Μία γωνία γεμάτη φωτογραφίες από πανέμορφα παιδιά στο Βιετνάμ, χαμογελαστά ή θλιμμένα, ανέμελα ή φοβισμένα, παιχνιδιάρικα ή ντροπαλά, κοσμούν τον δεύτερο όροφο του Ιδρύματος Μιχάλης Κακογιάννης μέχρι την Κυριακή 10 Νοεμβρίου. Στον μεγάλο πάγκο που έχει στηθεί λίγο πιο πέρα ένα γαλάζιο αερόστατο φορτωμένο με ευχές και φωτογραφίες περιμένει να απογειωθεί με σκοπό να προσφέρει σε όσους πραγματικά το έχουν ανάγκη -είτε από την Action Aid είτε από τον σύλλογο Φλόγα, όπου θα διατεθούν όλα τα έσοδα.
Η έκθεση με τίτλο «Δίνω + Παίρνω αγάπη, ελπίδα, φως, χαμόγελο» διοργανώνεται από τους τρεις εθελοντές της Action Aid -και ερασιτέχνες φωτογράφους- Μάρω Βερλή, Μανώλη Σαμαράκη και Πάνο Σινανίδη, με αφορμή το υλικό από το ταξίδι τους στο Βιετνάμ.
«Το ταξίδι πραγματοποιήθηκε τον Μάιο του 2013» εξηγεί η Μάρω Βερλή. «Ήμασταν 45 Έλληνες και Κύπριοι εθελοντές που μέσω της Action Aid ταξιδέψαμε στο Βόρειο Βιετνάμ στην κοινότητα Λάι Τσάο, λίγα χιλιόμετρα έξω απ’ την Κίνα, με σκοπό να χτίσουμε τον προαύλιο χώρο ενός νηπιαγωγείου. Καταφέραμε, εν τέλει και χτίσαμε δύο, με καλή συνεργασία και με πολύ καλή θέληση».
Η εμπειρία του ταξιδιού ήταν αξέχαστη και για τους τρεις, καθώς για τους μεν Μάρω και Πάνο ήταν το πρώτο -ευχόμενοι να υπάρξει κι επόμενο- ενώ ο Μανώλης Σαμαράκης είναι ο μόνος που έχει κάνει ακόμη ένα τέτοιο ταξίδι και μάλιστα πρόσφατα.
«Είχα την τύχη να πάω και στη Ρουάντα» εξηγεί, «σ’ ένα αντίστοιχο ταξίδι το περασμένο καλοκαίρι, σχεδόν ένα χρόνο πριν το συγκεκριμένο. Αυτό που μου έκανε εντύπωση στο Βιετνάμ είναι ότι σε αντίθεση με τους κατοίκους της Ρουάντα, οι οποίοι ήταν πολύ δεκτικοί και πολύ φιλικοί -σ’ αγκάλιαζαν, έρχονταν να φωτογραφηθούν, να τους δείξεις τη φωτογραφία που τους τράβηξες κλπ- οι άνθρωποι στην κοινότητα Λάι Τσάο που επισκεφθήκαμε, ήταν λίγο πιο κλειστοί. Λίγο πιο απρόσιτοι θα έλεγα. Αρχικά τουλάχιστον».
Ο Πάνος Σινανίδης λέει πως το ταξίδι αυτό «μας έδωσε ψυχή, λίγο συναίσθημα, ένα χαμόγελο».
Πόσο διαφορετικοί, όμως, είναι οι άνθρωποι που ζουν εκεί σε σχέση με τους Έλληνες;
«Οι υλικές ανάγκες των ανθρώπων εκεί είναι πολύ διαφορετικές απ’ ό, τι εδώ» λέει η Μάρω Βερλή. «Στο Βόρειο Βιετνάμ, δεν έχουν ανακαλύψει ακόμη τον τροχό. Εδώ τον έχουμε ανακαλύψει κι απλά τα τελευταία χρόνια τον έχουμε χάσει. Εκεί οι άνθρωποι δεν ξέρουν στοιχειώδη πράγματα. Λόγω του ότι στερούνται της μόρφωσης, υπάρχουν περιοχές και χωριά –επισκεφθήκαμε ένα από αυτά- που οι γυναίκες θεωρούν δεδομένη την ενδοοικογενειακή βία» επισημαίνει. «Δεν καταλαβαίνουν ότι έχουν δικαίωμα να πουν όχι σ’ αυτό. Οπότε και σ’ αυτό το σημείο διαφοροποιούνται οι ανάγκες. Η μόρφωση, η παιδεία, αλλάζει όλο το περιβάλλον. Από εκεί και πέρα, συναισθηματικά είναι πιο ανοιχτοί. Είναι σίγουρα πιο ντροπαλοί, αλλά όχι ψυχροί. Είναι ντροπαλοί, σε σέβονται πολύ».
