Η μεγάλη αγωνία κάθε καλλιτέχνη είναι να μη σωπάσει το παιδί που κρύβει μέσα του. Είναι εντυπωσιακό να βλέπεις ένα μεγάλο στην τέχνη και μεγάλο στα χρόνια εικαστικό να εξετάζει και να παρατηρεί έργα παιδιών. Αμέσως έχεις την αίσθηση μιας ισότητας περισσότερο παρά μιας ανισότητας. Εκείνος —ο μεγάλος— αιφνιδιάζεται, ευφραίνεται από την ελευθερία του παιδικού ταλέντου, ερεθίζεται γόνιμα και μια λάμψη πονηρίας στο πρόσωπό του υποδηλώνει ότι μπορεί και να ωφελείται ή να διδάσκεται από την α-τεχνία του νηπίου.
Την εκρηκτική ομορφιά και την απροσχημάτιστη ποιότητα της παιδικής καλλιτεχνικής έκφρασης μας προσφέρει γενναιόδωρα η μεγάλη έκθεση που διοργανώθηκε στην αίθουσα Fougaro The Gallery του Ναυπλίου.
Θα δείτε πράματα και θάματα! Εικόνες με γαλαξίες από χρώματα και καρφίτσες, «βαλίτσες» από διάφορα υλικά εμπνευσμένες από τις δημιουργίες του Αλέξη Ακριθάκη, μεγάλες κατασκευές όπως το παραμυθένιο δάσος με δέντρα πολύχρωμα και ζώα χαρούμενα. Μια ομαδική κατασκευή-αφιέρωμα στην Guernica του Picasso, ανάγλυφα κυβιστικά πορτρέτα, φωτογράμματα, σκηνικά και κοστούμια!
Με οδηγό την ελπίδα των παιδιών, η έκθεση-αφιέρωμα στη Fougaro The Gallery περιλαμβάνει έργα ζωγραφικής, γλυπτικής, χαρτογλυπτικής, κεραμικής, σκηνογραφίας, χαρακτικής, φωτογραφίας, κατασκευές, κόμικ και έργα από ανακυκλώσιμα υλικά.
Όπως τονίζει η Πρόεδρος του Εργαστηρίου, κυρία Χαρίκλεια Μυταρά: «Μέσα από την Τέχνη, το Τα με κεφαλαίο, το πιο σημαντικό είναι να εκφράσουν τα παιδιά τις ελπίδες και τους φόβους τους και να γνωρίσουν βαθύτερα τον κόσμο που τα αγκαλιάζει.»
Η Χαρίκλεια Μυταρά σε πρόσφατη συνέντευξή της στη Μαργαρίτα Πουρνάρα στην Καθημερινή αφηγείται με λόγο άμεσο και πυκνό την απαρχή του σπουδαίου αυτού κοινωνικού αλλά και πολιτιστικού σχολείου: «Το 1978 έπεσε η ιδέα να φτιάξουμε ένα θεσμό για την τέχνη και την εκπαίδευση, στην ιδιαίτερη πατρίδα του Μυταρά, τη Χαλκίδα. Δήμαρχος ήταν τότε ένας λαϊκός οραματιστής, ο Σπανός, που ήταν και αυτός πίσω από την πρωτοβουλία.»
