Μόλις την περασμένη Παρασκευή το διαδίκτυο αποθέωσε την κυκλοφορία του βίντεο κλιπ από το νέο – χωρίς επίσημη ημερομηνία κυκλοφορίας ακόμα – άλμπουμ της M.I.A. που θα έχει τίτλο Matahdatah. Το πολυσυζητημένο “Borders” που έγινε viral θα είναι και το πρώτο single του δίσκου (τον Ιούλιο που μας πέρασε είχε κυκλοφορήσει ένα 5λεπτο βίντεο με τίτλο “Matahdatah Scroll 01 Broader Than a Border”, γυρισμένο σε Δυτική Αφρική και Ινδία, με δύο κομμάτια το “Warrior” και το “Swords” που θα συμπεριληφθεί στο νέο άλμπουμ). Στο βίντεο κλιπ του “Borders” – που έχει σκηνοθετήσει η ίδια – η ράπερ από το δυτικό Λονδίνο (και την την καταγωγή από τη Σρι Λάνκα) ταξιδεύει μαζί με πρόσφυγες που προσπαθούνν να διασχίσουν θάλασσες και συρματοπλέγματα προς την αναζήτηση μιας καλύτερης ζωής. Kαταπιάνεται δηλαδή με το μείζον ζήτημα αυτήν την στιγμή παγκοσμίως.
Στον απόηχο των επιθέσεων στη Γαλλία και στο ξέσπασμα πιθανολογιών γύρω από τον κίνδυνο μιας «παγκόσμιας σύρραξης», ειδικότερα μετά την ένταση στις σχέσεις μεταξύ Τουρκίας – Ρωσίας, η M.I.A., επιστρέφει – μετά το άνευρο σύμφωνα με τους κριτικούς Matangi του 2013 – όχι με ένα πιασάρικο χιτάκι για να επαναπροσδιορίσει τη θέση της στη μουσική βιομηχανία, θέση που είχε εδραιώσει τις χρυσές εποχές των Arular και Kala, αλλά με μια ηχηρή in your face δήλωση που απευθύνεται στους επικριτές της. Αλλά, ίσως και σε όλους μας.
“Borders / What‘supwiththat? / Politics / What‘supwiththat?/ Policeshots/ What‘supwiththat?/ Identities/ What’s up with that? / Your privilege / What’s up with that? / Broke people / What’s up with that? / Boat people / What’s up with that? / The realness / What’s up with that? / The new world / What’s up with that? /I’m gonna keep up on all that”.
Αυτοί είναι οι στίχοι του πρώτου ρεφρέν του “Borders” που σε βάζουν αμέσως στο νόημα και επιβεβαιώνουν την ικανότητά της να σχολιάζει «επικίνδυνα» (για μία σταρ μαζικής κατανάλωσης, αν και είναι στ’ αλήθεια η M.I.A. τέτοια;) ζητήματα, χωρίς να φλερτάρει με τα όρια της γραφικότητας όπως κάνουν άλλοι «πολιτικά φορτισμένοι» καλλιτέχνες. Στέκεται σχεδόν με αλαζονεία πάνω από μια ανθρώπινη πυραμίδα, γιατί ξέρει ότι κάνει κάτι που κανένας άλλος δεν μπορεί. Και αν, για την ώρα, τα media εκθειάζουν το νέο της πόνημα, αυτό το εύστοχο σχόλιο πάνω στην αδυναμία των κυβερνήσεων παγκοσμίως να επιλύσουν το μεταναστευτικό ζήτημα, η M.I.A. ήταν πάντα (και πιθανότατα θα συνεχίσει να είναι) προϊόν αντιπαράθεσης.