Ο Μανώλης συμφωνεί ως προς αυτό και το υπογραμμίζει. «Είχαν σίγουρα μια διαφορετική κουλτούρα σε σχέση με τους ανθρώπους της Ρουάντα, κάτι που προσωπικά με δυσκόλεψε φωτογραφικά. Στην αρχή δηλαδή, γιατί μετά το πήρα απόφαση ότι έτσι είναι. Στην αρχή είχα εκνευριστεί κιόλας. Όταν πήγαινα να τραβήξω κάποιον κάτοικο, πολλές φορές αρνιόταν να φωτογραφηθεί». Βρήκαν, ωστόσο, τον κατάλληλο τρόπο για να κερδίσουν την εμπιστοσύνη τους. Ο Πάνος Σινανίδης αναφέρει πως «αυτό που τους ‘ανοίγει’ και τελικά σε πλησιάζουν είναι να τους δείξεις τη φωτογραφία, γιατί αν την δουν, αλλάζει όλο αυτό που μπορεί να έχουν στο μυαλό τους».
«Να σημειώσουμε εδώ ότι μπορεί να μην έχουν δει καν το πρόσωπό τους στον καθρέφτη» τονίζει η Μάρω Βερλή. «Είναι τόσο φτωχές οι περιοχές που δεν έχουν δει καν το πρόσωπό τους στον καθρέφτη, οπότε για τα παιδιά ειδικότερα είναι αστείο ότι έβλεπαν τον φίλο τους, τον ίδιο τους τον εαυτό στη φωτογραφική μηχανή».
Στις φωτογραφίες που μπορεί να δει κάποιος στην έκθεση γίνεται εμφανές, καθώς απεικονίζονται παιδιά που ντρέπονται μπροστά στο φακό, που κρύβονται μετατρέποντας σε παιχνίδι την προσπάθεια να τον αποφύγουν, που παίζουν με τους φίλους τους έκθαμβοι με τον φακό, ακόμη και με την ίδια τη φωτογραφική μηχανή.
Αυτό το ταξίδι, ωστόσο, είχε πολλές συγκινήσεις. Δέκα από τους εθελοντές που συμμετείχαν στην αποστολή συνάντησαν τα παιδιά στα οποία είναι ανάδοχοι.
Μία εξ αυτών ήταν και η Μάρω που συνάντησε την Χα, αλλά ήταν πιο δύσκολο απ’ όσο φανταζόταν. «Δέκα ανάδοχοι-εθελοντές από το γκρουπ συνάντησαν τα παιδάκια τους στο Βιετνάμ. Νομίζω ότι είχα το πιο δύσκολο, με την έννοια ότι ήταν πάρα πολύ φοβισμένο, ντροπαλό, λιγομίλητο και καθόλου χαμογελαστό εξαιτίας του φόβου του. Θα περιμένατε να σας πω ότι είναι μια πάρα πολύ ωραία εμπειρία… Όχι δεν ήταν. Ήταν πάρα πολύ δύσκολο να το «ξεκλειδώσω», να το κάνω λίγο να λυθεί. Ήταν μια πολύ δύσκολη εμπειρία για μένα, αλλά οι άλλοι ανάδοχοι ήταν πολύ χαρούμενοι».