Η εξαιρετική ζωγράφος που προτίμησε να σταθεί στο πλάι του καταξιωμένου ζωγράφου και δασκάλου Δημήτρη Μυταρά έλαβε μεγάλη ανταπόκριση και χαρά από τη διδασκαλία στο Εργαστήρι: «Ξεκινήσαμε με τους μεγάλους και μετά βάλαμε και τμήματα για μικρούς. Και να σου σήμερα, τόσα χρόνια μετά, που μετράμε χιλιάδες αποφοίτους, ενήλικες και παιδιά. Κάποια από τα πιτσιρίκια που πέρασαν από εμάς έγιναν αρχιτέκτονες, ντιζάινερς, καλλιτέχνες, λουλουδίσανε, ανθίσανε. Άλλοι μας φέρνουν σήμερα τα βλαστάρια τους και τα εμπιστεύονται ξανά στα χέρια μας. Ποτέ δεν χάσαμε επαφή μαζί τους. Περνούσαν στο πανεπιστήμιο και έπαιρναν πρώτα εμένα στο τηλέφωνο να μου πουν τα καλά νέα ή μ’ έβλεπαν στο δρόμο και χιμάγαν στην αγκαλιά μου. Ποιο μπορεί να είναι μεγαλύτερο δώρο απ’ αυτό;
»Υπάρχουν παιδιά που βλέπεις ότι έχουν από μικρά μια γραφή, σχεδιαστική ή χρωματική, πολύ ενδιαφέρουσα. Αυτό χάνεται αν δεν βρουν έναν καλό δάσκαλο που να τα οδηγήσει, μαλακά και ανθρώπινα, στο βάθος. Βλέπετε μετά τα εννιά τους χρόνια, που αναπτύσσεται πολύ η λογική, οπισθοχωρεί η φαντασία και όλα μπορεί να χαθούν τότε. Η τέχνη μερώνει τον άνθρωπο. Μας ήρθαν και δύσκολες περιπτώσεις παιδιών και βοηθήθηκαν πολύ. Και ενήλικες προβληματικοί ήρθαν. Έχουμε σώσει πολλές κυρίες που ήξεραν μόνο να παίζουν χαρτιά και να κάνουν ένα καλό φαγητό. Τα μαθήματα ήταν μια “ψυχοθεραπεία” γιατί η έκφραση σε κάνει να βγεις από τον εαυτό σου.
»Το ξέρω και από μένα. Ζωγράφιζα με ουσία, όταν ήμουν δυστυχής, όταν είχα μεγάλο πρόβλημα. Εάν δεν το είχα αυτό, θα είχα μπει σε τρελοκομείο. Και τώρα είχα πολύ καιρό να ζωγραφίσω. Και ξανάπιασα τα πινέλα μου, όταν άρχισε ο Μυταράς να μην είναι καλά. Αισθάνθηκα μέσα μου πάλι, αυτό το ειδικό φτερούγισμα που με παρακίνησε να γυρίσω στον καμβά. Τοπία έκανα πάντα, παρότι ήμουν άνθρωπος των ανθρώπων, εγώ.
»Καλλιτέχνης είναι αυτός που βρίσκεται στην άλλη όχθη του ποταμού. Που έχει τεράστια, απόλυτη ανάγκη να εκφραστεί. Γεννιόμαστε και γινόμαστε. Όταν τελειώνεις τη Σχολή Καλών Τεχνών, δεν σημαίνει αυτόματα ότι γίνεσαι και καλλιτέχνης. Λίγοι έχουν αυτό το εκ Θεού χάρισμα να τραβάνε μια γραμμή που έχει μέσα της ζωή. Μπορεί αυτό το νεύρο και τη δύναμη να το βρεις στα έργα ενός παιδιού. Όμως δεν μπορούν όλοι να μεγαλουργήσουν, οπότε το βασικό είναι να περάσεις στα παιδιά πολιτισμό, ρίζες, σεβασμό. […] Τα πάντα είναι παιδεία: το να σηκωθείς από το κάθισμα του λεωφορείου για να κάτσει ο γέρος, το να καταλαβαίνεις την ομορφιά, να την προστατεύεις, να αγαπάς τον τόπο σου. Όλα μαθαίνονται αλλά χρειάζεται ένας καλός δάσκαλος.»
Είναι σημαντικό να ακούς με τόσο απλό τρόπο τόσο μεγάλες αλήθειες. Αυτό υποδηλώνει μια ζωή αφιερωμένη στη μελέτη της τέχνης σε πρώτο επίπεδο αλλά και της ανθρώπινης ψυχής σε δεύτερο και πάντα με οδηγό την αγάπη. Αγάπη, τέχνη, άνθρωπος είναι οι έννοιες-κλειδιά για μια τόσο ουσιαστική προσφορά όσο είναι αυτή που έχει επιτελέσει το Εργαστήρι Τέχνης Χαλκίδας στα σχεδόν σαράντα χρόνια της λειτουργίας του.
Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και στο Φουγάρο, το μεγάλο διαδραστικό έργο τέχνης του Ναυπλίου, όπως το αποκαλεί η δημιουργός του. Ιστορικό βιομηχανικό ερείπιο της κονσερβοποιίας «Ανθός», το «Φουγάρο» μεταμορφώθηκε σε χώρο πολιτισμού χάρη στην εικαστικό και διευθύνουσα σύμβουλο Φλωρίκα Κυριακοπούλου, η οποία εργάστηκε μαζί με τους συνεργάτες της για δεκαπέντε χρόνια ώστε να γίνει το όνειρο για ένα «χώρο ζωής και χώρο τέχνης» πραγματικότητα. Αποστολή του: «Να συγκινεί, να ερεθίζει, να εμπνέει και να κινητοποιεί τις πνευματικές και δημιουργικές δυνάμεις της κοινωνίας και των ατόμων που έρχονται σ’ επαφή μαζί του».
Στην υλοποίηση αυτού του οράματος κεντρικό ρόλο παίζει η παρουσία των παιδιών και η συμμετοχή τους στα ποικίλα Εργαστήρια προσχολικής ηλικίας, ζωγραφικής, θεάτρου, μουσικοκινητικής, δημιουργικού παιχνιδιού, κατασκευής αποκριάτικων στολών, κεραμικής, κοσμημάτων, decoupage, macramé, ραπτικής, αγγειοπλαστικής.
Ας μάθουμε όμως μερικά πράγματα για το Εργαστήρι Τέχνης Χαλκίδας.
Δυο εικαστικοί, ο Δημήτρης και η Χαρίκλεια Μυταρά, έχοντας μεγάλη αγάπη για την Τέχνη αλλά και για την πόλη της Χαλκίδας, από όπου κατάγεται ο Δημήτρης Μυταράς, ξεκίνησαν το 1978, το εγχείρημα του πρωτοποριακού τότε Εργαστηρίου Τέχνης Χαλκίδας προσφέροντας μέχρι σήμερα, σχεδόν σαράντα χρόνια, μεγάλο πολιτιστικό έργο.
Δεκάδες βραβεία έχουν απονεμηθεί στο Εργαστήρι Τέχνης με πιο σημαντική τη βράβευση το 1994 από την Ακαδημία Αθηνών στην Πρόεδρο Χαρίκλεια Μυταρά και τους συνεργάτες της για το έργο που επιτελείται στο εργαστήρι στο χώρο της εικαστικής παιδείας. Την ίδια χρονιά, μάλιστα, το Εργαστήρι Τέχνης συμμετείχε στο πρόγραμμα ΜΕΛΙΝΑ του Υ.Π.Π.Ο. με την κυρία Μυταρά και τους δασκάλους του υπεύθυνους στον εικαστικό τομέα. Έχουν οργανωθεί πολλές εκθέσεις στην Ελλάδα, αλλά και στο εξωτερικό, όπως το Millesgarden στη Στοκχόλμη το 1998 και το Palazzo Vacchio στη Φλωρεντία το 2001. Επίσης τα παιδιά του Εργαστηρίου έχουν λάβει μέρος σε πολλούς διεθνείς διαγωνισμούς ζωγραφικής κατακτώντας την πρώτη θέση.
Τα παιδιά και οι ενήλικες που πέρασαν από το Εργαστήρι Τέχνης Χαλκίδας είχαν την τύχη να έχουν καταξιωμένους δασκάλους, αποφοίτους της Σχολής Καλών Τεχνών, όπως ο πρώην πρύτανης της ΑΣΚΤ Μάριος Σπηλιόπουλος, ο αντιπρύτανης Άγγελος Αντωνόπουλος και οι δάσκαλοι της ΑΣΚΤ Λάκης Πατρασκίδης, Τιτίκα Δουκουμετζίδη-Σάλλα, Μιχάλης Μανουσάκης, Παντελής Χανδρής. Άλλοι γνωστοί καλλιτέχνες, όπως η Τέτα Αντωνίου, η Κάτια Βαρβάκη, η Σοφία Καραλέκα, ο Γιάννης Αδαμάκος, ο Σωτήρης Λαμπαδαρίδης, η Φρόσω Μαλέα, η Βούλα Γουνελά, η Αιμιλία Μπαντούνα, η Ελένη Μωραΐτη, ο Σταμάτης Ζάννος, ο Μιχάλης Δουκουμετζάκης, ο Παντελής Τσάβαλος, ο Θανάσης Μουτσόπουλος κ.ά., συνεχίζουν δυναμικά τη δημιουργική του πορεία με τις Εκθέσεις και τα Εργαστήρια που πραγματοποιούν.
