Ο Λώρενς της Βρετανίας

Πεσμένος στη μέση σχεδόν του γηπέδου. Γύρω του, ένα σμήνος παικτών, τεχνικοί και γιατροί. Το πρόσωπό: σφιγμένοι μυς, πόνος και θλίψη. Ο τραυματισμός δείχνει σοβαρός. Μόλις στο τριακοστό λεπτό.  Ο Μο Σαλάχ, το αστέρι της Λίβερπουλ, δεν μπορεί να συνεχίσει. Αποχωρεί από το μεγάλο τελικό. Με βήματα αργά και βαριά. Προσπαθεί να κρύψει τα δάκρυά του. Στους ώμους του κουβαλά μια πόλη και μια χώρα. 

Τον Μοχάμεντ Σαλάχ δεν τον γνώριζα, μου τον έμαθε ο γιος μου. Μήνες τώρα δεν σταματούσε να μιλάει για αυτόν: «ο Σαλάχ αυτό, ο Σαλάχ εκείνο, ο Σαλάχ το άλλο». Μου προκαλούσε εντύπωση ο ενθουσιασμός του. Ήθελα να καταλάβω. Να μάθω περισσότερα για αυτό τον Αιγύπτιο που μοιάζει να έχει τρελάνει τους οπαδούς της Λίβερπουλ και όχι μόνο. 

Καταπιάστηκα με την έρευνα. Πρώτα, Wikipedia, έπειτα αγγλικές εφημερίδες και διεθνή αθλητικά portals,  και, τέλος, αποσπάσματα από τους φετινούς αγώνες. Κόλλησα.  Έφτασα να παρακολουθώ video με τα γκόλ του στα αραβικά. Δεν τον χορταίνεις. Ταχύτητα, ορμή, αίσθηση της φάσης και ταυτόχρονα ευστροφία, αποτελεσματικότητα και απλότητα. Τριάντα δύο γκόλ στην Premier League, μόνον τη χρονιά που μας πέρασε και δέκα γκολ στο Champions League. Ο εφιάλτης κάθε αμυντικού. Σε ένα μόλις χρόνο η αξία του τριπλασιάστηκε: από πενήντα εκατομμύρια ευρώ έχει πλέον φτάσει στα 150 εκατομμύρια. Λίγες ημέρες πριν, ο Σύνδεσμος Επαγγελματιών ποδοσφαιριστών της Αγγλίας (PFA) τον ανέδειξε ως «παίκτη της Χρονιάς»: ο πρώτος Αιγύπτιος στην ιστορία του θεσμού.

ο Σαλάχ βρίσκει το ανάλογό του στους πρώτους αφροαμερικάνους αθλητές: τον Τζάκι Ρόμπινσον, τον πρώτο Αφροαμερικάνο στην Major League Baseball (1947), τον Κένι Γουάνσιγκτον, τον πρώτο στο Αμερικανικό football (1946), αλλά και τον πολυθρύλητο Τζέσε Όουενς (1936). Είναι ένα σύμβολο ανατροπής και σύνδεσης. Κάτι σαν το αντεστραμμένο είδωλο του Λώρενς της Αραβίας. 

Κοίταξα πιο πίσω. Ο Μοχάμεντ Σαλάχ Γκελύ, αυτό είναι το πλήρες όνομά του, γεννήθηκε στη Ναγκρίγκ, μία μικρή και φτωχή πόλη στην επαρχία Μπασιούν , ογδόντα χιλιόμετρα από το Κάιρο. Μεγάλωσε δύσκολα, ανάμεσα στα τέσσερα αδέρφια του, πάλεψε. Στα δεκατέσσερα τον διαλέγει ένας όμιλος στο Κάιρο, η Ελ Μοκαλούουν. Για να παρακολουθεί τις προπονήσεις: ταξιδεύει οκτώ συνολικά ώρες, τέσσερις φορές την εβδομάδα. Η θέληση σε κάνει ικανό για το ανέφικτο. Η διάκριση δεν θα αργήσει να έρθει. Τον καλούν στην Ευρώπη.

Χαρτογραφώ τη διαδρομή: από την Αίγυπτο στη Βασιλεία, το 2010, κι από εκεί στον πάγκο της Τσέλσι –  ο πολύς Μουρίνιο ποτέ δεν τον εμπιστεύτηκε πραγματικά –  έπειτα, δανεικός στη Φιορεντίνα, μετά στη Ρόμα, και από εκεί – το 2016 – στη Λίβερπουλ.   Στην ομάδα του Κίγκαν, του Ντάγκλις, του Ρας, του Τζέραρντ. Στην πόλη των Σκαθαριών, την πάντα λίγο έκκεντρη και εκτός συστήματος. Ήταν επιλογή του Κλόπ, ενός προπονητή suis generis, χωρίς sur mesure κουστούμια και γραβάτες. Ταίριαξαν γάντι. Με το που φτάνει στο Λίβερπουλ δηλώνει: «Ήθελα να επιστρέψω για να αποδείξω σε όσους δεν με πίστεψαν ότι έκαναν λάθος». 

