Σεπτέμβρης του 1959, Παρίσι. Ο Γουίλιαμ Μπάροουζ έχει μόλις τελειώσει το εξαιρετικά αμφιλεγόμενο- για τα δεδομένα της εποχής και, πιθανότατα, κάθε εποχής, αλλά αυτό είναι άλλη ιστορία- Γυμνό Γεύμα και μαζί με το φίλο του και συνεργάτη Μπράιον Γκάιζιν, τελειοποιούν μια λογοτεχνική τεχνική που όμοιά της συναντάς μόνο στις άλλες Καλές Τέχνες. Υπάρχουν αρκετές φορές που κάτι καινοτόμο στην Τέχνη είναι προϊόν κάποιας “αρχιμηδικής” έμπνευσης, που περιλαμβάνει δυο σημαντικές παραμέτρους. Ένα ευχάριστο ατύχημα και την παρατήρηση του κοφτερού νου. Η ιστορία λέει πως μια ημέρα στο περίφημο Beat Hotel, ο Γκάιζιν, ζωγράφος γαρ, φτιάχνοντας πασπαρτού, κομμάτιαζε στοίβες από παλιές εφημερίδες –New York Herald Tribune– και πρόσεξε πως ένα κομμένο σημείο στην εφημερίδα ευθυγραμμιζόταν απόλυτα με το κείμενο της επόμενης σελίδας και μπορούσε να διαβαστεί διαφορετικά, παράγοντας ένα καινούριο νόημα.
Φυσικά, όταν ο Γκάιζιν αποκάλυψε στον Μπάροουζ αυτό το νέο κόλπο, τότε ο τελευταίος αντιλήφθηκε τις σημαντικές πιθανότητες εξέλιξης στο λογοτεχνικό “γκρέμισμα” που παρήγαγε με το έργο του. Αυτό που ξεκίνησε ως ατύχημα, επρόκειτο να μεταμορφωθεί σε λογοτεχνική τεχνική τα επόμενα χρόνια. Οι δυο φίλοι άρχισαν τα πειράματα, τεμαχίζοντας και συνδυάζοντας εφημερίδες, λέξεις και έργα των Σαίξπηρ και Ρεμπώ. Ο ίδιος ο Μπάροουζ λέει για το cut-up: (Απόσπασμα από το βιβλίο του Μπάρρυ Μαϊλς Ουίλιαμ Μπάροουζ El Hombre Invisible, εκδ. Απόπειρα, σε μετάφραση Γιώργου Γούτα) “Άρχισα να πειραματίζομαι, (θυμάται ο Μπάροουζ). Βέβαια, αν το καλοσκεφτείς, η Έρημη Χώρα [του Τ.Σ Έλιοτ, 1922] είναι το πρώτο σπουδαίο cut-up κολλάζ, και κάποια ανάλογα πράγματα είχε κάνει και ο Τριστάν Τζαρά. Την ίδια ιδέα χρησιμοποίησε και ο Ντος Πάσος στις σεκάνς του “Ματιού της κινηματογραφικής μηχανής” στου USA. Ένιωθα πως μέχρι τότε δούλευα έχοντας τον ίδιο εκείνο στόχο, οπότε ήταν πραγματική αποκάλυψη για μένα όταν το είδα να συμβαίνει μπροστά στα μάτια μου […]. Κάθε αφηγηματικό απόσπασμα ή κάθε απόσπασμα ποιητικών εικόνων, εν γένει, υπόκειται σε άπειρες παραλλαγές, και μπορεί όλες να είναι από μόνες τους ενδιαφέρουσες και αξιόλογες. Μια σελίδα του Ρεμπώ που έχει υποστεί cut-up [τεμαχισμό] και αναδιάταξη θα σου δώσει εντελώς νέες εικόνες. Εικόνες του Ρεμπώ -πραγματικές εικόνες του Ρεμπώ- αλλά καινούριες[…]. Τα cut-up επιβάλλουν νέους συσχετισμούς ανάμεσα στις εικόνες, και κατά συνέπεια διευρύνεται η οπτική εμβέλεια του ατόμου[…]”.
