Είναι γνωστό πως η νέα στοχοπροσήλωση των κλεισμένων στο σπίτι λόγω κρίσης Ελλήνων είναι η ανακάλυψη νέων σειρών (σπανιότερα ταινιών) που «κατεβάζουμε» από το ίντερνετ ή παρακολουθούμε από δορυφορικά κανάλια ή διαδικτυακές πλατφόρμες. Η πλειοψηφία μας δεν θα είχαμε πρόσβαση σε ξένο τηλεοπτικό υλικό χωρίς τους υπότιτλους, είτε γιατί δε γνωρίζουμε τόσο καλά αγγλικά είτε από κάποιο πρόβλημα ακοής.

Γιατί υπότιτλοι και όχι μεταγλώττιση;

Κατά κανόνα, οι μικρές σε πληθυσμό χώρες όπως η Ελλάδα δεν επιλέγουν τη μεταγλώττιση επειδή ο υποτιτλισμός είναι πιο οικονομικός. Η επιλογή της μεταγλώττισης όμως, παρότι ακριβή, είναι ευρεία σε χώρες με μεγάλο πληθυσμό (Γαλλία, Γερμανία, Αγγλία, Ισπανία, Ιταλία, Τουρκία κ.ά.).

Πέρα από τον οικονομικό παράγοντα, κριτήριο είναι ο ρόλος που η γλώσσα παίζει στη συγκρότηση της συνείδησης του λαού. Για παράδειγμα, η επιλογή της Ιταλίας να μεταγλωττίζει ξεκινά από τη δεκαετία του 1930 όταν το φασιστικό καθεστώς του Μουσολίνι ήθελε να μπορούν οι λογοκριτές να παρεμβαίνουν ανενόχλητοι στο πρωτότυπο κείμενο χωρίς να τους παίρνει κανείς είδηση. Το ίδιο ίσχυε και για την Ισπανία και τη Γερμανία. Εξάλλου, τα φασιστικά καθεστώτα της Ευρώπης χρησιμοποίησαν τον κινηματογράφο ως εργαλείο ιδεολογικού ελέγχου –ο ίδιος ο Μουσολίνι ίδρυσε το 1937 την Cinecittà στη Ρώμη.

Η μεταγλώττιση απέκτησε εθνικιστικό ρόλο καθώς ευδοκίμησε σε ένα «κλειστό» σύστημα, το οποίο δεν επέτρεπε τις έξωθεν πολιτικές και πολιτισμικές παρεμβάσεις. Αντίθετα, ο υποτιτλισμός κυριάρχησε σε πιο αδύναμα συστήματα (ή πιο δημοκρατικά), που είναι πιο δεκτικά σε ξένες επιρροές.

Στις μέρες μας, η μεταγλώττιση παραμένει επιλογή σε χώρες όπως η Ιταλία και η Γερμανία κυρίως επειδή πλέον έχει στηθεί μια ολόκληρη αγορά με στούντιο και ηθοποιούς που δανείζουν τη φωνή τους, ενώ οι εταιρείες διανομής δεν θέλουν να ρισκάρουν δοκιμάζοντας το κοινό στη «δύσκολη» μέθοδο του υποτιτλισμού.

«Μια μετάφραση είναι! Πόση ώρα μπορεί να πάρει;»

Συχνά ο υποτιτλισμός θεωρείται κάτι «απλό, εύκολο, σύντομο», ενώ πάντα κανείς εκπλήσσεται όταν μαθαίνει κάποιος πόσο χαμηλές είναι οι αμοιβές ενός υποτιτλιστή στην Ελλάδα.

Αν και πολλοί θεωρούν ότι ο υποτιτλισμός γίνεται εξ ακοής, συνήθως ο μεταφραστής έχει στη διάθεσή του το σενάριο της ταινίας ή της σειράς και μεταφράζει με βάση αυτό. Κατά μέσο όρο μια ταινία 90 λεπτών και μέσης δυσκολίας, έχει περίπου 800 υπότιτλους. Ένας υποτιτλιστής χρειάζεται περίπου 1 ώρα για να μεταφράσει 100 υπότιτλους, που σημαίνει ότι για μια ταινία θέλει περίπου 8 ώρες –ένα ντοκιμαντέρ συνήθως παίρνει περισσότερη ώρα, καθώς είναι αυξημένης δυσκολίας με ιατρικό, τεχνικό, οικονομικό κ.λπ. λεξιλόγιο.

Στην Ελλάδα, η μέση τιμή πληρωμής για ένα λεπτό τηλεοπτικής προβολής κυμαίνεται από 0,80 έως 1 ευρώ. Η ανάθεση του έργου γίνεται από τους τηλεοπτικούς σταθμούς ή τις εταιρείες διανομής προς τις εταιρείες υποτιτλισμού. Οι μεταφραστές είναι κατά πλειοψηφία ελεύθεροι επαγγελματίες, με ό,τι αυτό συνεπάγεται ως προς τις ασφαλιστικές εισφορές που υποχρεώνονται να καταβάλουν.

Διάβασε όλο το άρθρο στο inside story (http://bit.ly/2CBCr7W). 

Το inside story είναι το πρώτο συνδρομητικό–ενημερωτικό site χωρίς διαφημίσεις στην Ελλάδα. Ανεξάρτητο αποκαλυπτικό με οικονομική αυτοτέλεια και διαφάνεια. 

Ειδικά για τους αναγνώστες της Popaganda: Γνώρισε το inside story για ένα μήνα δωρεάν, βάζοντας τον κωδικό κουπονιού popaganda στην http://bit.ly/2hKhNL9