Ναι. Έκαναν λάθος. Ο Σαλάχ είναι πλέον ο ήρωας σε ένα ποδοσφαιρικό παραμύθι. Η ζωή του έχει γίνει ντοκυμαντέρ από το Channel 4. Βρίσκεται σε γκράφιτι, σε μπλούζες, σε κασκόλ. Τα παπούτσια του, ένα ζευγάρι adidas x17 έχουν τοποθετηθεί ως έκθεμα μπροστά από τα αγάλματα του Ραμσή του Β και του Αμενχοτέπ, στην πτέρυγα Αιγυπτιακών αρχαιοτήτων στο Βρετανικό Μουσείο του Λονδίνο. Αλλάζουν τους στίχους σε τραγούδια και του τα αφιερώνουν. Τον αποκαλούν Φαραώ, Αιγύπτιο Βασιλιά.  Ενώ στη χώρα του είναι πιο δημοφιλής κι από τον πρόεδρο.  Έχει κάνει τους συμπατριώτες του να παρακολουθούν φανατικά  premiere league. Κατόρθωσε να βάλει την ομάδα έπειτα από τριάντα περίπου χρόνια ξανά στο μουντιάλ. Προσφέρει αφειδώς χρήματα για σχολεία, νοσοκομεία και αγαθοεργίες. Συμμετέχει σε καμπάνιες κατά των ναρκωτικών. Απορρίπτει δώρα πλούσιων Αιγυπτίων, ζητώντας τους τα χρήματα αυτά να τα δώσουν για κάποιο καλό σκοπό. 

Ο Σαλάχ μπορεί να μην είναι στην πραγματικότητα ο πρίγκηπας του Νείλου, αλλά είναι ένας πιστός μουσουλμάνος. Kάθε φορά που σκοράρει κι ενώ το Άνφιλντ καίγεται, εκείνος κλέβει λίγα δευτερόλεπτα και προσεύχεται. Αφού πέσουν πάνω του οι συμπαίκτες, να τον συγχαρούν, κι ενώ οι πανηγυρισμοί είναι πιο δυνατοί από ποτέ, εκείνος κάνει μερικά βήματα πίσω και σηκώνει τα χέρια ψηλά. Προς τον ουρανό. Δίχως υπερβολή στις κινήσεις, δίχως θεατρικότητά, με μια ευγένεια απαράμιλλη. Γονατίζει στο χορτάρι και προσεύχεται. Και για μερικά δευτερόλεπτα το γήπεδο ησυχάζει. Του χαρίζει μία στιγμή στοχασμού. Οι φωνές ξεκινούν ξανά με το που σηκώνεται, οι πανηγυρισμοί συνεχίζουν. Για κάποια δευτερόλεπτα, το πεδίο της αντίστασης άξαφνα γιγαντώνεται.  Ανοίγει μια τεράστια ρωγμή στον ποδοσφαιρικό χρόνο. Για μερικές στιγμές χάνονται ο φόβος, η τρομολαγνεία και η μισαλλοδοξία. Λιώνουν κάτω από τα σκληρά φώτα και τις ιαχές.

Ο Σαλάχ μεταμορφώνεται έτσι σε σύμβολο. Σε μια φιγούρα εικονοκλαστική. Κάτι που υπερβαίνει την υπομονή και τη γενναιότητα. Γίνεται δεσμός και σημείο ένωσης. Συνδέει φιλάθλους, κοινότητες, θρησκείες, ανθρώπους. Μας βοηθά να ανακτήσουμε την εμπιστοσύνη και την ευγένεια. Αποκαλύπτει τον ορισμένες φορές κοντόθωρο ελιτισμό του Αντόρνο: η αγορά της διασκέδασης και τα σπορ μπορούν να σε κάνουν να σκεφτείς την ουσία της ζωής, το νόημά της. Εδώ το πρίσμα της ύπαρξης επεκτείνεται και αναδεικνύει τις αποχρώσεις και τους τόνους, μας βοηθά να κατανοήσουμε και την ίδια στιγμή να θαυμάσουμε τις διαφορές και τις ομοιότητες. Γι’ αυτό και ο Σαλάχ βρίσκει το ανάλογό του στους πρώτους αφροαμερικάνους αθλητές: τον Τζάκι Ρόμπινσον, τον πρώτο Αφροαμερικάνο στην Major League Baseball (1947), τον Κένι Γουάνσιγκτον, τον πρώτο στο Αμερικανικό football (1946), αλλά και τον πολυθρύλητο Τζέσε Όουενς (1936). Είναι ένα σύμβολο ανατροπής και σύνδεσης. Κάτι σαν το αντεστραμμένο είδωλο του Λώρενς της Αραβίας. 

Ο Αλμπέρ Καμύ είχε κάποτε πει ότι όλα όσα γνωρίζει γύρω από την ηθική και την ευθύνη τα είχε μάθει από το ποδόσφαιρο. Παίκτες σαν τον Σαλάχ το επιβεβαιώνουν. Δείχνουν το δρόμο. Εκείνον που σε οδηγεί πέρα από το φόβο. Αυτόν που αναφέρει και το τραγούδι των Gery and the Pacemakers, ο ύμνος της Λίβερπουλ: «Όταν διασχίζεις μία θύελλα. Κράτησε το κεφάλι σου ψηλά. Και μην φοβάσαι το σκοτάδι. Στο τέλος της θύελλας, υπάρχει ένας χρυσός ουρανός… προχώρησε, με ελπίδα στην καρδιά σου, και δεν θα είσαι ποτέ μόνος. You’ll never walk alone». Στους καιρούς μας, που το σκοτάδι καραδοκεί, ας σκεφτούμε ότι δεν είμαστε μόνοι και ας βρούμε το θάρρος να προχωρήσουμε.