Από τη Mahsa Amini που δολοφονήθηκε στο Ιράν και πυροδότησε φεμινιστική εξέγερση, το Αφγανιστάν και την Παλαιστίνη μέχρι τη Νέα Ζηλανδία, τις ΗΠΑ και την ΕΕ, βλέπουμε τα δικαιώματα και τις ζωές των γυναικών και των θηλυκοτήτων να κατακρεουργούνται. Ο δρόμος των κατακτήσεων γίνεται πάλι δρόμος διεκδικήσεων. Μπορούμε να φανταστούμε έναν χώρο μεταμόρφωσης ολόκληρης της κοινωνίας; Να τον ονομάσουμε αυτόν τον χώρο «πολλαπλοί φεμινισμοί» και να δουλέψουμε συλλογικά ώστε βήμα-βήμα να τον φέρουμε στην πραγματικότητα;
Όπως έγραφε μια κόκκινη μπογιά στα Προπύλαια δίπλα σε ένα τρανσφεμινιστικό σύμβολο: «Ένα φεμινιστικό αντάρτικο θέλω», ενώ παλιότερα η Simone de Beauvoir τόνιζε ότι ο φεμινισμός είναι «ένα επαναστατικό κίνημα, το οποίο διαφέρει από την ταξική πάλη, από το εργατικό κίνημα, αλλά αποτελεί ένα αριστερό κίνημα», εννοώντας ότι είναι ένα κίνημα «που δουλεύει με σκοπό να ανατρέψει το σύνολο της κοινωνίας».
Μπορεί η ριζική ανατροπή να κάνει ένα μέρος της κοινωνίας να διστάζει, φαίνεται όμως ότι αποτελεί την απαραίτητη αντίσταση σε ένα καθεστώς παθητικοποίησης, εκφασισμού, ισοπέδωσης και βίας απέναντι σε κομμάτια της κοινωνίας που είναι κομμάτια από τα σώματα και τις ψυχές γυναικών, μαύρων, τρανς, λεσβιών, γκέι, ανάπηρων, εξαρτημένων και άλλων κοινωνικών ομάδων που έχουν περιθωριοποιηθεί από τα κράτη και τα έθνη. Συν την κλιματική καταστροφή.
Αν θέλουμε έναν διαφορετικό κόσμο, πρέπει να πιστέψουμε τις αδελφές μας και να δώσουμε χώρο σε όλες αυτές τις φωνές θυληκοτήτων που ουρλιάζουν ότι οι γυναικοκτονίες, οι εμφυλοκτονίες είναι κρατικές δολοφονίες. Αν θέλουμε ένα διαφορετικό σύστημα και τρόπο ζωής πρέπει να αποεπενδύσουμε στην ασφάλεια των όσων γνωρίζουμε ως τώρα και να οικοδομήσουμε έναν νέο κόσμο όπου δεν θα ιδιωτικοποιούνται τα μέσα μεταφοράς, το νερό, τα νοσοκομεία, υποδομές που αποτελούν βασικά κοινωνικά αγαθά και οι κυβερνήσεις και οι εταιρείες από πίσω θα τρέχουν να μαζέψουν τα σπασμένα – έναν κόσμο που θα συμπεριλαμβάνει όλα τα πλάσματα, ανθρώπινα και μη ανθρώπινα και θα συμπορεύεται μαζί τους.
Άλλωστε, η «ψυχή της πολιτικής μας είναι η δέσμευση για τον τερματισμό της κυριαρχίας», σημειώνει η Bell Hooks στο Feminism Is for Everybody: Passionate Politics, η οποία μας προσκαλεί να φανταστούμε πώς είναι να ζούμε «σε έναν κόσμο όπου δεν υπάρχει κυριαρχία». Λέει συγκεκριμένα: «Φανταστείτε να ζείτε σε έναν κόσμο όπου όλοι μπορούμε να είμαστε αυτό που είμαστε, έναν κόσμο ειρήνης και δυνατοτήτων».
