετζικώφ) απ’ όλα τα είδη του θεάτρου, είχαμε σκηνικά αντικείμενα έως και αφελή, και είχαμε και τις ερμηνείες. Ας τις δούμε  μία μία: ο Δημήτρης Πιατάς πάτησε σε ασφαλείς γνωστούς του υποκριτικούς δρόμους, επιζητώντας την επικοινωνία, μέσω του γέλιου, με το κοινό· ο Αλέξανδρος Μπουρδούμης ταλαιπωρήθηκε με το δισυπόστατο Κράτος, ο Γεράσιμος Γεννατάς ως Ωκεανός χάθηκε μέσα στο γενικό ανακάτεμα, η Πέγκυ Τρικαλιώτη υπερασπίστηκε όσο μπορούσε το ρόλο της, χωρίς να απομακρύνεται όμως από τις ευκολίες της, οι τρεις ταλαντούχοι νέοι ηθοποιοί (Αντιγόνη Φρυδά, Κώστας Νικούλι, Ηλιάνα Μαυρομάτη) ανέλαβαν να ερμηνεύσουν τον τρισυπόστατο Ερμή, που κανείς δεν κατάλαβε γιατί ήταν τρισυπόστατος. Ο Νικήτας Τσακίρογλου έφερε στη σκηνή την εμπειρία του, την παιδεία του, τη φωνή του και συγκίνησε. Και η Κάθριν Χάντερ, που τόσο πολύ ήθελε να παίξει στην Επίδαυρο με Ελληνες ηθοποιούς όπως έχει δηλώσει σε συνεντεύξεις της, εγκλωβίστηκε σε ένα περιβάλλον που δεν της ταίριαζε μεν, του φέρθηκε με τη μεγαλοσύνη του ταλέντου της, με επαγγελματισμό, με ταπεινότητα και σεβασμό δε. Μπορεί να μην ήταν η Κάθριν Χάντερ που είχα δει στον «Πίθηκο του Κάφκα», αλλά οπωσδήποτε κάθε φορά που μιλούσε ήταν σαφές ότι είχες απέναντί σου μια μεγάλη ηθοποιό, που παλλόταν η ψυχή της κατ’ αρχήν. Γι’ αυτό και καταχειροκροτήθηκε στην υπόκλιση, όπως και ο Νικήτας Τσακίρογλου. Σε μια παράσταση όμως, που θέλησε να χωρέσει πολλά και δεν κατάφερε να χωνέψει τίποτα. Κρίμα.