Promo φωτογραφία του “Borders”
Οι στίχοι του “Borders”
Γεννημένη το 1975 στο Λονδίνο, επιστρέφει στην ηλικία των 6 μηνών στη Σρι Λάνκα, την πατρογονική της γη που μαστίζεται από έναν φοβερό εμφύλιο πόλεμο, καθώς η μειονότητα των Ταμίλ θεωρεί ότι πέφτει θύμα διακρίσεων από την πλευρά της κυβέρνησης που ελέγχεται από την πλειονότητα των Σιναλέζων. Ταμίλ και Σιναλέζοι έφτασαν στη Σρι Λάνκα από την Ινδία, αλλά οι δύο ομάδες έχουν δική τους γλώσσα και διαφορετική θρησκεία – οι Σιναλέζοι είναι κατά κύριο λόγο βουδιστές και οι Ταμίλ ινδουιστές. Όλη της η παιδική ηλικία σημαδεύεται από τον εμφύλιο πόλεμο και την προσφυγιά, καθώς μέχρι τα 11 της χρόνια μαζί με την μητέρα της και τον αδερφό της προσπαθούν να γλιτώσουν από τις κυβερνητικές δυνάμεις της Σρι Λάκνα και μετακινούνται συνεχώς. Με αποτέλεσμα να κοιμούνται στο δρόμο, σε πρόχειρα καταλύματα ή και ναούς. Όλα αυτά μέχρι το 1986, όπου επιστρέφουν οι τρεις τους στο Λονδίνο. Ο πατέρας της, Arul, ακτιβιστής και ιδρυτικό μέλος των EROS (Eelam Revolutionary Organization of Students), η οποία πρόσκειται στην ένοπλη ομάδα ανταρτών «Τίγρεις για την Απελευθέρωση του Ταμίλ Ιλάμ» (LTTE), παραμένει στη χώρα κι επισκέπτεται σπάνια τα παιδιά του, ενώ τους συστήνεται ως θείος για να μην κινδυνέψει η ζωή τους και η δική του. Δεν επιβεβαιώνεται αν ο πατέρας της M.I.A. συμμετείχε ποτέ στους «Τίγρεις». Η απουσία του λόγω των ακτιβιστικών του δραστηριοτήτων επηρέασε τις σχέσεις τους, που παραμένει άγνωστο αν έχουν αποκατασταθεί μέχρι σήμερα. Οι εμπειρίες της όμως διαμόρφωσαν τη ρητορική της και την έχρισαν “refugee icon” που προασπίζεται τα δικαιώματα της μειονότητας των Ταμίλ – και όχι μόνο – και αφιερώνει όλο το έργο της στον προάσπιση των ανθρώπινων δικαιωμάτων και στο ξεγύμνωμα της Δύσης, μπροστά στα μάτια των ίδιων των Δυτικών.
M.I.A.
Η M.I.A. σπούδασε καλές τέχνες, κινηματογράφο και βίντεο στο Central St. Martins College. Σε μεγάλη της συνέντευξη στους New York Times το 2010 είχε δηλώσει πως όταν αρχικά η αίτησή της δεν έγινε δεκτή, πήγε στον υπεύθυνο και του είπε πως, αν δεν την εγκρίνει, θα καταλήξει να γίνει πόρνη. Τελικά μπαίνει στο St. Martins κι εκεί συνειδητοποιεί πως οι ταινίες δεν είναι για εκείνη. Είναι ανυπόμονη και οι ταινίες θέλουν χρόνο για να γίνουν. Επικεντρώνεται στο βίντεο, που είναι πιο γρήγορο. Η συμφοιτήτριά της, Justine Frischmann των Elastica, της προτείνει να σκηνοθετήσει ένα βίντεο κλιπ και να επιμεληθεί το artwork για το δεύτερο άλμπουμ της μπάντας The Menace. Η φιλία της με την Frischmann (κάποτε κορίτσι-μήλον της έριδος για τους brit pop πρίγκιπες Damon Albarn και Brett Anderson) είναι που την οδήγησε στη μουσική. Ενώ οι δυο τους βρίσκονται διακοπές σε ένα μικρό νησί της Καραϊβικής, εκείνη πειραματίζεται με το Roland MC-505 Groovebox του Frischmann. Το πρώτο κομμάτι που γράφει είναι το “Galang”. Αυτό που την εκτόξευσε ωστόσο ήταν η γνωριμία της με τον (mega πλέον) παραγωγό Diplo, σύντροφό της και στη ζωή για μια πενατετία .
To “Galang” καθώς και το κομμάτι της “Sunshowers” έφτασαν στα χέρια του κι εκείνος άρχιζε να τα παίζει στα κλαμπ. Η M.I.A. επεδίωξε να τον γνωρίσει, συνδέθηκαν ερωτικά και μαζί κυκλοφόρησαν το mixtape Piracy Funds Terrorism Vol.1. Ήταν η αρχή μιας διεθνούς καριέρας που επισφραγίστηκε με την κυκλοφορία του πρώτου της album Arular (XL, 2005), που αν και πούλησε μόλις 190,000 κόπιες στις Η.Π.Α., θεωρήθηκε ως ένα από τα καλύτερα άλμπουμ του 2005, καθώς ανέδειξε το μοναδικό της ταλέντο να «επισκέπτεται» φευγαλέα πολιτισμούς, ρεύματα, μουσικές, να παίρνει κάτι από αυτά περισσότερο σαν σουβενίρ και να τα βάζει στο δικό της μπλέντερ παράγοντας έναν ήχο φρέσκο, έναν παγκόσμιο ήχο. Αποκαλύπτει όμως και μια περσόνα με φοβερό θράσος. Άσετ φυσικά σε όλα αυτά, τα αμυγδαλωτά της μάτια και τα γεμάτα χείλη.