Με βλέμμα στραμμένο προς έναν τέτοιο κόσμο, χωρίς ρατσισμό, ταξικό ελιτισμό, ιμπεριαλισμό, ομοφοβία, τρανσφοβία και μισογυνισμό, η Popaganda μίλησε με τέσσερις γυναίκες που φέρνουν το έμφυλο βίωμά τους στο προσκήνιο.
«Χρειάζεται περισσότερη τύχη μια γυναίκα για να ζει – ακόμα περισσότερο μια τρανς»
«Δυστυχώς, αυτή η 8η Μάρτη μας βρίσκει σε μια κατάσταση σοκ, οργής και πένθους. Πένθους για τις ζωές των ανθρώπων που χάθηκαν τόσο άδικα, οργής για την ανευθυνότητα των δήθεν υπευθύνων και κυρίως του κράτους για το γεγονός ότι εν έτει 2023 στο εθνικό σιδηροδρομικό δίκτυο ακόμη λειτουργούν χειροκίνητα βασικές λειτουργίες και υπάρχει ο κίνδυνος ανθρώπινου λάθους το οποίο ήταν θέμα τύχης και χρόνου να συμβεί. Σοκ για τη συνειδητοποίηση ότι σε αυτή τη χώρα τελικά ζούμε από τύχη» λέει συγκλονισμένη η Βανέσσα Βενέτη. «Με αφορμή την 8η Μάρτη, θα πρέπει να τονιστεί ότι σε μια ανδροκρατούμενη κοινωνία χρειάζεται περισσότερη τύχη μια γυναίκα για να ζει, όπως με θλιβερό τρόπο μας έχει αποδείξει αυτή η μάστιγα των γυναικοκτονιών και των βιασμών. Δυστυχώς ακόμη περισσότερη τύχη χρειάζεται να έχει κάποιο άτομο όταν τυχαίνει να είναι τρανς γυναίκα ή ίντερσεξ» συνεχίζει.
«Ζούμε σε μια χώρα που οι ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες δεν κάνουν ασφάλεια ζωής σε τρανς άτομα, ως επίφοβα να χρειαστεί να αποζημιωθούν, γνωρίζοντας ότι οι ζωές των τρανς ατόμων είναι επισφαλείς, σε μια χώρα στην οποία τα τρανς άτομα πασχίζουμε καθημερινά για τα δικαιώματα μας στη κοινωνία, την εργασία και την οικογένεια. Στην ίδια χώρα το κράτος αφαιρεί από τη συνταγογράφηση τις ενέσεις αναστολής της τεστοστερόνης, κάνοντας τη συγκεκριμένη θεραπεία αδύνατη από οικονομικής άποψης και ταυτόχρονα επιβαρύνει ακόμη περισσότερο την υγεία μας, καθώς αυτούς τους αναστολείς μπορούμε να τους παίρνουμε μόνο με χάπια αυξάνοντας τον κίνδυνο καρκίνου ή κίρρωσης του ήπατος. Την ίδια στιγμή, στη δυτική Ευρώπη το κράτος στέκεται δίπλα στα τρανς άτομα καλύπτοντας μέσω της ασφάλειας κάθε χειρουργική επέμβαση η οποία είναι προς την πλευρά της πλήρους φυλομετάβασης. Εύχομαι, με αφορμή την 8η Μαρτίου, μια κοινωνία πιο συμπεριληπτική και πιο ασφαλή για τις γυναίκες, είτε είναι τρανς, είτε όχι».
«Να σου πω πώς είναι να είμαι γυναίκα, ξένη και ανάπηρη στην Ελλάδα;»
Η Άννα Μπαλάν είναι TikToker με οπτική αναπηρία. Είναι απελευθερωμένη από τα στερεότυπα της κοινωνίας για τα ανάπηρα άτομα, κάτι που φαίνεται κι από τα βίντεο που κάνει. Με την Άννα μιλήσαμε στο τηλέφωνο, και όταν της είπα τον λόγο που τηλεφωνώ, μου απάντησε, με ένα νευρικό γέλιο: «Να σου πω πώς είναι να είμαι γυναίκα, ξένη και ανάπηρη στην Ελλάδα; Είναι πάρα πολύ σκληρό φαινόμενο το να κοιτάμε περίεργα ένα άτομο που έχει αναπηρία, είναι ξένη και είναι γυναίκα» αναφέρει, τονίζοντας ότι η αναπηρική και μεταναστευτική της ιδιότητα επικρατούν της έμφυλης. «Οι άνθρωποι οι οποίοι δεν έχουν αναπηρία αντιμετωπίζουν τους ανθρώπους με αναπηρία λες και είναι κάτι το εντελώς διαφορετικό. Όταν είσαι λοιπόν και γυναίκα και ξένη, τους φαίνεται ακόμα πιο περίεργο. Βγαίνει δυστυχώς πιο έντονα ο ρατσισμός των ανθρώπων. Υπάρχει ένα γιατί από την πλευρά μου».
