Η κρίση στο Σουδάν και μία επιστροφή χωρίς γυρισμό

Ένας μήνας έχει περάσει από όταν ξέσπασαν σφοδρές μάχες στο Σουδάν μεταξύ του κυβερνητικού στρατού και των παραστρατιωτικών Δυνάμεων Ταχείας Υποστήριξης (RSF), κυρίως στην ευρύτερη περιοχή γύρω από το Χαρτούμ. Όσοι δεν συμμετείχαν στις εχθροπραξίες, έτρεξαν μακριά από την πρωτεύουσα για να ξεφύγουν από τη μαύρη μοίρα του πολέμου.

Περισσότεροι από τριάντα χιλιάδες Νοτιοσουδανοί έχουν ήδη εγκαταλείψει το Χαρτούμ τον τελευταίο μήνα. Ήταν κάποιοι από τους εκατοντάδες χιλιάδες που κατέφυγαν στα βόρεια, μετά το ξέσπασμα του εμφυλίου πολέμου στο Νότιο Σουδάν το 2013 και ξανά το 2016.

Το Νότιο Σουδάν αποσχίστηκε από το Σουδάν το 2011, μετά από δεκαετίες αιματηρού στρατιωτικού αγώνα κατά της κεντρικής κυβέρνησης στο Χαρτούμ. Αλλά μόλις μερικά χρόνια αργότερα, η χώρα βρέθηκε στην δίνη ενός νέου και εξαιρετικά βίαιου εμφυλίου, καθώς οι ελίτ στο νεότερο έθνος του κόσμου συναγωνίζονταν μεταξύ τους για την πολιτική επιρροή και τα οικονομικά οφέλη που τη συνοδεύουν. Σύμφωνα με στοιχεία του ΟΗΕ, περισσότεροι από 800.000 Νότιοσουδανοί κατέφυγαν εκείνη την εποχή στο Σουδάν.

Πολλοί είναι τώρα εκτοπισμένοι, ακόμη μια φορά, λόγω της νέας σύγκρουσης – τα τελευταία στοιχεία του ΟΗΕ δείχνουν ότι περισσότεροι από 40.000 έχουν επιστρέψει στο Νότιο Σουδάν. Βρίσκονται στοιβαγμένοι σε αυτοσχέδιες σκηνές στην πόλη Ρενκ στα σύνορα του Νοτίου Σουδάν με το Σουδάν.

Νοτιοσουδανοί που διέφυγαν από την ένοπλη σύγκρουση στο Σουδάν, περιμένουν τους υπόλοιπους επιβάτες να επιβιβαστούν στη βάρκα για το επόμενο ταξίδι τους προς τα νότια, δια μέσου του ποταμού Νείλου. Στο λιμάνι του Ρενκ, Νότιο Σουδάν, 14 Μαΐου 2023.

Γυναίκα από το Νότιο Σουδάν μεταφέρει με το κεφάλι της έναν κουβά με νερό από τον ποταμό Νείλο, κοντά στο λιμάνι του Ρενκ, στο Νότιο Σουδάν, 14 Μαΐου 2023.

Οι νεότεροι, όμως, έχουν υποστεί το μεγαλύτερο βάρος των συνεχών κύκλων βίας. “Έχουν χάσει τις πηγές επιβίωσής τους ή τις περιουσίες τους. Έχουν σβήσει όλα τα σχέδια που έκαναν για το μέλλον. Πρώτα στο Νότιο Σουδάν λόγω των εμφυλίων το 2013 και το 2016 που κατέστρεψαν την χώρα, και τώρα με τη νέα βία στο Σουδάν, όπου είχαν καταφύγει και προσπαθούσαν να δημιουργήσουν μια νέα, ειρηνική καθημερινότητα. Έτσι, το σοκ που αντιμετωπίζουν είναι διπλό”, εξηγεί ο Νοτιοσουδανός ακτιβιστής. Έντμουντ Γιακάνι, σε ένα συγκινητικό ρεπορτάζ του BBC για τον νεαρό Matiang και μια κόκκινη κιθάρα. “Αν έπρεπε να τρέξεις για τη ζωή σου, με μάχες παντού, τι θα έπαιρνες μαζί σου;”

Πρόσφυγες από το Νότιο Σουδάν που διέφυγαν από την τωρινή ένοπλη σύγκρουση στο Σουδάν, φτάνουν στην πόλη Ρενκ, περιμένοντας για το επόμενο ταξίδι τους στον ποταμό Νείλο προς τα νότια. Λιμάνι του Ρενκ, Νότιο Σουδάν, 14 Μαΐου 2023.

