27.464 πρόσφυγες, 1.018 drift-backs και μια νέα έρευνα των Forensic Architecture για τις θανατηφόρες πρακτικές
Μια νέα έρευνα από την Forensic Architecture/Forensis για επαναπροωθήσεις —παράνομες θαλάσσιες απελάσεις αιτούντων άσυλο στο Αιγαίο— επαληθεύει και χαρτογραφεί περισσότερες από 1.000 υποθέσεις που αφορούν την απέλαση 27.464 ατόμων, αποδεικνύοντας τη συστηματική και ευρεία φύση της πρακτικής και αποδεικνύοντας την ενοχή συγκεκριμένων σκαφών της Ελληνικής Ακτοφυλακής και της FRONTEX, του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Ακτοφυλακής. Περισσότερο από έναν χρόνο μετράει η νέα αυτή έρευνα, τα αποτελέσματα της οποίας δημοσιεύτηκαν σήμερα σε μια πλατφόρμα που κάνει την πληρέστερη και εγκυρότερη καταγραφή των ελληνικών επαναπροωθήσεων στο Αιγαίο.
Ο Στέφανος Λεβίδης, ερευνητής στη Forensic Architecture, δήλωσε: «Καταδεικνύοντας την κλίμακα και τη σκληρότητα αυτού του διαρκούς εγκλήματος, η μελέτη μας υψώνει έναν τοίχο αποδεικτικών στοιχείων ενάντια στις ολοένα και πιο κούφιες αρνήσεις της ελληνικής κυβέρνησης. Δείχνει πώς η Ελληνική Ακτοφυλακή χρησιμοποιεί κυνικά τον εξοπλισμό διάσωσης αντίστροφα, για να αρνηθεί την πρόσβαση στην ασφάλεια σε χιλιάδες αιτούντες άσυλο, αφήνοντάς τους παρασυρμένους στα θαλάσσια ρεύματα. Το Αιγαίο Πέλαγος, παγκόσμιο σύμβολο φιλοξενίας και κινητικότητας, δείχνει εδώ τη σκοτεινή του πλευρά. Έχει σφραγιστεί και μετατραπεί σε όπλο, σε μεταφορική ταινία για ανθρώπους των οποίων η ζωή ζυγίζεται διαφορετικά στις παρυφές της Ευρώπης. Ως πολίτες της Ελλάδας και της Ευρώπης, απαιτούμε να σταματήσει άμεσα αυτή η σκληρή πρακτική. Έχουμε δει αρκετά.»
Drift-backs in the Aegean Sea from Forensic Architecture on Vimeo.
Εδώ και μία δεκαετία τουλάχιστον, μετανάστες και πρόσφυγες που περνούν τη θάλασσα από την Τουρκία στην Ελλάδα έχουν υποστεί κατάφωρη και καλά τεκμηριωμένη βία στα νοτιοανατολικά σύνορα της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της αναγκαστικής κράτησης, της αυθαίρετης σύλληψης, των ξυλοδαρμών και της μη παροχής βοήθειας.
Από τον Μάρτιο του 2020, μια βίαιη και παράνομη νέα μέθοδος αποτροπής έχει τεκμηριωθεί στο Αιγαίο Πέλαγος. Μετανάστες και πρόσφυγες περιγράφουν ότι αναχαιτίστηκαν εντός των ελληνικών χωρικών υδάτων ή συλλαμβάνονται αφού φτάσουν στις ελληνικές ακτές, ξυλοκοπήθηκαν, αφαιρέθηκαν τα υπάρχοντά τους και στη συνέχεια φορτώθηκαν βίαια σε σωσίβιες σχεδίες χωρίς μηχανή και αφέθηκαν να παρασυρθούν πίσω στις τουρκικές ακτές.
Αυτή η νέα έρευνα δείχνει ότι τα “drift-backs”, δηλαδή η πρακτική της εγκατάλειψης αιτούντων άσυλο στη θάλασσα, είναι πλέον ρουτίνα σε όλο το Αιγαίο, με αποτέλεσμα να έχουμε συχνά τραυματισμούς και θάνατο από πνιγμό. Τα δεδομένα που παρουσιάζονται στην πλατφόρμα δείχνουν ότι η κλίμακα και η σοβαρότητα της πρακτικής αυξάνεται. Drift-backs έχουν αναφερθεί από τις ακτές της ηπειρωτικής Ελλάδας και νότια μέχρι το νησί της Κρήτης.