«Στην αρχή δεν μπορείς να το αντιμετωπίσεις, το γεγονός ότι για την κοινωνία δεν είσαι εν τέλει τίποτα. Αλλά μετά από καιρό, μπορεί να σου πω ότι εντάξει, δεν έχει και διαφορά. Τα παλιότερα χρόνια ίσως περισσότερο. Τώρα πλέον όχι, γιατί ζω στο 2023 και θεωρώ ότι οι γυναίκες πλέον έχουν αρκετά δικαιώματα, κατά τη γνώμη μου. Μέσα στα χρόνια, έχω μάθει να διαχειρίζομαι και διάφορες καταστάσεις. Προσωπικά με ενοχλεί αυτό που ακούγεται πάρα πολύ συχνά, ότι ένας άντρας έχει δικαίωμα να φλερτάρει με όποια θέλει, να κάνει ό,τι θέλει, και είναι ο μάγκας της υπόθεσης, ενώ μία γυναίκα αν είναι ελεύθερη και διεκδικεί τα ίδια δικαιώματα στην ερωτική ζωή, τη φιλική κτλ., επικρίνεται. Επίσης, ένας ανάπηρος άντρας είναι πολύ πιο εύκολο να έχει σχέση με μία γυναίκα, η οποία δεν έχει αναπηρία. Αντίστοιχα, ένας άντρας που δεν έχει αναπηρία είναι πιο δύσκολο να προσεγγίσει μία ανάπηρη γυναίκα. Σίγουρα θα ήθελα επίσης οι γυναίκες να είμαστε πιο ασφαλείς στον δρόμο και, εντάξει, να μην πιάσουμε το κομμάτι των γυναικοκτονίων. Αυτό είναι πραγματικά εκεί, και δύσκολο. Με έχει επηρεάσει και εμένα προσωπικά και ακόμη πιο έντονα ο παιδοβιασμός. Είμαστε γυναίκες πρώτα απ’ όλα, να αγαπάμε τους εαυτούς μας και να μας προσέχουμε από τοξικά περιβάλλοντα και από ανθρώπους που βλέπουμε να μας πλησιάζουν περίεργα στον δρόμο».
«Να είσαι γυναίκα στην Ελλάδα σήμερα σημαίνει να είσαι μόνιμα λαχανιασμένη»
Η Χριστίνα Βούλγαρη είναι stand up comedian, mama bear του Snap – Athens Queer Comedy Club και μία από τις Λεσβίες στα Πρόθυρα που έκαναν το πρώτο λεσβιακό φεμινιστικό φεστιβάλ στην Ελλάδα: «Να είσαι γυναίκα στην Ελλάδα σήμερα σημαίνει να είσαι μόνιμα λαχανιασμένη. Να τρέχεις, να μην προλαβαίνεις, να τρέχεις ακόμα περισσότερο, να νιώθεις ότι σε κυνηγούν, ότι δεν φτάνει ο χρόνος, ότι δεν φτάνει η ανάσα που έχεις, ότι τα πνευμόνια σου είναι τόσο μικρά που ο αέρας που μπαίνει δεν αρκεί για να συνεχίσεις. Αλλά να συνεχίζεις. Να είσαι γυναίκα στην Ελλάδα (αλλά και παντού) σήμερα (αλλά και χθες) είναι δύσκολο.