Πρόσφυγες από το Νότιο Σουδάν που διέφυγαν από την ένοπλη σύγκρουση στο Σουδάν, επιβιβάζονται στη βάρκα για το επόμενο ταξίδι τους προς τα νότια στο λιμάνι του Ρενκ, Νότιο Σουδάν, 14 Μαΐου 2023.

Παιδιά προσφύγων από το Νότιο Σουδάν που διέφυγαν από την ένοπλη σύγκρουση στο Σουδάν, παίζουν φτιάχνοντας το δικό τους καταφύγιο, καθώς περιμένουν με τις οικογένειές τους να ανέβουν στη βάρκα για το επόμενο ταξίδι τους προς τα νότια, διασχίζοντας τον Νείλο. Ρενκ, Νότιο Σουδάν, 14 Μαΐου 2023.

Ανδρας από το Νότιο Σουδάν φορτώνει τα λιγοστά υπάρχοντα των προσφύγων σε μια βάρκα, λίγο πριν ξεκινήσουν το επόμενο ταξίδι τους προς τα νότια, στο λιμάνι του Ρενκ, Νότιο Σουδάν, 14 Μαΐου 2023.

Το ταξίδι από το Χαρτούμ στο Ρενκ, το οποίο συνήθως διαρκεί έξι ώρες σε έναν ασφαλτοστρωμένο δρόμο, τώρα χρειάζεται για να γίνει αρκετές εξαντλητικές ημέρες, λόγω των συνεχών ελέγχων και των εχθροπραξιών. Στο Ρενκ, οι παλιννοστούντες πρόσφυγες αφήνονται σε μια ερειπωμένη πανεπιστημιούπολη, που τα κτίριά της είναι γεμάτα από σφαίρες από τις μάχες της προηγούμενης δεκαετίας. Μία ξερή υπενθύμιση του πολέμου που τρώει τη ζωή τους.

Από  το Ρενκ, που είναι και παραποτάμιο λιμάνι του Νείλου, περιμένουν να φύγουν είτε με βάρκες είτε οδικώς, προς διάφορα σημεία στο εσωτερικό της αφρικανικής χώρας. Τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν είναι τεράστια. Έλλειψη νερού και φαγητού, έλλειψη καταλυμάτων, έλλειψη στοιχειώδους προσωπικής υγιεινής. Ανύπαρκτη φαρμακευτική και ιατρική βοήθεια.

Μητέρες με τα παιδιά τους κάθονται σε ψάθες κάτω από πρόχειρα καταφύγια, φτιαγμένα όπως όπως με ξύλα και υφάσματα, προφυλαγμένοι από τον ήλιο που καίει. Οι θερμοκρασίες είναι εξαιρετικά υψηλές, κάτι που είναι σύνηθες λίγο πριν την εποχή των βροχών. Τώρα όμως, μοιάζει πολύ σκληρό για να το αντέξουν μαζί με την πείνα. Το βράδυ ανάβουν μικρές φωτιές και βράζουν τσάι ή μαγειρεύουν ψάρια, λαχανικά και οτιδήποτε άλλο έχουν καταφέρει να μαζέψουν στη διάρκεια της ημέρας.

Η επαναπατριζόμενη Νοτιοσουδανή Elizabeth, η οποία διέφυγε από την ένοπλη σύγκρουση στο Σουδάν με τα παιδιά της, περιμένει σε μια αυτοσχέδια σκηνή, για να μεταφερθεί προς τον νότο. Ρενκ, Νότιο Σουδάν, 14 Μαΐου 2023.

Ψάρια στην μικρή φωτιά, ένα φτωχικό γεύμα για τους πρόσφυγες από το Νότιο Σουδάν που διέφυγαν από τη σύγκρουση στο Σουδάν, κοντά στο λιμάνι του Ρενκ. Νότιο Σουδάν, 14 Μαΐου 2023.

Πρόσφυγες από το Νότιο Σουδάν βρίσκουν καταφύγιο από τον ήλιο κάτω από ένα δέντρο έξω από την Ορθόδοξη Εκκλησία της πόλης Ρενκ. Νότιο Σουδάν, 14 Μαΐου 2023.

