Σε περίπτωση που οι ισραηλινές επιθέσεις αναθερμάνουν την σημερινή χαμηλή δημοτικότητα της Χαμάς, πιστεύετε πως υπάρχει η περίπτωση δημιουργίας ενός ενιαίου ένοπλου μετώπου που θα έχει τον χαρακτήρα εθνικού στρατού; Πώς αντιμετωπίζει αυτή τη στιγμή το παλαιστινιακό κίνημα την κυβέρνηση ενότητας Φατάχ και Χαμάς; Επειδή η περιοχή εδώ με έχει διδάξει ένα πράγμα, ποτέ μην είσαι σίγουρος για τίποτα, δεν θα απαντήσω λέγοντας«σε καμία περίπτωση».Θα σας πω όμως,πως το σενάριο ενιαίου ένοπλου μετώπου συγκεντρώνει ελάχιστες πιθανότητες. Αν και η Φατάχ είναι αποδυναμωμένη, η Χαμάς έχει πολύ δρόμο ακόμα για να φτάσει να κυριαρχήσει ή αλλιώς να γοητεύσει συνολικά τη Δυτική Όχθη. Όσο οι συνθήκες ζωής στις πόλεις της Δυτικής Όχθης αγγίζουν έστω και οριακά τα αποδεκτά επίπεδα διαβίωσης, η Φατάχ θα ελέγχει την κατάσταση. Εάν οι αποκλεισμοί των πόλεων και η βίαιη αντιπαράθεση με τις Ισραηλινές δυνάμεις κλιμακωθούν, τότε αλλάζουν τα δεδομένα.
Αναφορικά με την κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας, πέρα από το τυπικό μέρος επαναπροσέγγισης μεταξύ Φατάχ και Χαμάς, χρειάζονται πολλά να γίνουν για να φτάσουμε να μιλάμε για ουσιαστική επαναπροσέγγιση. Προσωπικά θεωρώ, πως η κυβέρνηση εθνικής ενότητας έχει δεχθεί ένα σοβαρό πλήγμα από τον πόλεμο στη Γάζα. Η επαναπροσέγγιση θα ξεκινήσει και πάλι, σχεδόν από μηδενική βάση. Η Δυτική Όχθη έχει μεν απολέσει σε σημαντικό βαθμό την εμπιστοσύνη της στους χειρισμούς του Προέδρου Μαχμούντ Αμπάς, σχετικά με τις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις με το Ισραήλ, εξακολουθούν όμως να υπάρχουν τρόποι για να ελέγξει τους δρόμους και την κοινή γνώμη. Βεβαίως τα χρονικά περιθώρια έχουν στενέψει σημαντικά και δεν αποτελεί μυστικό πως η τρίτη ιντιφάντα βρίσκεται προ των πυλών. Απλά για να αποφευχθεί κάτι τέτοιο θα χρειαστούν θαρραλέα βήματα και από πλευράς Ισραήλ, αλλά κάτι τέτοιο δεν συγκεντρώνει πολλές πιθανότητες.
Σε άρθρο σας στην Αυγή περιγράφετε μια καθημερινήμέρα στη Λωρίδα της Γάζας και την χαρακτηρίζετε ως μια πόλη – φάντασμα. Ποιες είναι οι συνθήκες που βιώνουν καθημερινά οι κάτοικοι της περιοχής και ποιες είναι οι πιο χαρακτηριστικές φιγούρες Παλαιστινίων που έχετε συναντήσει; Η ζωή στη Γάζα είναι εμπειρία, είτε υπάρχει πόλεμος είτε όχι. Σε περιόδους πολέμου, οι κάτοικοι δεν ρισκάρουν ούτε στο ελάχιστο και μένουν κλεισμένοι στα σπίτια τους. Το μέτωπο των βομβαρδισμών ήταν τόσο εκτεταμένο, που δεν υπήρχε περιθώριο αμφισβήτησης της κατάστασης. Εννοείται πως τα μαγαζιά ήταν κλειστά, τα πάντα ήταν κλειστά, και ανεφοδιασμός της αγοράς δεν υπάρχει. Ακόμα κι όταν τα αποθέματα τροφίμων τελειώνουν για τους ντόπιους, υπάρχει ένας συντονισμός με κάποια μαγαζιά που διαθέτουν γεννήτριες για να προπαραγγείλουν κάποια πράγματα και με την πρώτη ευκαιρία εκεχειρίας, να τα πάρουν.
