«Δεν είχα συνειδητοποιήσει ότι είμαι στην Αθήνα μέχρι που είδα την Ακρόπολη από το παράθυρό μου και ένιωσα σαν να με χτύπησε κεραυνός, κάνατε καλή δουλειά, θα ήταν ωραία για διαμέρισμα» είπε ξεκινώντας την ομιλία της στην κατάμεστη αίθουσα της Στέγης, κάνοντας τη συνομιλίτριά της και οικοδέσποινα της βραδιάς, Αφροδίτη Παναγιωτάκου να χαμογελάσει και να της πετάξει το μπαλάκι με τη φράση ότι αν την έβλεπε ο Ντόναλντ Τραμπ, πιθανότατα θα έλεγε ότι δεν χρειάστηκε και πολλή προσπάθεια. Φυσικά αυτό ήταν βούτυρο στο ψωμί της Fran Lebowitz που απάντησε «Αν την έβλεπε ο Ντόναλντ Τραμπ θα έλεγε “Το ονομάζετε αυτό μάρμαρο;”».
Η Νέα Υόρκη, οι μεγάλες μητροπόλεις, οι τουρίστες, οι οδηγοί, είναι από τα θέματα της καθημερινότητας που δεν χάνει ευκαιρία να σαρκάζει. Στην Αθήνα δεν την ενόχλησαν οι οδηγοί. Άλλο είναι το πρόβλημα, μας είπε: «Οι οδηγοί μου φάνηκαν μια χαρά, οι πεζοί όμως είναι τραγικοί».
«Υπάρχουν κωμικοί που μπορεί να πουν προσβλητικά πράγματα και κωμικοί που το κάνουν επίτηδες για να συζητηθούν. Για μένα οι δεύτεροι είναι απλά βαρετοί».
«Αυτή τη συνάντηση δεν πρέπει να τη χάσει κανείς», μας είχε ενημερώσει η Στέγη Ιδρύματος Ωνάση πριν από καιρό και εκείνο το βράδυ δικαιώθηκε. Δεν είναι τυχαία η πιο επιτυχημένη σατιρική ομιλήτρια αυτή τη στιγμή στον κόσμο, με φανατικό κοινό όλων των ηλικιών. Αισίως 71 ετών η ίδια σήμερα, έχει ένα πλούσιο βιογραφικό γεμάτο ups and downs, μια βιβλιοθήκη με 10.000 βιβλία τα οποία έχει διαβάσει και δεν τα έχει ως διακοσμητικά στοιχεία και πολλές ιστορίες να διηγηθεί από τη Νέα Υόρκη, την πόλη στην οποία ζει από τότε που έφυγε από το Νιου Τζέρσεϊ ως έφηβη και που αγαπά να μισεί.
«Ξέρω πολλούς στην Αμερική που αγοράζουν βιβλία και δεν τα έχουν ανοίξει ποτέ», μας αποκάλυψε. Η ίδια έχει γράψει δύο βιβλία (αν και εδώ και δεκαετίες έχει writer’s block). Πριν γίνει η διάσημη κοινωνική σχολιάστρια με το αυθεντικό χιούμορ που είναι σήμερα και αποκτήσει πιστούς φαν, είχε κάνει διάφορες δουλειές όπως οδηγός ταξί, πλασιέ ζωνών και καθαρίστρια διαμερισμάτων, προτού την προσλάβει ο Andy Warhol ως αρθρογράφο για το περιοδικό Interview. Είναι γνωστή η ιστορία που μοιράζεται συχνά και φυσικά μας τη διηγήθηκε στην αίθουσα, προκαλώντας και πάλι τα γέλια του κοινού. Ο Γουόρχολ την πλήρωνε με πίνακες (που δεν της άρεσαν) αντί για χρήματα και εκείνη ως άφραγκη τους «σκότωσε» για να πληρώσει το νοίκι της. Λίγες μέρες αργότερα, ο Άντι Γουόρχολ πέθανε, γεγονός που εκτόξευσε την τιμή τους. Αναφερόμενη λοιπόν στο περιστατικό, μας είπε: «αν ήξερε πόσο θα αυξηθούν οι τιμές αυτών των έργων μετά τον θάνατό του, είμαι σίγουρη ότι θα είχε πεθάνει πολύ νωρίτερα».