Οι χώροι της Ορθόδοξης Εκκλησίας στο Ρενκ φιλοξενούν εκατοντάδες επαναπατρισθέντες από το Νότιο Σουδάν, που ανήκουν στην χριστιανική ορθόδοξη μειονότητα. Πέρασαν τα σύνορα με ένα φορτηγό που έστειλε η κυβέρνηση του Νότιου Σουδάν. Οι περισσότεροι έχουν έρθει με πολύ λίγα υπάρχοντα και δεν ξέρουν πού θα πάνε μετά. “Ένα πρωί ήρθαμε και ήταν όλοι εδώ, έχτισαν καταφύγια με κομμάτια από κλαδιά δέντρων και γυναικεία ρούχα. Η πρόκληση τώρα είναι να τους παρέχουμε τροφή και νερό, καθώς δεν υπάρχει τίποτε εδώ”, είπε ένας εργάτης της εκκλησίας.

Την Κυριακή 14 Μαΐου, οι πιστοί βρήκαν παρηγοριά στην ορθόδοξη λειτουργία της εκκλησίας υπό την καθοδήγηση του πατέρα Μιχαήλ.

“Το Νότιο Σουδάν είναι ήδη μία από τις πιο υποχρηματοδοτούμενες κρίσεις της Ύπατης Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες και τώρα κινητοποιούμαστε για να υποστηρίξουμε αυτή τη νέα εισροή προσφύγων”, δήλωσε η εκπρόσωπος της υπηρεσίας Charlotte Hallqvist. “Καλούμε τη διεθνή κοινότητα να μην ξεχάσει το Νότιο Σουδάν”.

Μία Νοτιοσουδανή χριστιανή ορθόδοξη προσεύχεται κατά τη διάρκεια της Κυριακάτικης Λειτουργίας στην Ορθόδοξη Εκκλησία, στην πόλη Ρενκ. Νότιο Σουδάν, 14 Μαΐου 2023.

Παιδιά παλιννοστούντων από το Νότιο Σουδάν παίζουν έξω από την Ορθόδοξη Εκκλησία, στην πόλη Ρενκ. Νότιο Σουδάν, 14 Μαΐου 2023.

Παιδιά παό το Νότιο Σουδάν που ήταν πρόσφυγες στο Σουδάν και τώρα περιμένουν να επιστρέψουν στα χωριά του, παρακολουθούν την Κυριακάτικη Λειτουργία στην Ορθόδοξη Εκκλησία στην πόλη Ρενκ. Νότιο Σουδάν, 14 Μαΐου 2023.

Πρόσφυγες από το Νότιο Σουδάν που επιστρέφουν στην χώρα τους, φτιάχνουν αυτοσχέδια καταφύγια από γυναικεία ρούχα, στην πόλη Ρενκ. Νότιο Σουδάν, 14 Μαΐου 2023.

Σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη, περίπου διακόσιες χιλιάδες άνθρωποι έχουν εγκαταλείψει τη σύγκρουση στο Σουδάν μεταξύ 15 Απριλίου και 12 Μαΐου 2023. Οι περισσότεροι από αυτούς έφυγαν προς γειτονικές χώρες όπως η Αίγυπτος, το Τσαντ, το Νότιο Σουδάν ή η Αιθιοπία, και περίπου δύο εκατομμύρια άνθρωποι εκτοπίστηκαν εσωτερικά.

Αφήνοντας πίσω τους την ένοπλη σύγκρουση μεταξύ του σουδανικού στρατού και των παραστρατιωτικών RSF, οι περισσότεροι από τους πρόσφυγες αυτούς είναι μέρος των περίπου 800.000 που είχαν προηγουμένως δραπετεύσει από τον εμφύλιο πόλεμο στην χώρα τους, προς το Σουδάν. Τώρα, ένας νέος πόλεμος τους αναγκάζει να πάρουν απρόθυμα τον δρόμο της επιστροφής, σ’ ένα ταξίδι που δεν θυμούνται την αρχή και το οποίο μοιάζει να μην έχει τέλος. Θα είναι για αυτούς μία ακόμη επιστροφή, όμως χωρίς γυρισμό. 

Ένα ντόπιο αγόρι οδηγεί ένα καρότσι με γαϊδουράκι για να πουλήσει νερό σε πρόσφυγες από το Νότιο Σουδάν που διέφυγαν από τον πόλεμο στο Σουδάν και έχουν κατασκηνώσει έξω από το λιμάνι Ρενκ. Νότιο Σουδάν, 14 Μαΐου 2023.