To cover του Arular. Το άλμπουμ φέρει το όνομα του πατέρα της.
Οι «Τίγρεις», σύμφωνα με ρεπορτάζ του διεθνή τύπου, χρησιμοποιούσαν τακτικές μαφίας και διεξήγαγαν έναν ιδιαίτερα αιματηρό ένοπλο αγώνα ενάντια στο σιναλέζικο κράτος. Στο βίντεο του “Galang” εμφανίζονται visuals και animated graffiti με σκηνές πολέμου και μια τίγρη που τρέχει πίσω της σε όλο το βίντεο, αλλά και τιγρέ animated patterns, το μοναδικό σύμβολο των Ταμίλ στη δυτική κουλτούρα, με το οποίο νιώθει ότι εκπροσωπεί την πολύπαθη μειονότητα στην οποία ανήκει. Η κεντρική κυβέρνηση της Σρι Λάνκα ωστόσο, αλλά και πολλά δυτικά μίντια (άρθρο των New York Times τον Μάιο του 2010 την παρουσίασε ως υποκρίτρια και πολιτικά αδαή, ενώ με δήλωσή της στο Rolling Stone η Oprah Winfrey την αντιμετώπησε ως τρομοκράτη) θεωρούν ότι η Μ.Ι.Α. μέσα από τη ρητορική της και το συνολικό της έργο (στιχουργικά, εικαστικά, ενδυματολογικά ακόμα) ασκεί προπαγάνδα υπέρ της τρομοκρατίας.
Can I get control
Do you like me vulnerable
I’m armed and I’m equal (Bucky Done Gun)
Οι στίχοι του Arular ωστόσο αναφέρονταν και στον πόλεμο του Ιράκ, αλλά και σε προβλήματα της καθημερινής ζωής του Λονδίνου. Εμπρηστικοί καθώς είναι της στερούν την αμερικάνικη βίζα της. Το περιστατικό αυτό τη βρίσκει στο Λονδίνο όπου έχει πάει να επισκεφτεί τη μητέρα της, το 2007. Οι ηχογραφήσεις του νέου της άλμπουμ, που είχαν ήδη ξεκινήσει στη Νέα Υόρκη, μένουν στη μέση και η M.I.A. αναγκάζεται να ταξιδέψει σε Ινδία, Τζαμάικα, Αυστραλία, Λιβερία και Τρινιντάντ για να το τελειώσει. Το αποτέλεσμα, το Kala (XL, 2007), το καλύτερο άλμπουμ της μέχρι τώρα καριέρας της, εφηύρε ένα νέο rave, τη στιγμή του παλιό ξεψυχούσε. Οι στίχοι του δε μίλησαν μόνο για το θέμα της προσφυγιάς , αλλά και για πιο προσωπικά θέματα. Χωρίς να σταματά την ακτιβιστική της δράση, επιστρέφει στη νήσο της Σρι Λάνκα για να συμμετάσχει σε διαδηλώσεις υπέρ της παύσης πυρός, δε σταματά να θυμίζει στον λαό της Αμερικής όσα συντελούνται στον τόπο της, αναφέρεται στις εχθροπραξίες κατά των Ταμίλ ως «γενοκτονία» και όταν ο πόλεμος τελειώνει, βρίσκει τον επόμενό της εχθρό. Κι αυτή τη φορά είναι ηλεκτρονικός.
To cover του Kala, που αυτή τη φορά είναι αφιερωμένο στη μητέρα της που φέρει το ίδιο όνομα.
Το Kala την έχει αναγάγει σε indie darling, ακόμα δεν ενοχλεί τόσο. Το επόμενο άλμπουμ της ωστόσο, MAYA ( /\/\ /\ Y /\) (N.E.E.T./XL, 2010) επηρεασμένο από τα απειλητικά μηνύματα που δεχόταν κατά της ζωής της αλλά και του γιου της – καθώς στο μεταξύ έχει γίνει μητέρα – , την ωθούν να επιστρέψει με ένα αντιεμπορικό δίσκο και να μην ακολουθήσει το ορμητικό ρεύμα του προηγούμενου άλμπουμ που γέννησε μόνο hits (όπως το αξεπέραστο “Paper Planes” που της χάρισε επίσης μια υποψηφιότητα για Grammy το 2009). Κανείς δε μπορεί να τη φιμώσει. Η M.I.A. θα πει αυτό που θέλει, με κάθε κόστος. Στο μεταξύ, υποστηρίζει ανοιχτά την υπόθεση των WikiLeaks, καθώς θεωρεί ότι μόνο έτσι δημοσιεύτηκαν άρθρα που κοινοποιούσαν την κατάσταση που επικρατούσε πραγματικά στη Σρι Λάνκα. Στηρίζει επίσης ανοιχτά τον Julian Assange, ακόμη και κατά την διάρκεια της περιπέτειας του με τις κατηγορίες περί βιασμού.
