Για τον πατέρα του ήταν «ο αντιδραστικός», για τα παιδιά της γειτονιάς «το αμερικανάκι», για τους περαστικούς ο περίεργος τύπος που φορά καπέλο μέσα στη νύχτα, για τους νέους ράπερς «ο ένας» από τη Νέα Ιωνία και για όλους εμάς ο Τάκι Τσαν, το Παιδί Θαύμα, ο Τυμβωρύχος. Ο Παναγιώτης Στραβαλέξης, όπως είναι το πραγματικό του όνομα, γεννήθηκε στην Αμερική, παρ’όλα αυτά έχει θολές αναμνήσεις από τα παιδικά του χρόνια. Σε πολύ μικρή ηλικία βρέθηκε από την Καλιφόρνια, στους δρόμους της Αθήνας, όπου μαζί με τον αδελφό του, DJ ALX, έγραφαν μουσική και -χωρίς να το φανταστούν- έγραφαν ιστορία, σε ένα μικρό στούντιο της γειτονιάς. Ακόμη και εκείνοι που δεν είναι μυημένοι στη hip hop, στους στίχους «Έχω μια γκόμενα τη Σούζη, γουστάρει να τα τσούζει..» και «Καργιόλη μην τα βάλεις με εμάς», νιώθουν κάποια οικειότητα. Για όσους όμως ξέρουν λίγα παραπάνω, θα συμφωνήσουν πως οι ΖΝ χάραξαν σημαντική πορεία στην ελληνική underground hip hop σκηνή. Η ΖΝ σχολή άλλωστε «ιδρύθηκε» από τους σημαντικότερους MCs της εποχής και αποτέλεσε τη βάση για την εγχώρια rap κοινότητα.
Λίγες ημέρες πριν, η θρυλική πεντάδα έδωσε ένα ιστορικό live στο Βοτανικό με αφορμή τον Δεύτερο Τόμο που είναι ήδη στα σκαριά. Τα κορίτσια της Popaganda, συνάντησαν τον Τάκι στο tattooατζίδικό του True Love Tattoo (στο πρώτο από τα δύο, εκείνο της Νέας Ιωνίας), έναν μικρό χώρο, με ιαπωνικές φιγούρες που τραβάνε τα βλέμματα. Περιμένεις πως θα συναντήσεις μια αυστηρή μορφή που δεν θέλει πολλά πολλά. Αντιθέτως, ο Τάκι είναι ειλικρινής. Δεν κρύβει ότι η hip hop σκηνή είναι διχασμένη, δεν διστάζει να παραδεχτεί ότι κάνει «ρίμα για χρήμα» -πώς άλλωστε θα επιβιώσει;- και παραδέχεται πως νιώθει έτοιμος να δώσει τα ηνία στους νέους. Το τελευταίο το απέδειξε μάλιστα και με την παρουσία του στο διαγωνισμό της Red Bull, Red Bull BC One, όπου έδωσε το παρόν και μαζί με τους υπόλοιπους MCs προετοίμασε το έδαφος για την ανάδειξη του Onel ως καλύτερου B-Boy.
Θαύμα παιδί, Τυμβωρύχος, Τάκι Τσαν: τρεις διαφορετικές ταυτότητες για τον ίδιο άνθρωπο.
Αυτά τα ονόματα έχουν να κάνουν με την εποχή, ίσως μια μέρα να λέγομαι κάπως αλλιώς. Το Τάκι Τσαν νίκησε όλα τα υπόλοιπα. Wu tang clan, γιαπωνέζικα tattoo, με λένε και Τάκη, πάμε στο πιο προσωπικό. Ως Τυμβωρύχος με ένοιαζε να σοκάρω. Ως Παιδί Θαύμα ήθελα να είμαι πιο κυριλέ και μετά ο Τάκι Τσάν ήρθε για να τα συνδυάσει. Ουσιαστικά εμείς στους ΖΝ ξεκινήσαμε τα ελληνικά παράξενα ψευδώνυμα και μετά ακολούθησαν και οι υπόλοιποι.
Η σκηνή στην Ελλάδα και το «κόλπο» των battles.