Τα drift-backs είναι καταφανώς παράνομα και αντιβαίνουν αποδεδειγμένα σε πολυάριθμα διεθνή πρωτόκολλα, συμπεριλαμβανομένων των αναφαίρετων δικαιωμάτων αίτησης ασύλου και αναζήτησης διάσωσης στη θάλασσα. Παρά την αυξανόμενη πίεση και τα καλά τεκμηριωμένα αποδεικτικά στοιχεία, οι ελληνικές αρχές αρνούνται ότι πραγματοποιούνται drift-backs στο Αιγαίο. Αλλά η έρευνα της FA/Forensis δείχνει ότι αυτό δεν είναι μια πιστευτή άρνηση – μάλλον, αυτό που προκύπτει είναι η απόδειξη μιας συστηματικής, διαδεδομένης και εξαιρετικά υπολογισμένης θανατηφόρας πρακτικής.
Η έρευνα
Με βάση το υλικό που προέρχεται από αιτούντες άσυλο, συστήματα παρακολούθησης και ακτιβιστές, όπως το Alarm Phone and Aegean Boat Report, τη βάση δεδομένων κοινής αίτησης αναφοράς επιχειρήσεων της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής FRONTEX, τον ιστότοπο της Τουρκικής Ακτοφυλακής και τα αποτελέσματα έρευνας ανοιχτού κώδικα, η FA/Forensis μπόρεσε να εντοπίσει και να επαληθεύσει στοιχεία για περισσότερα από 1.000 drift-backs μεταξύ Μαρτίου 2020 και Μαρτίου 2022.
Η πλατφόρμα υποστηρίζει ήδη τη συνεχιζόμενη νομική δράση, την ανεξάρτητη παρακολούθηση, την υποβολή εκθέσεων και την υπεράσπιση, καθώς και αυξανόμενες απαιτήσεις για λογοδοσία και διεθνείς κλήσεις για αποχρηματοδότηση των εθνικών συνοριοφυλάκων και της FRONTEX. Η πλατφόρμα θα ενημερώνεται περιοδικά, καθώς συνεχίζουν να εμφανίζονται ενδείξεις drift-backs. Πρόσθετη έρευνα συνέβαλε το Δίκτυο Παρακολούθησης της Βίας στα Σύνορα, το Παγκόσμιο Έργο Πιστοποίησης της Bellingcat, το Εργαστήριο Στοιχείων Κρίσης και το Ψηφιακό Σώμα Επαλήθευσης (DVC) της Διεθνούς Αμνηστίας.
Τα πορίσματα
– Από τον Μάρτιο του 2020 έως τον Μάρτιο του 2022, καταγράφηκαν 1.018 drift-backs στο Αιγαίο Πέλαγος, που αφορούσαν την απέλαση 27.464 ατόμων.
– Από αυτά τα 1.018 περιστατικά, τα 386 διαπιστώθηκε ότι σημειώθηκαν γύρω ή έξω από τις ακτές της Λέσβου, 126 ανοιχτά της Χίου, 194 ανοιχτά της Σάμου, 120 ανοιχτά της Κω, 89 ανοιχτά της Ρόδου και 86 στα υπόλοιπα Δωδεκάνησα.
– Σε 16 καταγεγραμμένες περιπτώσεις, οι αιτούντες άσυλο αναχαιτίστηκαν βαθιά μέσα στα ελληνικά ύδατα πριν οδηγηθούν στα σύνορα και στη συνέχεια παρασυρθούν. Τέτοιες περιπτώσεις δείχνουν υψηλό βαθμό συνεργασίας μεταξύ διαφορετικών φορέων και παραγόντων, υποδηλώνοντας ένα σύστημα που έχει σχεδιαστεί προσεκτικά ώστε να απαγορεύει την πρόσβαση στις ελληνικές ακτές, ανεξάρτητα από την απόσταση από τα σύνορα.
– Η FRONTEX, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής, βρέθηκε ότι ενεπλάκη άμεσα σε 122 drift-backs, κυρίως εντοπίζοντας τα εισερχόμενα σκάφη και ειδοποιώντας τις ελληνικές αρχές, και φαίνεται ότι είχε γνώση 417 τέτοιων περιστατικών, έχοντας καταγράψει στα δικά τους επιχειρησιακά αρχεία, κωδικοποιημένα και καλυμμένα ως «αποτροπή εισόδου».
– Σε τρεις περιπτώσεις,το γερμανικό πολεμικό πλοίο του ΝΑΤΟ FGS Berlin βρέθηκε στο σημείο.
– Καταγράφηκαν 26 περιπτώσεις όπου άνθρωποι πετάχτηκαν απευθείας στη θάλασσα από το Λιμενικό Σώμα Ελληνικής Ακτοφυλακής, χωρίς τη χρήση κανενός μηχανισμού επίπλευσης. Σε δύο από αυτές τις περιπτώσεις οι άνθρωποι βρέθηκαν δεμένοι με χειροπέδες.
– Έντεκα άτομα πνίγηκαν κατά τη διάρκεια ενός drift-back και τουλάχιστον τέσσερα ακόμη αγνοήθηκαν.
