Χριστούγεννα στο Μέγαρο με την ιδιοφυΐα του Μπετόβεν και τη γοητεία της MOYSA

Τη σφραγίδα της ιδιοφυούς δημιουργίας, τη δημοφιλία της κλασικής μουσικής και το ταλέντο της νεανικής ορμής συνδυάζει η χριστουγεννιάτικη συναυλία που διοργανώνει φέτος το Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης.

Η καθιερωμένη εορταστική εκδήλωση, η οποία θα γίνει την Παρασκευή 23 Δεκεμβρίου, στις 9 μ.μ. (κτήριο Μ1, Αίθουσα Φίλων Μουσικής), προσφέρει στο ευρύ κοινό την ευκαιρία να απολαύσει δύο αριστουργηματικά έργα του Λούντβιχ βαν Μπετόβεν (1770 – 1827), του πλέον αναγνωρίσιμου και αποδεκτού συνθέτη της  δυτικοευρωπαϊκής παράδοσης.  

Πρόκειται για το Τριπλό Κοντσέρτο για βιολί, πιάνο και βιολοντσέλο σε ντο μείζονα (έργο 56) και τη Συμφωνία Αρ. 5 σε ντο ελάσσονα (έργο 67), προϊόντα της μεγαλοφυούς έμπνευσης του Γερμανού μουσουργού. Τα δύο έργα, τα οποία εμπεριέχουν μελωδίες γεμάτες αβρότητα και δεξιοτεχνία, αλλά και σαγηνευτικούς ήχους, μοναδικούς για την ανθρώπινη ακοή, θα ερμηνεύσει η MOYSA, η Συμφωνική Ορχήστρα Νέων του Μεγάρου Μουσικής Θεσσαλονίκης.

Το πιο δυναμικό και ταχέως αναπτυσσόμενο ορχηστρικό σύνολο νέων της Ελλάδας θα διευθύνει ο διακεκριμένος αρχιμουσικός Μιχάλης Οικονόμου. Με 56 νεαρούς μουσικούς της MOYSA ‒ επί συνόλου 120 ατόμων, που είναι το δυναμικό του σχήματος ‒ θα συμπράξουν τρεις σολίστ διεθνούς εμβέλειας, ο Αμερικανός βιολονίστας Κουρτ Νικάνεν (Kurt Nikkanen), η Ελληνίδα πιανίστρα Μαρία Αστεριάδου και ο Έλληνας βιολοντσελίστας Γιάννης Τσιτσελίκης.

Το νέο «αίμα»

Στη χριστουγεννιάτικη συναυλία, διάρκειας 90 λεπτών, θα συμμετάσχει για πρώτη φορά και το νέο «αίμα» της MOYSA, δηλαδή επίλεκτοι επιτυχόντες των ακροάσεων που έγιναν στα μέσα Νοεμβρίου 2016 για την ανανέωση του έμψυχου δυναμικού της ορχήστρας.

H Ελληνίδα πιανίστα Μαρία Αστεριάδου, διακεκριμένη σολίστ, μουσικός δωματίου και παιδαγωγός, θα συμμετάσχει στη χριστουγεννιάτικη συναυλία της MOYSA

Λίγη ώρα νωρίτερα, στις 8.15 μ.μ., στο φουαγιέ του κεντρικού κτηρίου (Μ1) θα κάνει για πρώτη φορά την εμφάνισή της και η Νεανική Ορχήστρα Εγχόρδων της MOYSA, η οποία συγκροτήθηκε πρόσφατα ως αυτόνομο σχήμα από μουσικούς που συμμετείχαν στις τελευταίες ακροάσεις, όπως και από παλαιότερα μέλη της ορχήστρας, με επίπεδο σπουδών μέχρι Γ’ μέση σχολή. Σ΄ αυτήν τη σύντομη εμφάνιση, διάρκειας 15 λεπτών, 31 νέοι μουσικοί θα παρουσιάσουν τη Σερενάτα για Ορχήστρα Εγχόρδων του Αμερικανού συνθέτη Νόρμαν Λέιντεν (1917-2014) και τη Σουίτα της Άγιας Νύχτας σε επεξεργασία και διασκευή του Θοδωρή Παπαδημητρίου, ο οποίος ταυτοχρόνως θα διευθύνει το νεότευκτο μουσικό σχήμα. 

Οι τιμές των εισιτηρίων για τη χριστουγεννιάτικη συναυλία ανέρχονται σε 10€ και σε 5€ (μειωμένο).