Ως φανατική αναγνώστρια μάς αποκάλυψε ότι η εφημερίδα που διαβάζει σταθερά είναι οι Sunday Times και ας χρειάζεται μία εβδομάδα για να ολοκληρώσει την ανάγνωση, γι΄αυτό και η αγαπημένη της στιγμή όταν διαβάζει μία εφημερίδα είναι όταν καταφέρνει να την τελειώσει. Είναι πολύ επιλεκτική ως προς τα Μέσα ειδικών ενδιαφερόντων και έχει τονίσει στο παρελθόν ότι «Τα περιοδικά του ειδικού Τύπου θα πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι όταν έχουν αρκετή διαφήμιση και πολλούς αναγνώστες για να βγάζουν κέρδη, το ενδιαφέρον τους παύει να είναι τόσο εξειδικευμένο», μια φράση που προσωπικά με έκανε να την αγαπήσω ακόμα περισσότερο.
Μία πολύ καίρια ερώτηση που της έκανε η Αφροδίτη Παναγιωτάκου, αφορούσε τον διαχωρισμό Εκκλησίας – Κράτους καθώς και τις θρησκευτικές οργανώσεις και αιρέσεις που προσπαθούν να επηρεάσουν πολιτικές αποφάσεις και μάλιστα παρουσία της Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας, Κατερίνας Σακελλαροπούλου. Αναμφίβολα μια από τις πιο δυνατές στιγμές της βραδιάς, με τη Lebowitz να σχολιάζει: «Το κίνημα της Χριστιανικής Δεξιάς στην Αμερική ήταν πάντα και πολιτικό και θρησκευτικό. Για μένα, το καλύτερο πράγμα στην Αμερική είναι το γεγονός ότι υπάρχει διαχωρισμός Εκκλησίας-Κράτους. Είναι αντισυνταγματικό ένα κόμμα να είναι πολιτικό και θρησκευτικό. Δεν μπορείς να το κάνεις αυτό. Μπορείς να πας στην εκκλησία, στη συναγωγή ή σε όποιον άλλο θρησκευτικό χώρο θέλεις να πας για να προσευχηθείς και να πιστέψεις σε ό,τι θέλεις να πιστέψεις αλλά δεν μπορείς να το κάνεις στα δημόσια σχολεία ή στις δημόσιες πλατείες και αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό. Είναι το πιο σημαντικό πράγμα στην Αμερική». Συνεχίζοντας για εκείνα που θεωρεί σημαντικά και την επιρροή του Δεξιού Χριστιανικού κινήματος σε πολιτικούς, μίλησε για τις αμβλώσεις και για το πόσο απαράδεκτο βρίσκει το γεγονός ότι ένας Κυβερνήτης μιας Πολιτείας έχει το δικαίωμα να ορίσει τι θα κάνει μια γυναίκα με ένα τόσο προσωπικό θέμα.
Όπως ήταν αναμενόμενο αναφέρθηκε στην εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, όπου, ανάμεσα σε άλλα, είπε αναφερόμενη στους Ουκρανούς: «Παρακολουθώ αυτούς τους ανθρώπους να πολεμάνε ακόμα και με πέτρες και αυτή είναι η ενοχή μου. Νιώθω ένοχη που τους βλέπω από την τηλεόραση και σκέφτομαι, πώς γίνεται αυτοί οι άνθρωποι, οι μητέρες να είναι όλοι τόσο γενναίοι και οι αυτοί που μας κυβερνούν τόσο δειλοί;» για να κερδίσει το δυνατό χειροκρότημά μας και να προσθέσει τη φράση: «Έπρεπε να τον πιάσετε, όσο ήταν εδώ» όταν της θύμισε η Αφροδίτη Παναγιωτάκου ότι ο Βλαντιμίρ Πούτιν έχει επισκεφθεί το Άγιο Όρος στο παρελθόν.
Στις ομιλίες της υπάρχουν patterns και πολλά από τα σχόλια -όσοι την ακολουθούν χρόνια και έχουν παρακολουθήσει βίντεο στο διαδίκτυο, συνεντεύξεις της ή τις σειρές ντοκιμαντέρ Public Speaking (ΗΒΟ) και Pretend It’s a City (Netflix), που έχει σκηνοθετήσει ο Martin Scorsese το γνωρίζουν- επαναλαμβάνονται αλλά δεν παύουν να είναι το ίδιο απολαυστικά. Το αστείρευτο ταλέντο της, η διορατικότητα και η ευστοχία της απέναντι σε όσα συμβαίνουν, λάμπουν όλα όταν τις κάνει ερωτήσεις το κοινό και απαντά αυθόρμητα. Κάτι που στη δική μας περίπτωση είχε διάρκεια κάτι λιγότερο από μία ώρα (επιπλέον από τα 45 λεπτά της συζήτησης).
«Στην Αθήνα οι οδηγοί μου φάνηκαν μια χαρά, οι πεζοί όμως είναι τραγικοί».