«Δεν το έχω ζήσει» συμπληρώνει ο Πάνος, «αλλά απ’ ό, τι είδα υπήρχαν διάφορα συναισθήματα ανάλογα με τους χαρακτήρες και των παιδιών και των αναδόχων. Άλλοι αγκαλιάστηκαν από την πρώτη στιγμή, τους γνώρισαν από τη φωτογραφία, έτρεξαν στην αγκαλιά τους και έκλαιγαν κι άλλα ήταν όπως το παιδάκι της Μάρως. Ήταν διαφορετικά συναισθήματα, άλλος το έζησε έτσι, άλλος αλλιώς. Υπήρχαν περιπτώσεις που την είδε στα 20 μέτρα και γνωρίστηκαν από τη φωτογραφία και έτρεξε στην αγκαλιά της, γιατί ήξερε ότι είναι αυτή».
Η Μάρω, όμως, όπως εξηγεί, ξεκίνησε το ταξίδι κρατώντας μια πιο ψύχραιμη στάση. «Πήγα με τη σκέψη ότι αυτό που θα κάνω αφορά όλη την κοινότητα και θα δω κάπου εκεί και τη Χα. Χάρηκα πολύ που την είδα, αλλά σαφώς θα ήθελα να ήταν λίγο πιο εύκολα τα πράγματα».
Οι τρεις τους είναι εθελοντές στην Action Aid με σκοπό να προσφέρουν και το ερώτημα που γεννάται είναι πόσο εύκολο είναι, όταν βρίσκεσαι ήδη σε μία δύσκολη κατάσταση, να βοηθήσεις τους περισσότερο άτυχους; Ειδικά, όταν σας χωρίζουν τόσες χιλιάδες χιλιόμετρα.
«Όταν πας εκεί», επισημαίνει ο Μανώλης, «σε μια χώρα -και μια κοινότητα ακόμη φτωχότερη από την ίδια τη χώρα- βλέπεις ότι ο άνθρωπος που δεν έχει στον ήλιο μοίρα, σε βάζει μες στο σπίτι του. Πολλές φορές δεν έχει να φάει, δεν έχει να ντύσει τα παιδιά του, να αντιμετωπίσει τις καιρικές συνθήκες και πολλά άλλα. Σου ανοίγει, ωστόσο, το σπίτι του και σου προσφέρει ένα φλιτζάνι τσάι, ένα κομμάτι ψωμί, οτιδήποτε. Όταν, λοιπόν, έχεις ζήσει κάτι τέτοιο και επιστρέφεις, είναι αδιανόητο να περάσει απ’ το μυαλό σου ότι ο οποιοσδήποτε μέσα στην ελληνική κοινωνία δεν μπορεί να προσφέρει. Μπορούμε όλοι να προσφέρουμε και με το παραπάνω, απλώς πολλοί δεν το έχουμε συνειδητοποιήσει».
Ο Πάνος ξεκίνησε να εμπλέκεται στην Action Aid έχοντας κατά νου το αμφίδρομο αυτής της προσφοράς. «Όταν αποφάσισα να το κάνω δεν είχα στο μυαλό μου ότι μόνο θα δώσω, περίμενα ότι θα πάρω κιόλας πολλά. Κι έτσι ακριβώς ήταν. Νομίζω ότι πιο πολλά πήρα, παρά έδωσα τελικά. Δώσαμε, βέβαια, χαμόγελα, ελπίδα, αλληλεγγύη, είδαν ότι κάποιος ασχολείται μαζί τους. Βοηθήσαμε στο προαύλιο –αυτό είναι το λιγότερο, θα μπορούσαν να το κάνουν και μόνοι τους, δεν είχαν ανάγκη εμάς- , αυτό είναι η αφορμή. Η ουσία είναι να σε δουν και να συναναστραφείς μαζί τους. Αυτό είναι και το νόημα της έκθεσης, ότι δίνοντας παίρνεις -μπορεί και- περισσότερα απ’ όσα δίνεις».
Βλέποντας τα πρόσωπα των παιδιών και τα τοπία στις -επιλεγμένες μεταξύ χιλιάδων άλλων- φωτογραφίες γίνεται άμεσα αντιληπτό ποιο ήταν το «αντίδωρο». Η ανάγκη, επομένως, γι’ αυτή την έκθεση γεννήθηκε απλά, αβίαστα, αλλά επιτακτικά.
