La vita è bella: Μια οφειλόμενη ωδή στα χωριά της Ιταλίας

Οι πιο θρυλικές ερωτικές ιστορίες, αυτές που θα θυμόμαστε μέχρι τα βαθιά γεράματα, αυτές που μπρος στον ίμερο και τα αναφιλητά τους λύγισαν ακόμα κι οι Μοίρες κι έχρισαν τους πρωταγωνιστές τους επίτιμους ξεγελαστές του χάρου, αυτές που μετέτρεψαν σε γλυκά υποχείριά τους τις Μούσες…

…Αυτές, λοιπόν, δεν εκτυλίχθηκαν ποτέ στο «λάθος» σκηνικό. Δεν σε σημαδεύει ποτέ το ίδιο μια ιστορία που άρχισε στα χιλιομπαλωμένα πεζούλια ενός ξέπνοου γκρίζου, κι εκείνη που πήρε πρώτη ανάσα στα θαλερά σοκάκια ροδοχρόων μύθων.

Για να το πω πιο απλά: Μόνο τυχαία δεν επέλεξε ο Σαίξπηρ τη γητεύτρα Βερόνα της Ιταλίας για να ξεδιπλώσει την κορωνίδα των ερωτικών ιστοριών όλων των εποχών, τον Ρωμαίο και την Ιουλιέτα του.

Και δεν είναι μόνο οι ερωτικές ιστορίες. Το «σκηνικό» της ζωής μας, την καθορίζει. Χαράσσεται μέσα μας, γραμμή τη γραμμή, καμπύλη την καμπύλη, σκιά με τη σκιά. Γίνεται σπλάχνο μας, κι εμείς, δικό του. Ο Πλάτων έλεγε ότι ακόμα και τα τείχη της πόλης εκπαιδεύουν τους πολίτες. Έχει σημασία λοιπόν αν ατένιζες ομορφιά ή ασχήμια στην πρώτη σου πιπίλα.

Σε ζάλισα με την εισαγωγή-μαμούθ, και πού θέλω να καταλήξω; Ότι δεν υπάρχει άλλη χώρα στην οποία θα νιώσεις περισσότερο ότι πρωταγωνιστείς σε κινηματογραφική ταινία από την Ιταλία. Κατά την ταπεινή και θρασύτατα υποκειμενική γνώμη της γράφουσας.

Ναι, ξέρουμε, θα μου πεις. Πόλεις όπως η Φλωρεντία, η Σιένα, η Βερόνα, η Βενετία, η Μπολόνια, και φυσικά η Ρώμη, είναι σαν να χτίστηκαν γιατί το κάλλος έψαχνε απεγνωσμένα ορισμό. Είναι ανοιχτά μουσεία, είναι τόσο όμορφες που πονάνε να μάτια σου.

Θα σου πω ένα «μυστικό», όμως. Η γειτονική μας χώρα δεν έχει μόνο τις πιο όμορφες πόλεις του κόσμου, αλλά σού επιφυλάσσει παραμύθια κρυμμένα σε ανοιχτή θέα κυριολεκτικά σε κάθε γωνιά της – στην επόμενη στροφή, κορφή, πλαγιά, ρέμα και ραχούλα.

Γιατί η Ιταλία είναι σπαρμένη με αναρίθμητα μαγικά χωριά. Χωριά sui generis που φτύνουν στα μούτρα τον μαζικό τουρισμό, κατατροπώνουν τινάζοντας πίσω το μαλλί με χάρη τον δικτατορικό ομοιομορφισμό της παγκοσμιοποίησης – ξεριζώνουν το copy paste πλήκτρο μιας ανέμπνευστης εποχής που περιφρονεί την ομορφιά για τη «γερή μπάζα».

Ο καλύτερος τρόπος για να τα ανακαλύψεις είναι ένα road trip. Μπες λοιπόν στο αυτοκίνητο μαζί με την παρέα ή την οικογένειά σου και πέρνα απέναντι με το πλοίο. Ξεκίνα ένα ταξίδι που θα θυμάσαι για πάντα. Κι επειδή σίγουρα θα σε προβληματίζει το πόσο θα στοιχίσει, αν μπορείς να αντεπεξέλθεις οικονομικά σε δέκα μέρες στις Κυκλάδες, με μια μικρή έρευνα θα διαπιστώσεις ότι δέκα μέρες στην Ιταλία θα κοστίσουν λιγότερο από αυτό – εισιτηρίων περιλαμβανομένων. Κι όμως.

Ένα road trip χρειάζεται βέβαια μια κάποια οργάνωση. Θα κάνεις από πριν την έρευνά σου και θα προγραμματίσεις στοιχειωδώς τη διαδρομή σου, επιλέγοντας σημεία-ορόσημα για επίσκεψη και διανυκτέρευση. Θα αφήσεις φυσικά έξω από το πλάνο την εθνική οδό. Ο ταξιδιώτης, σε αντιδιαστολή με τον τουρίστα, δεν επιλέγει ποτέ τις εθνικές οδούς: είναι θανάσιμα πληκτικές, χάνεις τοπίο και εκπλήξεις – όλο το νόημα, δηλαδή.

Επίσης, να είσαι προετοιμασμένη/ος ότι θα χρειαστεί να βγεις από το πρόγραμμά σου αρκετές φορές. Γιατί αφήνοντας πίσω σου το λιμάνι αποβίβασης, θα βρεθείς σύντομα να οδηγείς στις σελίδες ενός παραμυθιού, χωρίς να έχεις καταλάβει πότε ακριβώς διέσχισες το κρίσιμο σύνορο και –ω!- τώρα νιώθεις σαν την Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων. Συχνά θα ψάχνεις κάπου δεξιά να σταματήσεις, αφενός για να μην τρακάρεις καθώς έχεις μείνει κεχηνός, αφετέρου γιατί τι-είναι-αυτό-που-βλέπεις, δεν-το βρήκες-στον-τουριστικό-οδηγό.