Δίχως δεύτερη σκέψη μπορώ να πω ότι αυτά που είναι οι πλέον χαρακτηριστικές φιγούρες κάθε πολέμου είναι τα παιδιά . Τις ώρες, τις ημέρες, τις εβδομάδες του πολέμου είναι κλεισμένα σε ένα σπίτι διαρκώς, φτάνοντας στα όριά τους, αφού δεν έχουν τρόπο για να εκτονώσουν την ενέργεια τους.Οι βομβαρδισμοί, τα σπίτια που πάλλονται στο ρυθμό και την ένταση του ωστικού κύματος, η συσσώρευση έντασης και φόβου, η έλλειψη ηλεκτρικού, πόσιμου νερού και φαγητού, δημιουργούν ένα ψυχολογικό περιβάλλον το οποίο αδυνατούν να διαχειριστούν. Οι προσωρινές εκεχειρίες επιβαρύνουν ακόμα περισσότερο την κατάσταση, γιατί όσο είσαι κλεισμένος μέσα στο σπίτι, έχεις μια ηχητική εικόνα για το συμβαίνει έξω. Στην κατάπαυση πυρός, βλέπεις τα αποτελέσματα των ήχων των εκρήξεων. Βλέπεις τραυματίες, νεκρούς, ισοπεδωμένα σπίτια και όταν οι εχθροπραξίες επαναλαμβάνονται, η εικόνα που αποκόμισαν στη διάρκεια της εκεχειρίας μετατρέπεται σε μη διαχειρίσιμο φόβο για το τι μπορεί να συμβεί και στα ίδια. Έπειτα είναι κι οι μέρες που ακολουθούν. Ένας άλλος πόλεμος ξεκινά για τα παιδιά αυτά που συνήθως πρέπει να βρουν τρόπο, να γιατρέψουν ή να διαγράψουν από μόνα τους το ψυχολογικό τραύμα που τους άφησαν οι μέρες των μαχών.
Στο Beach Hotel, το ξενοδοχείο που έμενα, όλοι εντυπωσιαστήκαμε από έναν άνθρωπο, τον Αμπού Σάεμπ. Πρόκειται για τον ένα και μοναδικό υπάλληλο που καθάριζε τα δωμάτια που μέναμε. Γύρω στα πενήντα, μέτριο ανάστημα, πολύ αδύνατος και πάντα χαμογελαστός. Το σπίτι του βρίσκεται στο Χαν Γιούνις στη Νότια Γάζα, υπό φυσιολογικές συνθήκες μιλάμε για γύρω στα τριάντα λεπτά οδήγησης. Με τον πόλεμο, μπορούσε να πάρει από δέκα λεπτά έως τρεις ώρες και φυσικά υπάρχει το ενδεχόμενο να μην φτάσεις ποτέ στον προορισμό σου ενώ τα αυτοκίνητα, πέρα από τα δημοσιογραφικά, που κυκλοφορούν στους δρόμους δεν είναι και πολλά. Ο Αμπού Σάεμπ, ερχόταν κάθε πρωί στις εννέα το πρωί στο ξενοδοχείο και τελείωνε γύρω στις έξι το απόγευμα, οπότε κι έφευγε ξανά για το σπίτι του. Είτε βομβάρδιζαν είτε όχι για αυτόν δεν υπήρχε το δίλημμα να μην επιστρέψει σπίτι. Ακόμα κι όταν ταξιτζής που έκανε το δρομολόγιο αρνήθηκε να τον πάει λόγω μαχών στην περιοχή, αυτός έφυγε με το ποδήλατό του. Θυμάμαι πως όταν ρωτήσαμε τον υπεύθυνο του ξενοδοχείου γιατί δεν του βρίσκουν ένα χώρο να κοιμηθεί, μας απάντησε «Το έχουμε κάνει από την πρώτη ημέρα του πολέμου, αλλά δεν θέλει. Θέλει να γυρνάει στην οικογένειά του τα βράδια». Με το ποδήλατο και τον πόλεμο τριγύρω, ο Αμπού Σάεμπ, έκανε περίπου δύο ώρες να πάει σπίτι του κι άλλες τόσες να γυρίσει. Δεν σταμάτησε ούτε μια μέρα αυτή τη ρουτίνα.
