Βγήκα για ποδήλατο σήμερα. Είχα ανάγκη να βγω και να ξεσκάσω. Ο ήλιος έλαμπε, οι ασφόδελοι κατά μήκος του ποδηλατόδρομου μόλις έσκαγαν, οι κρανιές ήταν ανθισμένες και κάποια στιγμή σκέφτηκα, «Ναι, η ζωή συνεχίζεται».
Κάπως συνηθισμένα, ίσως κι εγωιστικά, δεδομένου του τι περνούν τόσοι πολλοί άνθρωποι αυτή την εποχή. Διατηρώντας ωστόσο τον βασικό ρυθμό της ζωής με όσα έχουμε στη διάθεσή μας, αποκτά κανείς μια αίσθηση ανθεκτικότητας.
Αναρωτιέμαι, υπάρχει κάποιο δίδαγμα, κάτι που μπορεί να μας προετοιμάσει για να ξεπεράσουμε καλύτερα την επόμενη κρίση, κάποιος διαφορετικός τρόπος ζωής για να γίνουμε πιο δυνατοί; Είναι μια ευκαιρία να αλλάξουμε τον τρόπο που σκεφτόμαστε, που συμπεριφερόμαστε; Πώς μπορούμε να το κάνουμε; Είμαστε ικανοί να το κάνουμε;
Υπάρχει κάτι το ειρωνικό στο γεγονός ότι ενώ η πανδημία μας αναγκάζει να κάτσουμε στη γωνιά μας, μας δείχνει ταυτόχρονα πόσο άρρηκτα συνδεδεμένοι είμαστε όλοι. Αποκαλύπτει τους αμέτρητους τρόπους με τους οποίους οι ζωές μας διασταυρώνονται σχεδόν χωρίς να το προσέχουμε. Και μας δείχνει πόσο εύθραυστη γίνεται η ύπαρξή μας όταν προσπαθούμε να απαλλαγούμε από αυτές τις συνάψεις και να πάρουμε αποστάσεις ο ένας από τον άλλο. Υγεία, πρόνοια, στέγη, φυλή, ανισότητα, κλίμα – όλοι είμαστε στην ίδια βάρκα που μπάζει νερά.
Οι ιοί δεν σέβονται τα σύνορα. Τα περνάνε ακόμη κι όταν γίνεται επιπλέον έλεγχος και επιβάλλονται αυστηροί περιορισμοί. Ίσως λίγο λιγότερο, αλλά και πάλι ξεγλιστράνε. Και μέχρι να βρεθεί εμβόλιο, κανείς δεν έχει ανοσία. Πράγμα που σημαίνει ότι πρέπει να αφήσουμε κατά μέρος την καχυποψία και τους ανταγωνισμούς και να δούμε πόσο μπορούμε να περιορίσουμε ή να σταματήσουμε τη ζημιά.
Κάποιοι πιστεύουν πως οι ευφυείς αναλύσεις και πρωτοβουλίες θα μας βοηθήσουν να βρούμε πώς θα το κάνουμε. Εμείς, στο Reasons to be cheerful θέλουμε να κοιτάξουμε γύρω μας και να δούμε ποιος έχει πετύχει να λύσει το πρόβλημα. Σε λίγα μέρη, όπως στη Νότια Κορέα, την Ταϊβάν και τη Σιγκαπούρη, έκαναν καλή δουλειά για να περιορίσουν την κατάσταση – τα παιδιά πηγαίνουν στο σχολείο, οι άνθρωποι στις δουλειές τους, τα καφέ και τα εστιατόρια είναι πλέον γεμάτα. Σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες οι κυβερνήσεις εξασφαλίζουν το εισόδημα των πολιτών. Με προσεκτικό τρόπο, οι κοινωνίες αυτών των ανθρώπων και οι οικονομίες τους θα επιστρέψουν στην κανονικότητα – μια κάπως νέα κανονικότητα.
Τι μπορούμε να μάθουμε από την επιτυχία τους; Πρώτον, ότι πολλές από αυτές τις χώρες δεν δίστασαν. Άρχισαν να κάνουν εξετάσεις σε όσο περισσότερους ανθρώπους ήταν εφικτό αμέσως μόλις ο ιός έκανε την εμφάνισή του. Πολλοί από αυτούς εξετάστηκαν παρότι δεν είχαν συμπτώματα. Αν κάποιος ήταν θετικός έμπαινε σε καραντίνα και με τη χρήση GPS και δεδομένων από το τηλέφωνό του εντόπιζαν τις πρόσφατες επαφές του που επίσης έμπαιναν σε απομόνωση. Εντωμεταξύ, άλλοι συνέχιζαν τις ζωές τους και περνούσαν ελέγχους όπως υποχρεωτικές θερμομετρήσεις πριν την είσοδό τους σε δημόσια κτίρια.
Σε αυτές τις χώρες επιβλήθηκαν και «λουκέτα» και ευρείς αποκλεισμοί πόλεων αλλά όχι για πολύ. Το Βο Εουγκανέο, η ιταλική πόλη στην οποία καταγράφηκε ο πρώτος θάνατος στη χώρα από κορωνοϊό, έκανε κάτι το αξιοθαύμαστο. Όπως διάβασα στον Guardian, όλοι οι κάτοικοι υποβλήθηκαν σε εξετάσεις. Ογδόντα εννιά βγήκαν θετικοί. Στη συνέχεια, μετά από εννέα μέρες αυστηρής απομόνωσης σε όλη την πόλη, διεξήχθη νέος γύρος εξετάσεων. Έξι άνθρωποι βρέθηκαν θετικοί αυτή τη φορά. Αυτοί συνέχισαν να είναι σε απομόνωση ενώ οι υπόλοιποι συνέχισαν κανονικά τις ζωές τους. Οι δουλειές ξανάνοιξαν, τα παιδιά επέστρεψαν στα σχολεία. Η ζωή επανήλθε. Οι πολίτες είναι σε θέση να πληρώνουν τους λογαριασμούς τους.