Δεξιά κι αριστερά σου, θα ξεφυτρώνουν συχνά πυκνά πύργοι και ολόκληρες καστροπολιτείες χτισμένες στα πιο μαγευτικά σημεία. Σαν να ξεπρόβαλε αίφνης το τεράστιο χέρι του Θεού μέσα από τα σύννεφα και να τις ακούμπησε εκεί – απαλά απαλά, μην τις τσαλακώσει.

View this post on Instagram

A post shared by The Village Italy (@thevillage_italy)

Είχα επιστρέψει ήδη από το ταξίδι μου στην κεντρική και βόρεια Ιταλία, όταν ανακάλυψα ότι τα χωριά τα οποία κυρίως σου περιγράφω εδώ λέγονται «borgo»: πρόκειται για οικισμούς χτισμένους την περίοδο του Μεσαίωνα ή της Αναγέννησης γύρω από κάποιο κάστρο ή παλάτι που ανήκε σε οικογένεια ευγενών, οι οποίοι περιβάλλονται συνήθως από τείχη (ναι, αυτά των ιπποτών). Κάπου διάβασα ότι υπάρχουν γύρω στα 260 borgos από τον βορρά έως τον νότο της Ιταλίας. Αν σε αυτά προσθέσεις τα πολλά ακόμα κουκλίστικα χωριά που δεν περικλείονται από τείχη, τότε θα βρεθείς με αμέτρητα φωτεινά βότσαλα που σε οδηγούν στον παράδεισο.

Το πιο ωραίο, αγαπητέ αναγνώστη, είναι πως αυτά τα κυριολεκτικά βγαλμένα από άλλη εποχή ιταλικά χωριά δεν είναι «απλώς» αξιοθέατα ή ανοιχτά μουσεία. Έχουν ζωή. Υπάρχουν κανονικοί άνθρωποι, που ζουν «κανονικές» ζωές σε αυτούς τους «κανονικούς» παραμυθένιους τόπους. Που ξυπνούν το πρωί και πίνουν τον καφέ τους σαν σε σκηνικό της Τσινετσιτά, περπατούν για τη δουλειά τους πλάι πλάι με τους ιππότες, τον Μικελάντζελο και ήρωες του Σαίξπηρ.

Και ξέρουν να απολαμβάνουν τη ζωή. Από τον υψηλής ποιότητας εσπρέσο που θα απολαύσεις ακόμα και στον τελευταίο φούρνο, μέχρι τα προσεγμένα πιάτα στα εστιατόρια που συνήθως δεν πουλάνε μούρη σε βάρος της ποιότητας και σέβονται πάρα πολύ την κουζίνα τους για να προσπαθήσουν με ευτελή υλικά να πιάσουν τον πελάτη «κώτσο». Επίσης, ακόμα και στο πιο «παρακατιανό» μπακάλικο (με τα αγαθά στολισμένα στη βιτρίνα σαν να είναι κοσμήματα) ή το πιο εμπορικό κατάστημα, θα βρεις κορυφαία τυριά και αλλαντικά να φτιάξεις το panini σου ή να συνοδεύσεις το εξαιρετικό κρασί της περιοχής (υπάρχει για όλα τα βαλάντια), καθώς οι Ιταλοί έχουν μεγάλη παράδοση στην οινοποιία – και την οινοποσία φυσικά.

Αν δεν με απατά η μνήμη μου, ήταν ο σεφ Άντονι Μπουρνταίν ο οποίος σε μια από τις ταξιδιωτικές εκπομπές του είχε πει πως αν είναι να έχεις κάποιον κατακτητή, καλύτερα να έχεις τους Ιταλούς, γιατί αφήνουν πίσω τους υπέροχα κτίρια και καταπληκτικά φαγητά.

Κι ο αείμνηστος Βασίλης Ραφαηλίδης στην Κωμικοτραγική Ιστορία του Νεοελληνικού Κράτους έγραφε ότι «οι εκ βλακών ορθόδοξοι… ισχυρίζονται πως εμείς οι Έλληνες ήμασταν τυχεροί που κατακτηθήκαμε από τους Τούρκους, και όχι από τους Φράγκους», καθώς οι Τούρκοι μας άφησαν να διατηρήσουμε τη θρησκεία μας, αλλά πως ουσιαστικά (λέει ο Ραφαηλίδης) αν είχαμε κατακτηθεί από τους Φράγκους θα είχαμε τουλάχιστον πολιτισμό.

Κάτι ήξεραν κι οι δυο.

Τα χωριά αυτά λοιπόν έχουν τα μαγαζιά, τα καφέ και τα εστιατόριά τους. Τα οποία στέκονται και λειτουργούν με υποδειγματικό σεβασμό στην αρχιτεκτονική του χωριού και το φυσικό τοπίο. Εδώ δεν θα βρεις κακόγουστα ή αταίριαστα «trendy» τραπεζοκαθίσματα ούτε πινακίδες νέον κι αυθαίρετες επεκτάσεις-παρεμβάσεις στον δημόσιο χώρο. Εδώ, ακόμα και τα φαρμακεία και τα σούπερ μάρκετ είναι αισθητικά εναρμονισμένα στο σύνολο.

Παραφωνία δεν θα ανακαλύψεις, ούτε αν ψάξεις με το μικροσκόπιο. Δεν περιγράφω μια ανιαρή τελειότητα, αλλά μια αρμονία σαν σε μουσική σύνθεση. Και το κάθε χωριό είναι μοναδικό, με τον τρόπο του.