Mia Matangi
Το MΑΥΑ διατυπώνει ιδέες όπως ότι η Google έχοντας πρόσβαση σε προσωπικά δεδομένα (όπως και το Facebook), λειτουργούν ως «όπλα» της CIA. Οι επικριτές της, αλλά πια και οι fans της, αρχίζουν να λένε ότι «σκέφτεται αλλόκοτα», ότι δημιουργεί θεωρίες συνωμοσίας από το πουθενά, ότι κάπου το έχει χάσει και δεν είναι καλά πληροφορημένη για τη λειτουργία του διαδικτύου. Είναι μέχρι το 2013, όταν και θα δικαιωθεί με ένα τρόπο, όταν ο αμερικανος διαχειριστής συστημάτων που εργαζόταν για την NSA και την CIA, Edward Snowden, διοχετεύει στον Τύπο απόρρητες πληροφορίες σχετικά με τα πρoγράμματα μαζικής παρακολούθησης που εφαρμόζουν η αμερικάνικη και η βρετανική κυβέρνηση με τη συνεργασία εταιρειών τηλεπικοινωνιών κι ευρωπαϊκών κυβερνήσεων.
To «αιρετικό» βίντεο του Romain Gavras, που έμελλε να γίνει στενός της συνεργάτης, για το μόνο επιτυχημένο κομμάτι του MAYA, “Born Free”.
Θρασύτατη, προκλητική, παρεξηγημένη, υπερβολική, μαχητής. Αλαφροΐσκιωτη ίσως για κάποιους. Το θέμα με τη M.I.A., είναι το εξής: Είναι από τις λίγες, αν όχι η μοναδική, διεθνούς φήμης καλλιτέχνις τέτοιου είδους, που δεν συμβιβάστηκε ποτέ. Στήριξε το λαό της, τους Ταμίλ, και ποτέ ευθέως τους «Τίγρεις», αν και νομιμοποίησε τη μάχη τους. Ο πολιτικός αρχηγός τους, Balasingham Nadesan, είχε δηλώσει μάλιστα σε ινδικό περιοδικό πως «ο ανθρωπισμός της, υπήρξε πηγή δύναμης για τους Ταμίλ κι ανάχωμα στη μιντιακή προπαγάνδα της κεντρικής κυβέρνησης». Σωστό ή λάθος, είναι εξαιρετικά «επικίνδυνο» να χρησιμοποιείς την τέχνη σου (DIY, φθηνή, δεν έχει σημασία) για να πάρεις θέση σε έναν εμφύλιο πόλεμο, παρά το να στηρίζεις, για παράδειγμα, κοινωνικές μειονότητες βάζοντας ένα ντίλντο στο στόμα σου ή να λες ένα “peace mοtherfuckers” με τρίχες στη μασχάλη.
Η M.I.A. καρπώθηκε την επιτυχία και την εκμεταλλεύτηκε, καταφέρνοντας (περισσότερο για εκείνη, παρά για όσους ακούνε τη μουσική της) να γίνει η φωνή όσων δε μπορούσαν να μιλήσουν. Κατάφερε να μη λογοκριθεί από τις δισκογραφικές που κυκλοφορούν τη δουλειά της (άλλωστε any publicity, is good publicity και, είπαμε, το σεξ , ή αν προτιμάτε καλύτερα το sexiness – και από αυτό η M.I.A. έχει πολύ – είναι μηχανές που παράγουν δολάρια). Αυτό που η μουσική βιομηχανία ορίζει ως εμπορικό και mainstream, το ρούφηξε στεγνά και, μάλλον ευφυέστατα, στη συνέχεια το πέταξε στο καλάθι των σκουπιδιών που λογικά θα έχει δίπλα από το γραφείο της. Ίσως δηλαδή το πιο θαρραλέο πράγμα που έχει κάνει κάποιος με τη δική της φήμη.