Κάθε φορά που είχε πόλεμο, ο πατέρας μου δεν επέστρεφε στο σπίτι τα βράδια. Τότε ήταν που φοβόμουν, φοβόμουν για αυτόν και για εμένα. Όταν έκανα δική μου οικογένεια, είπα στον εαυτό μου πως δεν θα αφήσω τα παιδιά μου μόνα τους κανένα βράδυ και πόσο μάλλον τα βράδια του πολέμου. Αν φοβηθείς τον πόλεμο, τότε σε έχει κερδίσει. Είναι ή αυτός ή εσύ» μου απάντησε.
Αυτός ο άνθρωπος, με την επιμονή του και την έλλειψη φόβου που τον χαρακτηρίζει, αποτέλεσε για όλους εμάς μια σημαντική πηγή διασταύρωσης πληροφοριών, τις ώρες που κανένας άλλος δεν τολμούσε να περιδιαβεί τους δρόμους. Την τελευταία μέρα που έφυγα, τον έψαξα για να τον χαιρετήσω. Τον ρώτησα αν πραγματικά δεν φοβόταν, αν ήταν τρομακτικό να είναι μόνος εκεί έξω και να κάνει πετάλι ανάμεσα στην τρέλα του πολέμου. «Μεγάλωσα στο Χαν Γιούνις και ο πατέρας μου δούλευε στο λιμάνι της Γάζας. Κάθε φορά που είχε πόλεμο, ο πατέρας μου δεν επέστρεφε στο σπίτι τα βράδια. Τότε ήταν που φοβόμουν, φοβόμουν για αυτόν και για εμένα. Όταν έκανα δική μου οικογένεια, είπα στον εαυτό μου πως δεν θα αφήσω τα παιδιά μου μόνα τους κανένα βράδυ και πόσο μάλλον τα βράδια του πολέμου. Αν φοβηθείς τον πόλεμο, τότε σε έχει κερδίσει. Είναι ή αυτός ή εσύ» μου απάντησε.
Από όσους πολέμους έχετε βιώσει ως ανταποκριτής, πώς θα περιγράφατε τη διαφορά του συγκεκριμένου από τους υπολοίπους; Ο πόλεμος είναι το ίδιο άσχημος, όπου κι αν ξεδιπλώνεται, όπως κι αν αυτός συμβαίνει. Σίγουρα δεν είναι ο πιο βίαιος ή ο πιο άσχημος που έχω βιώσει. Η Αφρική είναι μακράν πρώτη σε παραλογισμό και αγριότητα. Είχε ωστόσο πολύ σκληρές εικόνες, πολλά θύματα, κοντά δέκα χιλιάδες τραυματίες, τεράστιες εκτάσεις κατεστραμμένες. Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό αυτού του πολέμου ήταν σίγουρα η στρατιωτική και οπλική ανισότητα μεταξύ των αντιμαχόμενων. Πιστεύω πως όταν ένας πόλεμος, περνάει στη φάση της μάχης σώμα με σώμα και ξεκινούν οι χερσαίες επιχειρήσεις, η όποια ανισορροπία των όπλων δεν συνιστά στρατηγικό πλεονέκτημα και η θεωρία της πλέον εξελιγμένης στρατιωτικής μηχανής δεν αρκεί για να επιβληθείς. Το βιώσαμε στο Ιράκ, το είδαμε στο Λίβανο, το βλέπουμε στη Γάζα. Αν ο πόλεμος αποτελεί συνειδητή επιλογή, με ζητούμενο την ανατροπή δεδομένων και επιβολής των δικών σου πολιτικών, έχεις περισσότερες πιθανότητες να χάσεις από ότι στη διπλωματία. Έχεις επίσης μεγαλύτερο κόστος σε σχέση με μια διπλωματική αποτυχία, ο καθένας όμως κάνει τις επιλογές του και μέσα από αυτές ορίζει το περιβάλλον του και τη μοίρα του.