Ένα ακόμη όπλο διαθέσιμο στα χέρια του συγγραφέα, που είχε ήδη έργο χωρίς οργάνωση και συνοχή. Υπάρχουν πολλοί μάλιστα που χαρακτηρίζουν το γνωστότερο έργο του άλλωστε, το Γυμνό Γεύμα, ως την κορωνίδα της “τεμαχιστής” γραφής, παρόλο που είχε γραφτεί πριν από την τυχαία “ανακάλυψη” του Γκάιζιν. Τόσο ταιριαστή τεχνική ήταν για το Μπάροουζ. Ό,τι είναι το κολλάζ για τη ζωγραφική ή το μοντάζ για τον κινηματογράφο είναι -σε αντιστοιχία- και το cut-up για τη λογοτεχνία. Αν και δεν του ανήκει η “πατρότητα” της ανακάλυψης, εντούτοις, εκείνος βρέθηκε στο κατάλληλο σημείο και είχε την κατάλληλη υποδομή για να την απογειώσει και να τη βάλει στο λογοτεχνικό χάρτη ετσιθελικά ως γνήσια λογοτεχνική τεχνική, που αποδεικνύεται εξαιρετικά χρήσιμη για όλους όσους πάσχουν από το περίφημο “Writer’s Block”, την “ασθένεια” των συγγραφέων όταν νιώθουν ότι δεν μπορούν να παράγουν νέο έργο.
Αν και δεν του ανήκει η “πατρότητα” της ανακάλυψης, εντούτοις, εκείνος βρέθηκε στο κατάλληλο σημείο και είχε την κατάλληλη υποδομή για να την απογειώσει και να τη βάλει στο λογοτεχνικό χάρτη ετσιθελικά ως γνήσια λογοτεχνική τεχνική
Φυσικά, όταν έχεις μια καινοτόμο θεωρία, αντιμετωπίζεις αρκετά προβλήματα μέχρι να βρεις την άνεση στην εφαρμογή της. Αυτό, αντικατοπτρίστηκε στο έργα του Μπάροουζ που ακολούθησαν το Γυμνό Γεύμα και ειδικά το πρώτο εξ’αυτών (μιας και πρόκειται για μια ιδιότυπη cut-up τριλογία) το Soft Machine. Οι αναγνώστες πρέπει να ξεχάσουν ολοκληρωτικά την περίπτωση ύπαρξης συμβατικής αφήγησης στο συγκεκριμένο έργο, αλλά και στα Ticket that Exploded και Νόβα Εξπρές. Ακόμη και ο ίδιος ο Μπάροουζ, θεωρούσε ότι ίσως να το παραέκανε σε ορισμένα σημεία, παρασυρμένος από το νέο του “παιχνίδι”. Ειδικά το The Soft Machine, ξαναγραφόταν από τον ίδιο το συγγραφέα κάθε φορά που άλλαζε έκδοση, δείγμα του χαοτικού, αλλά συνάμα ελευθεριακού χαρακτήρα της τεχνικής του cut-up. Η επανεγγραφή, αλλά και η αναγνώριση του δυσανάγνωστου του κειμένου από το Μπάροουζ, δεν σήμαινε σε καμία περίπτωση προσπάθεια συμβιβασμού από τη μεριά του. Γιατί όπως έγραψε και ο ίδιος: “Χαίρομαι που σε έχουμε μαζί μας αναγνώστη, έχε όμως κατά νου πως ένας είναι μόνο ο τιμονιέρης τούτου εδώ του υπόγειου σιδηρόδρομου…”
Cut Up Machine
Η παρακάτω εφαρμογή, κάνει αυτό που ακριβώς έκανε ο Μπάροουζ με το ψαλίδι. Φέρνει το στοιχείο της έκπληξης και ανακατεύει τα όσα γράφει κανείς στο πλαίσιο, με το πάτημα ενός κουμπιού.
- 1. Type or paste some text into the field below.
- 2. Click “Cut It Up”.