Να είσαι γυναίκα στην Ελλάδα σήμερα σημαίνει να παλεύεις με ένα τέρας. Γυναικοκτονίες, έμφυλη βία, σεξουαλική παρενόχληση, δίκες επί δικών και “ένοχοι αλλά ελεύθεροι”. Και ο μόνιμος εφιάλτης της φτωχοποίησης, της ανεργίας και της επισφάλειας μαζί με θλιβερά στατιστικά να τονίζουν πως (και φέτος) η Ελλάδα είναι η χώρα με την υψηλότερη ανεργία στις γυναίκες στην Ευρώπη. Να είσαι γυναίκα στην Ελλάδα σήμερα σημαίνει να είσαι αόρατη. Διασταυρούμενες ανισότητες και διακρίσεις, γυναίκες λεσβίες, γυναίκες εργάτριες, γυναίκες μετανάστριες, ανάπηρες γυναίκες, τρανς γυναίκες συχνά ξεχασμένες και στο αφήγημα ενός λευκού “φεμινισμού” για γυναίκες που είναι πάντα δυνατές και πάντα τα καταφέρνουν όλα μόνες τους.
Για να απαντήσω και πιο προσωπικά, να είσαι γυναίκα στην Ελλάδα σήμερα σημαίνει να ονειρεύεσαι έναν φεμινισμό να μας χωράει ολόκληρες, με τις ταυτότητες και τις επιθυμίες μας, με τα όνειρα και την ευαλωτότητα μας. Να είμαι γυναίκα στην Ελλάδα σήμερα σημαίνει να ονειρεύομαι μια 8η Μάρτη που δεν θα λείπει ούτε θα περισσεύει καμία μας».
«Το να είσαι γυναίκα στην Ελλάδα σήμερα είναι για να κλαις»
Η Νίνα από το Καμερούν είναι μια προσφύγισσα που ζει εδώ και 5 χρόνια στη χώρα μας. «Το να είσαι γυναίκα στην Ελλάδα σήμερα είναι για να κλαις. Πρέπει να έχεις δύναμη και να προσπαθείς κι άλλο, κι άλλο. Γιατί τόσα πράγματα είναι τόσο δύσκολα, πρέπει να κάνεις φασαρία, να τρέχεις πάνω κάτω και όπου κι αν πας, συναντάς πρόβλημα, πρόβλημα, πρόβλημα. Γιατί σαν προσφύγισσα είναι πολύ πιο δύσκολο. Όπου και να πας, τίποτα δεν είναι εύκολο. Πρέπει να κάνεις υπομονή και άμα δεν καταλαβαίνεις τη γλώσσα, αυτό είναι κάτι άλλο. Εγώ σαν γυναίκα στην Ελλάδα θέλω να ζήσω και να έχω τα παιδιά μου, να μην είναι άρρωστα, και να είναι μαζί μου. Γιατί μας παίρνουν τα μωρά. Έρχεται κάποιος και σου λέει: “Εντάξει, εσύ δεν μπορείς να κρατάς αυτό το μωρό, γιατί δεν έχεις λεφτά, δεν έχεις πολλά λεφτά”. Δεν αναγνωρίζουν την αξία μας. Μόνο λένε “φύγε στη χώρα σου”, σαν να είμαστε κλέφτες. Σε αυτήν τη χώρα προσπαθούμε μόνο, μόνο προσπαθούμε, είτε σαν γυναίκες, είτε σαν προσφύγισσες. Προσπαθούμε να βρούμε λίγο αέρα, να ζήσουμε. Δεν ξέρω τι άλλο μπορούμε να κάνουμε».
«Μια γνήσια φεμινιστική πολιτική μας φέρνει πάντα από τη δουλεία στην ελευθερία, από την έλλειψη αγάπης στην αγάπη… Δεν μπορεί να υπάρξει αγάπη χωρίς δικαιοσύνη» σημειώνει η Bell Hooks κι εμείς ευχόμαστε μια φεμινιστική δικαιοσύνη για την φετινή 8η Μάρτη. Μέχρι όλες οι γυναίκες και οι θηλυκότητες, ανεξαρτήτως φυλής, τάξης, σωματικών ικανοτήτων και σεξουαλικού προσανατολισμού, να φτάσουν το “Women – Life – Freedom”.
