H σφήκα δεν έχει ένστικτο αλλά λογική

Η σφήκα έχει τη δική της λογική που μοιάζει με την ανθρώπινη. Επιστήμονες στις ΗΠΑ ανακάλυψαν τις πρώτες βάσιμες ενδείξεις ότι ένα μη σπονδυλωτό ζώο, η σφήκα, διαθέτει μια ικανότητα λογικής, συγκεκριμένα να χρησιμοποιεί ήδη γνωστές σχέσεις για να βγάλει συμπεράσματα σε σχέση με άγνωστες σχέσεις.

Εδώ και χιλιάδες χρόνια αυτό το είδος εξαγωγής λογικών συμπερασμάτων θεωρείται χαρακτηριστικό της ανθρωπότητας. Για παράδειγμα, αν το Α είναι μεγαλύτερο από το Β και το Β μεγαλύτερο από το Γ (πράγματα ήδη γνωστά), τότε βγαίνει το συμπέρασμα πως και το Α είναι μεγαλύτερο από το Γ (κάτι αρχικά άγνωστο).

Τις τελευταίες δεκαετίες, οι επιστήμονες βρήκαν διάφορα σπονδυλωτά ζώα, όπως μαϊμούδες, πουλιά και ψάρια, που έχουν την ικανότητα τέτοιας λογικής. Όμως η μοναδική έως τώρα μελέτη σε μη σπονδυλωτά (τις μέλισσες) δεν είχε διαπιστώσει ανάλογη ικανότητα. Ως πιθανή εξήγηση είχε προταθεί ότι το μικρό νευρικό σύστημα της μέλισσας αποτελεί εμπόδιο για μια τέτοια λογική ικανότητα.

Οι σφήκες έχουν νευρικό σύστημα περίπου ίδιου μεγέθους όπως οι μέλισσες (μικρότερο από κόκκο ρυζιού, με ένα εκατομμύριο νευρώνες), αλλά επιδεικνύουν πιο πολύπλοκη κοινωνική συμπεριφορά, που δεν έχει παρατηρηθεί στις κυψέλες των μελισσών.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής την εξελικτική βιολόγο Ελίζαμπεθ Τίμπετς του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό βιολογίας “Biology Letters”, πειραματίσθηκαν με δύο κοινά είδη σφηκών (Polistes dominula και Polistes metricus), επιβεβαιώνοντας ότι τελικά οι σφήκες είναι πιο…λογικές από τις μέλισσες.

«Η νέα έρευνα έρχεται να προστεθεί σε ένα ολοένα αυξανόμενο όγκο δεδομένων που δείχνουν ότι το μικροσκοπικό νευρικό σύστημα των εντόμων δεν περιορίζει τις εξελιγμένες συμπεριφορές. Δεν λέμε ότι οι σφήκες χρησιμοποιούν την παραγωγική λογική για να λύσουν ένα πρόβλημα, αλλά φαίνεται να χρησιμοποιούν γνωστές σχέσεις για να βγάλουν συμπεράσματα σε σχέση με άγνωστες σχέσεις», δήλωσε η Τίμπετς, η οποία μελετά τη συμπεριφορά των σφηκών εδώ και 20 χρόνια.

Προηγούμενα πειράματα της Τίμπετς έχουν δείξει ότι οι σφήκες μπορούν να αναγνωρίσουν άλλες σφήκες από διαφορετικά σημάδια στο σώμα τους, ενώ συμπεριφέρονται πιο επιθετικά απέναντι σε άτομα του είδους τους που δεν αναγνωρίζουν. Επίσης οι σφήκες έχουν εντυπωσιακά μακριά μνήμη και βασίζουν τις μελλοντικές συμπεριφορές τους σε αυτά που θυμούνται από τις επαφές και αλληλεπιδράσεις τους με άλλες σφήκες στο παρελθόν.