Πρότυπη μουσική κοινότητα

Σημειώνεται ότι η MOYSA ιδρύθηκε από τον ΟΜΜΘ, με πρωτοβουλία του διεθνούς πιανίστα Γιώργου ‒ Εμμανουήλ Λαζαρίδη και δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, το Μάρτιο του 2015. Κατά τους 22 μήνες της λειτουργίας της έχει δώσει περισσότερες από 35 συναυλίες, συμπράττοντας, μεταξύ άλλων, με τις διάσημες ορχήστρες Royal Concertgebouw Philharmonic από το Άμστερνταμ και Cameristi di Teatro alla Scala από το Μιλάνο. Κύριος προορισμός της MOYSA είναι να φέρει σε δημιουργική επαφή τους πλέον ταλαντούχους μουσικούς της Θεσσαλονίκης, περιφερειακών δήμων και απομακρυσμένων περιοχών της χώρας, κυρίως της Βόρειας Ελλάδας, ώστε να συνυπάρξουν σε πρότυπη μουσική κοινότητα, να εκπαιδευτούν στην ορχηστρική τέχνη, να συμπράξουν με διεθνείς ερμηνευτές και σολίστ, υπό τη διεύθυνση επιφανών διευθυντών ορχήστρας, και να γνωρίσουν σημαντικούς δασκάλους. Τη λειτουργία της ορχήστρας υποστηρίζει με χορηγία η Alpha Bank, ενώ την οικονομική υποστήριξή της προσφέρει εφεξής και η Lidl Hellas.

Ο διακεκριμένος αρχιμουσικός Μιχάλης Οικονόμου θα διευθύνει τη MOYSA, το πιο δυναμικό και ταχέως αναπτυσσόμενο ορχηστρικό σύνολο νέων της Ελλάδας

Απαιτητικό αριστούργημα

Το κοντσέρτο του Μπετόβεν για βιολί, πιάνο, βιολοντσέλο, γνωστό ως Τριπλό Κοντσέρτο, το οποίο θα παρουσιαστεί κατά το πρώτο μέρος της εορταστικής συναυλίας, είναι το μόνο που συνέθεσε ο Γερμανός μουσουργός για περισσότερα του ενός όργανα. Θεωρείται αριστουργηματικό, αν και  λιγότερο γνωστό, σε σύγκριση με άλλα κοντσέρτα του συνθέτη.  

Άρχισε να γράφεται το 1803, ολοκληρώθηκε το 1804 και για πρώτη φορά παρουσιάστηκε επισήμως το 1808 στη Βιέννη. Κατά μία εκδοχή, ήταν αφιερωμένο στον αγαπημένο μαθητή του Γερμανού συνθέτη, αρχιδούκα της Αυστρίας Ροδόλφο. Σύμφωνα ωστόσο με άλλη άποψη, που εμφανίζεται να είναι επικρατέστερη, ήταν αφιερωμένο στον πρίγκιπα Λόμπκοβιτς, λάτρη της μουσικής, βιολιστή και χορηγό του Μπετόβεν.   

Πρόκειται για έργο ξεχωριστό στο είδος του, καθώς αποτελεί σύνθεση ανάμεσα σε δύο μουσικά είδη, το grosso κοντσέρτο (κοντσέρτο με πλήρη ορχήστρα και μικρή ομάδα σολίστ) και την concertante συμφωνία (συμφωνία με τους σολίστ σε ρόλο ευδιάκριτων μελών του συνόλου).

Αέρας ευγένειας

Το Τριπλό Κοντσέρτο αποπνέει, σύμφωνα με τους κριτικούς, ευγένεια και ιπποτική αξιοπρέπεια. Είναι αρκετά απαιτητικό για τους σολίστ, καθώς εμπεριέχει σημαντικές τεχνικές δυσκολίες, αλλά και για τον εκάστοτε διευθυντή ορχήστρας, ο οποίος καλείται να το διαχειριστεί πρωτίστως ως προϊόν συλλογικής ερμηνείας και όχι ως ευκαιρία επίδειξης των ατομικών ικανοτήτων κάθε μουσικού. Παρουσιάζεται δε με μικρότερη συχνότητα, σε σύγκριση με άλλα έργα του Μπετόβεν, επειδή, εκτός των άλλων, προϋποθέτει τη συγκέντρωση σημαντικών συντελεστών (τρεις σολίστ κύρους, μεγάλη ορχήστρα, αξιόλογος διευθυντής ορχήστρας).   