Όταν ξεκίνησα, στις αρχές του ‘90, δεν μπορούσες να βγεις βράδυ με καπέλο, σε χλεύαζαν. Τώρα το έφαγαν μέσα στη μάπα γιατί το σύστημα το εκμεταλλεύτηκε. Παίρνουν μια καινούργια τάση και είτε την φέρνουν στα μέτρα τους είτε την θάβουν. Η σκηνή μας ποτέ δεν ήταν ενωμένη, ούτε θα ενωθεί ποτέ όπως και οι άνθρωποι σε αυτή τη χώρα. Εμείς δεν είμαστε τίποτα πέρα από τραγουδιστές. Σε νοιάζει εσένα αν θα ενωθεί η «λαϊκή σκηνή»; Γιατί να σε νοιάζει για τους ράπερς;
Η αλήθεια είναι ότι τα συγκροτήματα δεν έχουν να χωρίσουν τίποτα μεταξύ τους. Η «κόντρα» δεν είναι σωματική, είναι ένα «αλατοπίπερο» στην σκηνή. Θα δεις ότι αυτοί που θέλουν να κάνουν το battle raps και να βρίσουν ονομαστικά, είναι συνήθως πιτσιρικάδες που τώρα μόλις βγαίνουν. Αν ας πούμε βγει ο MC Τυχάρπαστος και βγάλει ένα κομμάτι που λέγεται «γαμιέσαι Τάκι Τσαν», κάποιοι θα τον ακούσουν. Αν εγώ μετά βγάλω ένα «Γαμιέσαι Τυχάρπαστε», τότε θα τον ακούσουν όλοι.
Είναι ένα κόλπο. Το χρησιμοποιήσαμε και εμείς. Άλλωστε εμείς το κάναμε πρώτοι. Είναι όλα στον αγώνα να ανέβεις. Δεν σε νοιάζει αν ο άλλος θα πετύχει ή θα αποτύχει, αυτό είναι το battle. Να, και στο RedBullBCOne θα γίνει battle. Θα ανέβουν δύο-δύο οι χορευτές και όποιος είναι καλύτερος θα νικάει, αγώνας για επιβίωση είναι το battle.
Από τα 28 μέχρι και τώρα, ζω περισσότερο από το ραπ. Άμα ήμουν μόνος στη ζωή, θα έκανα δύο συναυλίες το μήνα και θα ήμουν άρχοντας. Πιστεύω ότι ειδικά ένας ράπερ πρέπει να ξέρει πότε να σταματάει. Το ραπ ανήκει στους νέους. Νιώθω άβολα ώρες ώρες, είμαι 36 χρονών. Πιστεύω ότι έχω ήδη βιάσει το χρονικό μου περιθώριο. Το έχω υπερ-εκμεταλλευτεί όσο δεν πάει. Ο ράπερ για μένα είναι το νιάτο, που δεν μπορείς να το ακινητοποιήσεις, να το δαμάσεις. Εγώ πια είμαι μεγάλος άνθρωπος.
Αυθεντικός ράπερ ή εμπορικός διασκεδαστής;
Δεν έχει σημασία το τι θα ακούσεις αλλά το ποιος θα στο πει. Δεν υπάρχει hip hop σχολείο. Τα παιδιά σήμερα είναι σε μια πλήρη άγνοια, δεν έχουν τα παλιά ακούσματα, αυτό που ήταν κάποτε το hip hop.
Εντάξει οι ράπερς στα μπουζούκια, τα μπουζούκια που καταδέχτηκαν τους ράπερς; Αυτό βοήθησε την σκηνή μας. Ακόμα και εγώ έχω κάνει κομμάτι με τον Θέμη Αδαμαντίδη, με τον Σταν, και πολλοί μάλιστα με έχουν μάθει από αυτό, έχω αποδείξει πως μπορώ να κάνω το κλασικό εμπορικό κομμάτι.
Ο καλύτερος ράπερ στην Ελλάδα;
Ναι. Είμαι το καλύτερο άτομο από όλους. Μπορεί να ακούγεται εγωιστικό αλλά το πιστεύω. Έχω ωραίο στίχο, με νιώθει ο ακροατής σα φίλο του. Τι άλλο χρειάζομαι; Δεν υπάρχουν πια χρυσοί δίσκοι. Βέβαια και από εκείνους που έδιναν παλιότερα, πολλοί ήταν μούφα. Ένα μεγάλο ψέμα της βιομηχανίας. Γιατί δε γίνεται να βγαίνεις με χρυσό δίσκο και να κάνεις live με 50 άτομα από κάτω. Μεγάλα ονόματα, με χρυσούς δίσκους και μια ζωή άδεια live.