Η παρέμβαση που έγινε στο Βο Εουγκανέο είχε αποτέλεσμα αλλά με ένα τίμημα. Οι ελευθερίες περιστάλησαν, όπως συνέβη σε κάποιο βαθμό σε κάθε μέρος που έκανε την εμφάνισή του ο ιός. Οι αρχές χρησιμοποίησαν κάμερες επιτήρησης και ανέπτυξαν ομάδες εντοπισμού των πρόσφατων επαφών όσων είχαν μολυνθεί. Σε χώρες όπως η Ταϊβάν, η Νότια Κορέα, η Σιγκαπούρη και το Βο, οι πολίτες είχαν την καλή διάθεση να δώσουν πληροφορίες στις κυβερνήσεις, να κάνουν προσωπικές θυσίες και να κάνουν ό,τι είναι απαραίτητο για το κοινό καλό.
Ορισμένοι μπορεί να θεωρούν ότι αυτά τα μέτρα περιορισμού της εξάπλωσης της μόλυνσης είναι επιθετικά. Σημασία έχει όμως το αποτέλεσμα ¬– ΑΥΤΟ είναι ελευθερία. Το να μπορεί κανείς να επανέλθει στη ζωή του, στη δουλειά του, υγιής και ασφαλής – ΑΥΤΟ είναι εθνική ασφάλεια. Αν μπορούν να το κάνουν σε αυτά τα μέρη του κόσμου, γιατί δεν μπορούμε να το κάνουμε και στα υπόλοιπα; Τι είδους αλλαγές στον τρόπο σκέψης μας θα χρειαζόταν;
Υπάρχουν διαφορετικά είδη ελευθερίας. Όταν είσαι κλεισμένος στο σπίτι, όπως εγώ, σίγουρα δεν είσαι ελεύθερος. Όταν απολύεσαι, επίσης δεν είσαι ελεύθερος. Πόσα από τα δικαιώματα και τις ελευθερίες μας ως άτομα θυσιάζουμε για να έχουμε καλύτερη υγεία, ασφάλεια, οικονομική ευρωστία και καλές συνθήκες διαβίωσης για όλους και για μας τους ίδιους; Είμαστε σαν τα καβούρια στον κουβά, που το καθένα κρατάει το άλλο δέσμιο του φόβου του, ή αληθινή κοινότητα;
Στο παρελθόν έχουμε αλλάξει. Ο Ούγγρος χειρουργός Ιγκνάζ Σεμελβάϊς είχε γίνει περίγελος όταν στα μέσα του 19ου αιώνα έλεγε πως το να πλένουν οι γιατροί τα χέρια τους πριν εξετάσουν ασθενείς θα μπορούσε να σώζει ζωές. Μετά τον θάνατό του, άλλοι επιστήμονες όπως ο Λουί Παστέρ και ο Γιόζεφ Λίστερ κατέδειξαν πόσο δίκιο είχε και τελικά η πρακτική αυτή υιοθετήθηκε. Οι γιατροί, και όλοι οι υπόλοιποι, κάναμε την αλλαγή με τη θέλησή μας, χωρίς πιέσεις. Έγινε κοινωνικός κανόνας.
Αυτό που συμβαίνει τώρα είναι μια ευκαιρία για να μάθουμε πώς να αλλάξουμε τη συμπεριφορά μας. Για πολλούς από εμάς, τις τελευταίες δεκαετίες η πίστη μας στην αξία του συλλογικού καλού έχει διαβρωθεί. Αυτό όμως μπορεί γρήγορα να αλλάξει σε μια έκτακτη κατάσταση. Κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Ύφεσης, εισήχθησαν νέες πολιτικές για την προστασία του δημόσιου συμφέροντος. Έγινε αποδεκτό πως ήταν απαραίτητες αλλαγές για να σταθεροποιηθεί η κοινωνία και να ξαναπάρει μπροστά η ζωή.
Σε επείγουσες καταστάσεις, οι πολίτες μπορούν αίφνης να συμπράττουν και να συνεργάζονται. Η αλλαγή μπορεί να επέλθει. Θα χρειαστεί να συνεργαστούμε καθώς πολλαπλασιάζονται οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Προκειμένου να επιβιώσει ο καπιταλισμός σε κάποια εκδοχή του, πρέπει να γίνουμε λίγο περισσότερο σοσιαλιστές. Και εδώ έχουμε μια ευκαιρία να δούμε τα πράγματα διαφορετικά –να δούμε ότι είμαστε πραγματικά όλοι διασυνδεδεμένοι– και να προσαρμόσουμε τη συμπεριφορά μας αναλόγως.
Είμαστε διατεθειμένοι να το κάνουμε; Είναι η συγκυρία αυτή μια ευκαιρία για να δούμε πραγματικά πόσο ανεξάρτητοι είμαστε; Να ζήσουμε σε έναν κόσμο διαφορετικό και καλύτερο από αυτόν στον οποίο ζούμε τώρα; Μπορεί να απέχουμε πάρα πολύ από το να κάνουμε εξετάσεις σε ασυμπωματικούς ανθρώπους, αλλά μια αλλαγή στον τρόπο σκέψης μας, στον τρόπο που βλέπουμε τους γείτονές μας, θα μπορούσε να αποτελέσει τα θεμέλια για συλλογική δράση που θα μας χρειαστεί και για άλλες, επόμενες, παγκόσμιες κρίσεις.
Τώρα είναι η στιγμή για να δούμε πόσο συνδεδεμένοι είμαστε όλοι μεταξύ μας.