Με τη γνωστή της ειρωνική, πικρόχολη, σαρδόνια αλλά και άκρως διασκεδαστική διάθεση μίλησε για την γκέι κοινότητα και τα δικαιώματα της, ούσα και η ίδια λεσβία και διατηρώντας τις σχέσεις της ιδιωτικές: «Αρχικά στην Αμερική δεν μπορείς πια να πεις γκέι ή ομοφυλόφιλος, δεν είναι σωστό, όλοι πρέπει να λένε queer. Από εκεί και πέρα, το γιατί να θέλει κάποιος γκέι να παντρευτεί ή να πάει στον στρατό, αυτό δεν το καταλαβαίνω, το να μη χρειάζεται να τα κάνεις, είναι τα δύο καλύτερα πράγματα του να είσαι γκέι. Προφανώς καταλαβαίνω ότι είναι θέμα το να έχεις το δικαίωμα να κάνεις εσύ την επιλογή σου αλλά όταν τελικά είχες την επιλογή γιατί να το διαλέξεις; Είναι μια τρελή επιλογή. Στην Πολωνία, τα τελευταία χρόνια σε κάποιες πόλεις υπάρχει ένας ομοφοβικός ρατσισμός, έχουν ακόμα και πινακίδες στα σύνορά τους που γράφουν “Δεν επιτρέπονται οι γκέι”. Έχω πει λοιπόν στον ατζέντη μου ότι δεν θα κανονίσει ποτέ να πάω στην Πολωνία, τη Φλόριντα και το Τέξας. Μου είπε ότι δεν χρειάζεται να ανησυχώ γιατί δεν με έχουν καλέσει στη Φλόριντα και φυσικά αν όταν φτάνεις στην Πολωνία σε ρωτούν αν είσαι γκέι, τότε σίγουρα δεν μπορώ να μπω στη χώρα».
Λίγο πριν πεταχτεί από την καρέκλα της ευχαριστώντας μας που βρεθήκαμε εκεί και εξαφανιστεί από τη σκηνή γρήγορα, ανέφερε ότι οι πιο σημαντικές σχέσεις που κάνουμε στη ζωή είναι με τους φίλους μας γιατί είναι οι μόνες σχέσεις που διαλέγουμε ενώ σχολιάζοντας την πολιτική ορθότητα στην κωμωδία και τη σάτιρα τόνισε: «Αν γράφεις νόμους ή διοικείς, τότε πρέπει να προσέχεις πάρα πολύ τι λες γιατί μπορεί να επηρεάσεις τις ζωές ανθρώπων. Αν είσαι κωμικός, ποιος νοιάζεται; Υπάρχουν κωμικοί που μπορεί να πουν προσβλητικά πράγματα και κωμικοί που το κάνουν επίτηδες για να συζητηθούν. Για μένα οι δεύτεροι είναι απλά βαρετοί. Υπάρχουν άνθρωποι που από τη φύση τους είναι πολύ προσβλητικοί. Μην τους ακούς. Δεν χρειάζεται να ακούς, να διαβάζεις ή να γράφεις για ανθρώπους που βρίσκονται στον τομέα της διασκέδασης ή είναι καλλιτέχνες, αν δεν σου αρέσουν. Κλείσε αυτό που ακούς ή βλέπεις ή διαβάζεις. Διαφωνώ πλήρως με τη λογοκρισία. Ακόμα και αν κάτι είναι εντελώς σιχαμένο, μην πεις στον άλλο δεν μπορείς να το πεις αυτό, απλώς σταμάτα να τον ακούς. Γιατί αν το πεις, από εκεί και πέρα υπάρχει μόνο κατήφορος, ο οποίος ξεκινά λέγοντας ότι οι κωμικοί είναι σιχαμένοι και τελειώνει με το κάψιμο βιβλίων».
«Το γιατί να θέλει κάποιος γκέι να παντρευτεί ή να πάει στον στρατό, αυτό δεν το καταλαβαίνω, το να μη χρειάζεται να τα κάνεις, είναι τα δύο καλύτερα πράγματα του να είσαι γκέι».
Τα κείμενα από τα δύο βιβλία της κυκλοφόρησαν στη συγκεντρωτική έκδοση The Fran Lebowitz Reader, με νέο πρόλογο από τη συγγραφέα. Η συλλογή αυτή έχει μεταφραστεί και εκδοθεί σε εννέα γλώσσες, μεταξύ αυτών γαλλικά, κορεάτικα, ρωσικά, ισπανικά και τουρκικά. Στη Στέγη, το κοινό είχε ευκαιρία να αγοράσει την έκδοση υπογεγραμμένη από την ίδια, ενώ μετά το πέρας της πρώτης βραδιάς, παρέμεινε για να υπογράψει ήδη αγορασμένα βιβλία της που είχαν μαζί τους οι παρευρισκόμενοι.