Η ΖΝ σχολή
Πιάσαμε το κύμα της εποχής μας, όπως ο surfer περιμένει το καλύτερο κύμα. Δώσαμε την ψευδαίσθηση στον υπόλοιπο κόσμο ότι μπορούν να το κάνουν και αυτοί. Είμαστε όλοι διαφορετικές πάστες, εκκεντρικοί, πέντε διαφορετικοί χαρακτήρες. Αν γνωρίζαμε το τι επιτυχία θα γίνει μπορεί και να μην γινόταν ποτέ. Βρίζαμε τόσο γιατί ήμασταν σίγουροι ότι δεν θα μας ακούσει κανείς. Κάναμε τη φάση μας, απερίσκεπτοι. Αλλά αυτό άρεσε στον κόσμο. Σε μαγαζιά που πάμε να παίξουμε τώρα παλιά δεν μας έβαζαν καν.
Δεν υπάρχει λογοκρισία στην ελληνική μουσική. Υπάρχουν νόμοι που δεν μπορείς να βρίσεις στην τηλεόραση και στο ράδιο όμως να εκδόσεις κάτι δεν στο απαγορεύει κανένας. Τα παιδιά στο Πολυτεχνείο αυτό, έκαναν έδιωξαν τη λογοκρισία. Τώρα επιλέγεις τι θα ακούσεις, κάποτε άκουγες ο,τι ήθελαν οι άλλοι να ακούσεις.
Ο Δεύτερος Τόμος
Ο πρώτος τόμος ήταν βιωματικός, battle και fictional. Ο Δεύτερος Τόμος θα έχει την ίδια συνταγή αλλά το 2016. Το κάνω γιατί ξαναζώ τις παλιές φάσεις αλλά δεν το κρύβω καθόλου ότι είμαι και για το «χαρτί», το κάνω από ένστικτο, πρέπει και εγώ να ζήσω. Πριν την κυκλοφορία του Δεύτερου Τόμου -και αυτό το αποκαλύπτω πρώτη φορά σε εσάς- θα βγει ένα mixtape που θα γαμήσει.
Θεωρώ πως είμαστε μεγάλοι πια και πρέπει προσέχουμε τι λέμε. Δεν έχουν όλοι το ίδιο σκεπτικό, στους άλλους δεν καίγεται καρφί. Η παλιά φάση όμως θα επικρατήσει. Εγώ θα κρατήσω το δικό μου όραμα και θα φέρω την ισορροπία. Θα κάνω αυτό που πρέπει να κάνω. Τότε δεν μας ένοιαζε η επιτυχία. Τώρα πρέπει να έχουμε το ίδιο στο μυαλό μας. Άμα ο κόσμος το κάνει επιτυχία, ας γίνει. Δεν είναι σκοπός μας η πλύση εγκεφάλου.
«Δε θα μιλήσω για πολιτικά, δε χωράνε μέσα στη μουσική».
Χαριτολογώντας, φαντάσου με όρθιο, με λίγο ελαφρώς ανοιχτά τα πόδια, φερμουάρ κατεβασμένο και τους κατουράω από πάνω. Αυτή θα ήταν η πολιτική μου στάση.
Ο καθένας μπορεί να πιστεύει ο,τι θέλει. Αν αυτό το πράγμα μου χτυπήσει την πόρτα, μπορεί να πάρω τη θέση μου. Μέχρι τότε σέβομαι αυτό που ψηφίζει ο κόσμος. Γενικότερα δεν γουστάρω την πολιτική, ούτε ότι κόσμος τους έχει θεοποιήσει, τους πιστεύει και νομίζει ότι έχουν όλη τη δύναμη στα χέρια τους. Είναι αναγκαίο κακό. Η δύναμη είναι στα χέρια του κόσμου, ο κόσμος πρέπει να διορθώσει τα πράγματα. Εγώ μπορεί να είμαι η φωνή της κοινωνίας, όχι η πολιτική στάση. Δε θα μιλήσω για πολιτικά, δε χωράνε μέσα στη μουσική. Ούτε και συμφωνώ με τα επαναστατικά κομμάτια. Ο επαναστάτης πρέπει να είναι στους δρόμους.