Δύο αριστουργηματικά έργα του Μπετόβεν θα ερμηνεύσει στη χριστουγεννιάτικη συναυλία της η MOYSA, η Συμφωνική Ορχήστρα Νέων του Μεγάρου Μουσικής Θεσσαλονίκης

Το έργο αποτελείται από τρία μέρη (Allegro, Largo και Rondo alla Polacca) με το τσέλο να δίνει τον τόνο σε κάθε μέρος και να αποτελεί το όργανο που πρώτο περιγράφει το εκάστοτε κυρίως θέμα.

Η πλέον δημοφιλής συμφωνία

H 5η Συμφωνία, αποκαλούμενη και Συμφωνία της Μοίρας, η οποία θα παρουσιαστεί στο δεύτερο μέρος της εορταστικής συναυλίας, είναι το πιο διάσημο συμφωνικό έργο του Μπετόβεν και από τις πλέον δημοφιλείς και συχνότερα ερμηνευμένες συνθέσεις της λόγιας μουσικής.

Μαζί με την 3^η Συμφωνία και την 9^η Συμφωνία του Γερμανού μουσουργού, ανήκει στα έργα εκείνα που έχουν ασκήσει καθοριστική επιρροή στη διαμόρφωση της συμφωνικής δημιουργίας κατά το 19^ο αιώνα. Κατατάσσεται δε στις συνθέσεις που έχουν τη δύναμη να γοητεύουν τόσο τους λάτρεις της κλασικής μουσικής, όσο και εκείνους που δεν επιδεικνύουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον γι’ αυτό το είδος τέχνης.  

Δύο αριστουργηματικά έργα του Μπετόβεν θα ερμηνεύσει στη χριστουγεννιάτικη συναυλία της η MOYSA, η Συμφωνική Ορχήστρα Νέων του Μεγάρου Μουσικής Θεσσαλονίκης

Ο Μπετόβεν άρχισε να σχεδιάζει τη 5^η Συμφωνία το 1803, κατόπιν παραγγελίας του κόμη της Άνω Σιλεσίας, Φραντς φον Όπερσντορφ, αλλά τελικώς την αφιέρωσε στους χορηγούς του, πρίγκηπα Λόμπκοβιτς και κόμη Αντρέι Ραζουμόφσκι. Η πρεμιέρα του έργου δόθηκε στο Θέατρο της Βιέννης στις 22 Δεκεμβρίου 1808 σε συναυλία διάρκειας τεσσάρων ωρών, κατά τη διάρκεια της οποίας παρουσιάστηκαν και άλλα έργα του συνθέτη.

Αρχικώς, η υποδοχή που επιφύλαξε το ακροατήριο ήταν χλιαρή, λόγω των αντίξοων  συνθηκών της συναυλίας. Ωστόσο, έναν χρόνο αργότερα, η 5^η Συμφωνία έγινε δεκτή με ενθουσιασμό από το κοινό της Βιέννης και συνοδεύτηκε από διθυραμβικές κριτικές.

Το δραματικό μοτίβο με τις 4 νότες

Το έργο αποτελείται από τέσσερα μέρη (Allegro con brio, Andate con moto, Allegro [Scherzo] και Allegro). Το αρχικό δραματικό μοτίβο με τους τέσσερις μουσικούς φθόγγους  (τρεις σύντομους και έναν μεγαλύτερης διάρκειας) είναι το πλέον αναγνωρίσιμο στην ιστορία της μουσικής. Κυριαρχεί δε σε όλο το έργο με διαφορετικές μορφές, καθώς ο Μπετόβεν το παραλλάσσει, προσαρμόζοντάς το στην ατμόσφαιρα κάθε μέρους. Ολόκληρο το πλήρες πάθους πρώτο μέρος αποτελεί τον συνδετικό κρίκο με το λυρικό δεύτερο μέρος, με το μυστηριακό τρίτο μέρος και με το θριαμβικό φινάλε.

Ορισμένοι μελετητές υποστηρίζουν ότι ο Μπετόβεν εμπνεύστηκε το διάσημο μοτίβο από το τραγούδι ενός σπίνου κατά τη διάρκεια περιπάτου, ενώ οι περισσότεροι πιστεύουν ότι το συνέθεσε, για να υποδηλώσει τα χτυπήματα κάποιας υπερφυσικής δύναμης (ίσως της μοίρας) στην πόρτα του.