Ο Μανώλης σημειώνει πως «δεν υπήρχε η ιδέα της έκθεσης όταν ήμασταν στο Βιετνάμ». Ενώ η Μάρω εξηγεί πως «στην επιστροφή νιώσαμε την ανάγκη να μιλήσουμε για την αξία του να προσφέρεις και να δίνεις κι όχι απαραίτητα χρόνο ή χρήματα, απλά ένα χαμόγελο στον διπλανό μας που το έχει ανάγκη. Έτσι ξεκίνησε η ιδέα για την έκθεση, για το πώς μπορούμε όλοι να συμμετέχουμε. Είμαστε ερασιτέχνες φωτογράφοι και κάπως έτσι προέκυψε αυτή η ωραία ιδέα. Έχω προσπαθήσει να μοιράσω παντού αυτό που ένιωσα. Γι’ αυτό γίνεται κι η έκθεση. Θέλαμε να μην το περιορίσουμε στους 45 εθελοντές που συμμετείχαμε στην αποστολή. Θέλουμε να πούμε ότι έγινε κάτι πάρα πολύ όμορφο, ελάτε να το κάνουμε μαζί, να το κάνουμε ομορφότερο».
Χ
Αυτή είναι και η σημασία του κολάζ που συμπληρώνεται με την συμβολή των επισκεπτών καθημερινά. Ο τρόπος απλός: Επιλέγετε μία από τις μικρές φωτογραφίες που θα βρείτε πάνω στον ειδικό πάγκο, καθώς και μέσα στο αερόστατο, γράφετε ένα μήνυμα, κάνετε την προσφορά σας -όσα χρήματα θέλετε, χωρίς κανέναν περιορισμό- και την κολλάτε σε ένα από τα δύο σημεία του τοίχου που είναι αφιερωμένα σ’ αυτό. «Αν το ποσό είναι από 15 ευρώ και πάνω, εκείνος που κάνει τη δωρεά μπορεί να διαλέξει μία από τις φωτογραφίες που εκτίθενται και θα την πάρει σαν δώρο στο τέλος της έκθεσης» εξηγεί ο Μανώλης.
Τους πήρε μόλις ενάμιση μήνα περίπου η οργάνωση της έκθεσης κι ευτυχώς, οι χορηγοί, στους οποίους απευθύνθηκαν για την απαραίτητη στήριξη, ανταποκρίθηκαν αμέσως. Η ανεύρεση πόρων έγινε από τον άμεσο κύκλο του Πάνου Σινανίδη, καθώς στράφηκε στη δουλειά του (Vivartia), το σχολείο του γιου του (Παλλάδιο), το ταξιδιωτικό γραφείο ενός συγγενικού του προσώπου (Panos travel) και έναν φίλο του που ασχολείται με εκτυπώσεις, τον Χρήστο Τσώλη. Έτσι, δεν χρειάζεται να επωμιστούν το βάρος των εξόδων, «αλλά μπορούμε και προσφέρουμε στη Φλόγα και την Αction Aid που θα είναι για το καλό και των παιδιών που πάσχουν από καρκίνο, αλλά και των παιδιών που υποστηρίζει η Action Aid μέσω των αναδόχων και των δωρεών» επισημαίνει ο Μανώλης Σαμαράκης.
Βλέποντας τον ενθουσιασμό με τον οποίο περιγράφουν όσα έζησαν και ένιωσαν, δεν γίνεται να μην πιστέψεις ότι πραγματικά κάτι έχει αλλάξει στον τρόπο σκέψης τους και θέλουν να το μοιραστούν. Έκαναν μια προσωπική ανακάλυψη και στη συνέχεια την μετέτρεψαν σε έκθεση φωτογραφίας με αποδέκτες όλους μας.
«Είναι ωραίο να προσφέρεις. Αυτό είναι το μήνυμα» λέει η Μάρω Βερλή. Άλλωστε, «η ανάγκη για αγάπη υπάρχει παντού, ανεξαρτήτως συνόρων».
*Η έκθεση διαρκεί μέχρι την Κυριακή 10 Νοεμβρίου και θα είναι ανοιχτή από τις 11 το πρωί έως τις 8 το βράδυ.