Το ονειρικό ταξίδι στην Ιαπωνία
Θα ήθελα να γνωρίσω από πρώτο χέρι την κουλτούρα του ιαπωνικού tattoo που είναι και το αγαπημένο μου. Έχει κάποιες ιδιοτροπίες που μου θυμίζουν τον εαυτό μου. Τα δεσίματα είναι μοναδικά, πιάνουν όλα τα σημεία του κορμιού, έχουν ροή. Όλοι οι μαθητές σέβονται τον δάσκαλό τους μέχρι το τέλος. Ακόμα και το όνομά τους τους το δίνει ο δάσκαλος. Ελπίζω όταν τα καταφέρω να είναι ζωντανός ο μεγάλος δάσκαλος Yoshihito Nakano, ο Horiyoshi III.
Το tattoo ξεπερνά το hip hop ή το συντροφεύει;
Αγαπώ την τέχνη. Το ψωμί μου κάθε μέρα στο τραπέζι μου το φέρνει το tattoo γι’ αυτό και έχω μια υποχρέωση να είμαι καλύτερος και να φτάσω όσο πιο μακριά μπορώ. Το tattoo με το rap σαν τέχνες μοιάζουν μόνο στο ζωγραφικό κομμάτι, στη δημιουργία. Όταν χτυπάς tattoo δεν έχει πια να κάνει με την τέχνη αλλά με την τεχνική. Αν μια ηχογράφηση δεν βγει καλή, μπορείς να την πετάξεις και να ξαναπροσπαθήσεις. Στο tattoo όμως δε γίνεται.
Ξεκίνησα να χτυπάω στο Barcode Tattoo του Ανδρέα Μαρνέζου (“Λεκτικός Επεξεργαστής”) εκεί έμαθα τα βασικά. Μετά τσακώθηκα με τον master μου και έπρεπε να συνεχίσω το ταξίδι μοναχός. Ωστόσο έχω μια βοήθεια από ένα πιο μεγάλο πρόσωπο, δεν νιώθω μόνος μου. Σε αυτή την τέχνη είναι σαν να ζεις στον Μεσαίωνα αν είσαι μόνος σου. Οφείλουμε να σεβόμαστε τους παλαιότερους γιατί έχουν χαράξει το μονοπάτι που εμείς πατάμε τώρα.
Εδώ το μαγαζί άνοιξε το 2003 λίγο πιο κάτω, σε ένα πολύ μικρό μαγαζάκι και αργότερα μεταφερθήκαμε στο νούμερο 1 της Αλατσατών. Επίσης πριν από λίγα χρόνια ανοίξαμε και δεύτερο studio στη Νέα Ερυθραία (σ.σ. στη Χαρ. Τρικούπη 147).
Χτυπώντας από τα πρώτα του tattoo στο εσωτερικό των χειλιών ενός φίλου του. Από τις «κρυμμένες» αρχειακές φωτογραφίες του Τάκι
Οι ΖΝ ξανά επί σκηνής
Αυτό που κάναμε στο Βοτανικό, και οι πέντε μαζί, ήταν δυνατό, το περίμενε ο κόσμος. Υπήρχαν πολλοί που δε μας είχαν δει ποτέ μαζί, αν και ήξεραν για τους ΖΝ. Εγώ πάντα όταν γίνονται τέτοια μεγάλα shows με πολύ κόσμο, ανησυχώ μην πάθει κανένας τίποτα. Ευτυχώς στο Βοτανικό όλα πήγαν καλά. Τα έσπαγαν εκεί κάτω. Ένιωθα την αγάπη του κόσμου.
Γενικά δε μου αρέσουν τα show με πάρα πολύ κόσμο. Δεν είμαι της αρένας, είναι σα να πηγαίνεις γήπεδο. Προτιμώ πιο οικογενειακά πράγματα, σαν αυτό στο ΑΝ. Η δουλειά μας είναι να διασκεδάσουμε το κοινό. Εφόσον δίνω παραστάσεις με αντίτιμο με ενδιαφέρει τι θα πάρει ο κόσμος, να περάσει καλά. Άμα ήμουν σε μια πλατεία μόνος μου και δεν πλήρωνε κανείς, μπορεί να έλεγα ο,τι ήθελα. Αν και δεν θα το έκανα αυτό.
Ένα επεισόδιο από την εκπομπή του Τάκι «Μη ρωτάτε μαλακίες»:
