Τράγατα ονομάζεται μια παλιά προσωρινή κατασκευή που εξυπηρετούσε τη διαμονή του επιστάτη στα χωράφια. Παράλληλα, υπήρχε και σε παραλίες κατά το παρελθόν αφού χρησίμευε και ως λύση κατοικίας για τον παραθερισμό.
Η τραγάτα που δημιούργησε το αρχιτεκτονικό γραφείο των Hiboux σε συνεργασία με το Studio Genua του Βερολίνου είναι μια σύγχρονη εκδοχή της ομώνυμης παλιάς κατασκευής, Η δική τους τραγάτα υπερυψώνεται απ’ το έδαφος «όχι για να επιβλέπει πια, αλλά για να παρατηρεί τον κόσμο». Όπως εξηγούν οι Δημήτρης Θεοδωρόπουλος, Mαριάννα Ξυνταράκη και Μαρία Τσιγάρα, η παλιά μορφή παρατήρησης έγινε το σημείο όπου συναντώνται τρεις επιθυμίες διαμονής, τρεις «επιθυμίες χώρου».
Επιθυμία του ιδιοκτήτη της ήταν να δημιουργηθεί μια τραγάτα όπως τη θυμόταν από διηγήσεις του παππού του, από παιδικές μνήμες. «Φτιάχνω τραγάτα επίσης σήμαινε κατά το παρελθόν ότι οι άνθρωποι μαζεύονταν πολλοί μαζί και με κορμούς και κλαδιά ολοκλήρωναν αυτήν την κατασκευή σε μια-δυο μέρες. Οπότε η ιδέα μας ξεκίνησε από ένα αίτημα βασισμένο στην ιστορία κι έγινε αφορμή για μια έρευνα σχετική με την παράδοση, με μια παλιά πρακτική».
Στο κτήμα που βρίσκεται στη χερσόνησο της Παλικής στην Κεφαλονιά η πρόθεση του ιδιοκτήτη ήταν να εξελίξει ένα project με τη συμμετοχή μιας μικρής κοινότητα, σε μια περιοχή αγροτουρισμού. Έτσι, η Αθήνα και το Βερολίνο συναντήθηκαν εκεί προκειμένου να ολοκληρωθεί αυτή η πρωτότυπη για τα σημερινά δεδομένα δόμησης κατασκευή.
Τραγάτες υπήρχαν μόνο στην Κεφαλονιά, σε άλλες περιοχές της Ελλάδας υπήρχαν δραγασιές, αλλού δραγατόσπιτα, αλλού φραγκιάτες, κάθε τόπος έδινε κι άλλο όνομα σε αυτές τις λιτές κατασκευές. «Συνεπώς, η ενεργοποίηση μιας τέτοιου είδους κατοίκησης μπορεί να γίνει πάλι παντού από τη στιγμή που υπάρχουν διαθέσιμα ξύλα, όπως ακριβώς δηλαδή συνέβαινε παλαιότερα».
Η αρχιτεκτονική ομάδα περιγράφει τη διαβίωση μέσα σε αυτή την ιδιαίτερη κατασκευή σαν να είναι «η επιβίβαση σε μια ιπτάμενη σχεδία, που μπορεί να πλέει πάνω από τη θάλασσα των δέντρων. Η διαμονή σε ένα μεταβλητό κουτί, με τις ελάχιστες διαστάσεις, που μπορεί να ανταποκριθεί στις διαφορετικές ώρες και χρήσεις κατά τη διάρκεια της μέρας, στις διαφορετικές συνθήκες του φωτός και του αέρα. Η απομόνωση σ΄ ένα υπερυψωμένο ερημητήριο που κλείνεται απ’ τον κόσμο και επικοινωνεί μ΄ αυτόν μέσα απ’ τις χαραμάδες της κατασκευής, ένα χαρακτηριστικό της καλύβας σε σχέση με το σπίτι».
Η σύγχρονη τραγάτα γίνεται μια συνθήκη παύσης, μέσα απ’ την υπερύψωση από το έδαφος και την έλλειψη ρεύματος, δίνει μια ευκαιρία αποσύνδεσης. Ο κάτοικος αποσύρεται στην παρατήρηση του κόσμου γύρω, κοντά, αλλά και την εσωτερική παρατήρηση, στην απόσταση του αργού χρόνου.
Η κατασκευή γυμνή, μόνο με το σκελετό της το χειμώνα, ντύνεται με «τελάρα» από καλάμια πλεγμένα που κλείνουν τον χώρο διαμονής. Ο σκελετός της είναι ξύλινος, ενώ οι πληρώσεις κατασκευάζονται επιτόπου από καλάμια που υπάρχουν στην περιοχή. Μια ζώνη απ΄τα τελάρα πλήρωσης ανακλίνονται ρυθμίζοντας το φως και τη σκιά, τον αερισμό αλλά και τις θέες. Η οροφή, φτιαγμένη από το ίδιο υλικό, αναδιπλώνεται κατά το ήμισυ αφήνοντας ακάλυπτο το χώρο στη θέα των αστεριών.
Στο πάτωμα, καταπακτές εξασφαλίζουν χώρο αποθήκευσης των στρωμάτων στη διάρκεια της μέρας και μια τροχαλία επιτρέπει το εύκολο ανέβασμα αντικειμένων. Στο ενδιάμεσο επίπεδο ανάμεσα στο έδαφος και το «κουτί»της τραγάτας, ένα δίχτυ δημιουργεί επίπεδο αιώρησης και ξεκούρασης.
«Η πρώτη τραγάτα είναι μια δοκιμή αυτής της συνθήκης διαμονής στο τοπίο. Είναι μια generic κατασκευή. Στήνοντας περισσότερες μονάδες γεννιέται ένα υπερυψωμένο κάμπινγκ, μια κοινότητα μπορεί να φιλοξενηθεί εκεί. Μαζί με τα κτίρια του κτήματος γίνεται ένα ευρύτερο σύστημα κατοίκησης του τοπίου της Παλικής», σύμφωνα με τους hiboux.
Τι αποκόμισε όμως η ομάδα του γραφείου Hiboux ως αναφορά για τη σύγχρονη κατοίκηση έπειτα από αυτή τους την έρευνα και την κατασκευή; «Η εμπειρία της τραγάτας έχει πολλαπλά επίπεδα άντλησης αναφορών για την κατοίκηση: από τη συνεργατική κατοίκηση του ίδιου του προϊόντος των χεριών μέχρι τις ποιότητες διάδρασης με το περιβάλλον αφού πρόκειται για ένα το μεταβλητό κουτί όπου μπορείς να καδράρεις ή να προστατευτείς απ’ όποια πλευρά επιθυμείς. Η εμπειρία επίσης αφορά τη σχέση του σώματος με τα στοιχεία του χώρου (αιώρηση, αποστασιοποίηση, χαμηλές θέσεις σε σχέση με το δάπεδο). Τα τρία αυτά παραπάνω στοιχεία είναι επανεπισκέψεις στην παράδοση, στις λησμονημένες ποιότητες κατοίκησης με κοινό παρονομαστή την ελάχιστη κατοίκηση, τη συμπύκνωση στα βασικά».
Περισσότερες πληροφορίες για το αρχιτεκτονικό γραφείο Hiboux θα βρείτε εδώ.
