Έτσι λοιπόν, και ιδίως όταν η δύναμη της νιότης μας αρχίζει να λιγοστεύει, η αξία εναπόκειται σε οτιδήποτε μας βοηθά να ανακτήσουμε το παρελθόν που κρύβεται μέσα μας ακόμη κι αν αυτό σημαίνει ότι δε θα μας καταλάβουν οι διανοούμενοι, που δεν ξέρουν πως ο καλλιτέχνης ζει με τον εαυτό του, ότι η απόλυτη αξία των όσων βλέπει δεν του λέει τίποτα, κι ότι η κλίμακα των αξιών του είναι εντελώς υποκειμενική.
Μια εμετική επιθεώρηση ενός επαρχιακού θιάσου, ή ένας χορός με τον οποίο θα γελούσαν οι καλαίσθητοι, μπορεί να ‘ναι πολύ πιο ζωογόνα για τις μνήμες του, πολύ πιο σχετικά με τη φύση των ονείρων του απ’ ό,τι μια έξοχη παράσταση στην Όπερα ή ένα υπέρκομψο σουαρέ στο Φωμπούρ Σαιν-Ζερμαίν. Η λίστα των δρομολογίων του σιδηροδρόμου με τα ονόματα των σταθμών όπου του αρέσει να ονειρεύεται πως κάποτε θα κατέβαινε ένα φθινοπωρινό απόγευμα, όταν τα δέντρα θα ‘ναι γυμνωμένα απ’ τα φύλλα τους κι ο βαθύς αέρας γεμάτος απ’ τη μυρωδιά τους την αψιά, ή ένα βιβλίο που δε λέει τίποτα σε ανθρώπους κάποιας περιωπής, όμως βρίθει από ονόματα που δεν είχε ξανακούσει από τότε που ήτανε παιδί, μπορεί να ‘χουν για κείνον πολύ πιο ανυπολόγιστη αξία απ’ όση έχουν θαυμαστές φιλοσοφικές πραγματείες, έτσι ώστε οι άνθρωποι της κάποιας περιωπής να πούνε ότι για έναν με το ταλέντο του μάλλον έχει ηλίθιες προτιμήσεις.
Ίσως να φαίνεται παράξενο, εγώ που διακωμωδώ τη νόηση, να αφιερώνω τις επόμενες σελίδες ακριβώς στους συλλογισμούς που η νόηση, σε αντίθεση με τα φληναφήματα όσα ακούμε ή διαβάζουμε στα βιβλία, μας κομίζει. Σε μια φάση της ζωής μου όπου οι μέρες μου ίσως να να ‘ναι μετρημένες (κι άλλωστε ποιανού δεν είναι;) ίσως να φαίνεται πολύ επιπόλαιο από μέρος μου που καταπιάνομαι ένα τέτοιο έργο. Όμως, κι αν οι αλήθειες της νόησης είναι λιγότερο πολύτιμες από αυτά τα μυστικά των αισθημάτων που μόλις περιέγραψα, έχουν κατά κάποιο τρόπο κι αυτές το ενδιαφέρον τους.
Ο συγγραφέας δεν είναι μόνο ποιητής· στον κόσμο μας τον ατελή όπου τα αριστουργήματα δεν είναι παρά τα επιπλέοντα ναυάγια των μεγάλων διανοιών, ακόμη κι οι μεγαλύτεροι συγγραφείς του αιώνα μας, ύφαναν ένα δίχτυ νόησης γύρω απ΄τα σμαράγδια του αισθήματος που στιγμιαία μόνο λαμπυρίζουν εδώ κι εκεί. Και αν κανείς νομίσει σε αυτό το κρίσιμο σημείο πως ακούει τους καλύτερους απ΄τους συγχρόνους μας να κάνουν λάθος, έρχεται η στιγμή που βγαίνει απ΄τη νωχέλειά του και νιώθει την ανάγκη να μιλήσει. Σε μια πρώτη ματιά η μέθοδος του Σαιντ-Μπεβ δεν είναι σπουδαία υπόθεση. Ίσως όμως στην εξέλιξη ετούτων των σελίδων αναγνωρίσουμε πως θίγει κάποια πολύ σημαντικά πνευματικά προβλήματα, ίσως και αυτό που για τον καλλιτέχνη έχει την υπέρτατη αξία: αυτή τη σχετική κατωτερότητα της νόησης για την οποία μιλούσα εξαρχής.
Πάλι, όμως, από τη νόηση ζητούμε να καθιερώσει την κατωτερότητα αυτή. Γιατί κι αν η νόηση δεν αξίζει τον στέφανο των στεφάνων, είναι ωστόσο η μόνη που μπορεί να τον απονείμει. Κι αν η νόηση δεν είναι παρά δεύτερη στην ιεραρχία των αξιών, είναι όμως η μοναδική που μπορεί να διακηρύξει ότι την πρώτη θέση έχει το ένστικτο.
Από το βιβλίο του Γιώργου Μπρουνιά, Σημειώσεις για ένα ημερολόγιο, Το Ροδακιό 1995.
Οι φωτογραφίες είναι τραβηγμένες μια νύχτα του 2007 στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών. Όταν οι επισκέπτες έλειπαν και τα αγάλματα κάνανε γιορτή.
