Λίγο πριν η πολυσυζητημένη 3D ωδή του στην αισθησιακή πλευρά της έννοιας «αγάπη» (όπως είναι και ο τίτλος της ταινίας) κατακλύσει τις κινηματογραφικές αίθουσες -και τις φαντασιώσεις χιλιάδων θεατών- στην Αμερική, ο εκκεντρικός Αργεντίνος σκηνοθέτης Γκασπάρ Νοέ βρέθηκε ως καλεσμένος σε masterclass στον καλλιτεχνικό χώρο Made in NY Media Center του Indipendent Film Project στη Νέα Υόρκη. Η εκδήλωση, που διοργάνωσαν το περιοδικό Filmmaker Magazine και η Unifrance films, ξεκίνησε με την προβολή της 40λεπτης πρώτης ταινίας του Νοέ, Carne η οποία ενέπνευσε την επόμενη ταινία του, I Stand alone και έθεσε τις βάσεις για την ωμή, προκλητική κινηματογραφική αισθητική του. Αναλύοντας τα κίνητρα της δημιουργίας του, ο αμφιλεγόμενος auter διηγήθηκε μερικά απίστευτα στιγμιότυπα που σχετίζονται με τις ταινίες Carne, Irreversible και Enter the void. Διαβάστε τα παρακάτω, όπως τα κατηγοριοποίησε το περιοδικό Indiewire.
Πώς κατάφερε να κάνει γυρίσματα μέσα σε ένα σφαγείο
Το Carne, το οποίο διηγείται τη ιστορία ενός χασάπη αλόγων που μεγαλώνει τη μουγγή κόρη του σε ένα προάστιο του Παρισιού, περιλαμβάνει μια από τις πιο φρικιαστικές εισαγωγικές σκηνές στην ιστορία του κινηματογράφου. Ο Νοέ συμφιλιώνει βίαια το κοινό με το περιβάλλον του σφαγείου, αντιπαραβάλλοντας ένα πλάνο με τη σφαγή ενός αλόγου με το αμέσως επόμενο της κόρης του χασάπη να τρώει ένα φιλέτο κόκκινου κρέατος. Ο Νοέ δυσκολεύτηκε αρκετά να εξασφαλίσει το χώρο ενός σφαγείου για το αρχικό γύρισμα και τελικά το κατάφερε μέσω μιας μικρο-απάτης. «Είχαν γίνει κάποια ντοκυμαντέρ για θανατώσεις ζώων στα σφαγεία στην τηλεόραση και η κοινότητα είχε συμφωνήσει να μην αφήνει πλέον κανένα να τραβάει πλάνα από τις εγκαταστάσεις των βιομηχανιών κρέατος. Κάλεσα πολλά σφαγεία του Παρισιού, αλλά όλοι έλεγαν “όχι ,όχι, όχι”. Οπότε είπα σε μια 18χρονη που έκανε την πρακτική της στο συνεργείο “Μπορείς να κάνεις την φωνή σου γλυκιά και παιχνιδιάρικη; Ίσως αυτό δουλέψει. Πάρ’ τους και πες τους ότι είσαι φοιτήτρια κινηματογράφου και χρειάζεται να δεις τους χώρους για κάποια εργασία στο πανεπιστήμιο» είπε ο Νοέ.
Συνέχισε, «νομίζω ότι ο άνδρας στο τηλέφωνο γοητεύτηκε από τη φωνή της κοπέλας και τελικά της είπε να έρθει αλλά να μην αναφέρει το όνομά του. Όταν εφανιστήκαμε στο σφαγείο εγώ και ο βοηθός μου, ο άνδρας -που προφανώς ήθελε να συνατήσει την κοπέλα στο τηλέφωνο- τρελάθηκε και ρωτούσε συνέχεια “που είναι η κοπέλα;”. Εμείς του είπαμε ότι έρχεται, αλλά δεν ήρθε ποτέ». Έτσι ο Νοέ μπόρεσε να γυρίσει τη διάσημη σκηνή, με όρο ότι δεν θα ανέφερε ποτέ το όνομα του σφαγείου.
Πώς κατάφερε να πείσει μια μητέρα να κινηματογραφήσει ζωντανά τη γέννηση του παιδιού της
Σαν να μην έφτανε η ωμότητα της σκηνής στο σφαγείο, το Carne περιέχει πλάνα από μια πραγματική γέννα. Ο Νοέ περιέργραψε πως κατάφερε να απαθανατίσει αυτό το σπουδαίο μυστήριο, σε ένα γύρισμα της τύχης. «Οι περισσότεροι άνθρωποι που κάνουν ένα μωρό δεν θέλουν να κινηματογραφούνται την ώρα της γέννησης», είπε (γιατί άραγε). «Η αλήθεια είναι ότι υπάρχει πολύ αίμα και πολλά υγρά. Επομένως πριν συμβεί, οι περισσότεροι άνθρωποι ξέρουν ότι είναι κάπως επίφοβο να εκθέσεις τον εαυτό σου».
Συναντώντας διαδοχικές αρνήσεις από τις κλινικές για έξι μήνες, ο Νοέ θυμάται ότι «η μαία μιας κλινικής ήταν έγκυος και επρόκειτο να γεννήσει. Λόγω επαγγέλματος, θεωρούσε τη διαδικασία πολύ φυσιολογική, την έβλεπε κάθε μέρα. “Γεννάω σε τρεις μήνες. Αν θέλετε να διασκεδάσετε, ελάτε να το κινηματογραφήσετε”, είπε. Εκείνη την εβδομάδα έπινα καφέ κάθε βράδυ και ήμουν έτοιμος με την Bolex κάμερά μου, να πηδήξω ανά πάσα στιγμή σε ένα ταξί και να πάω για γύρισμα».
Για την πρωτοπορία και την ικανοποίηση του να κάνεις κάτι καινούριο
Όταν ρωτήθηκε για το αν νιώθει πίεση να κάνει συνεχώς κάτι καινούριο, ο Νοέ είπε: «Αν μπορείς να κάνεις κάτι που να φαίνεται νέο, η καινοτομία είναι συναρπαστική. Διασκέδασα πολύ γυρίζοντας την τελευταία μου ταινία σε 3D, γιατί σαν σκηνοθέτης ήταν σαν να παίζω με ένα καινούριο παιχνίδι. Μου άρεσε που χρησιμοποίησα όλους αυτούς τους γερανούς και τις εικόνες CGI στο Enter the Void. Δεν ξέρω τι θα κάνω στη συνέχεια, αλλά πρέπει να είσαι παιχνιδιάρης με τη γλώσσα του μέσου. Δεν είναι μόνο για την αυτοπεποίθησή σου, είναι απλώς για την ευχαρίστηση της ανακάλυψης ζωής και των πραγμάτων είναι γύρω σου. Εάν παίρνεις ευχαρίστηση από αυτό που κάνεις, σίγουρα θα πάρει και το κοινό».
Στο ίδιο μοτίβο, ο Noέ είπε, «συνήθως, οι άνθρωποι κάνουν ένα νέο μείγμα των πραγμάτων που ήδη υπάρχουν. Αλλά αν έπρεπε να πεις πόσες ταινίες έχεις δει τον τελευταίο χρόνο που είχαν κάτι νέο, προκύπτει ότι δεν υπάρχουν τόσες πολλές. Νιώθω απόλυτο θαυμασμό όταν βλέπω το 2001: Οδύσσεια του Διαστήματος, ή όταν βλέπω το παλιό King Kong. Απλά δεν καταλαβαίνω πώς κατάφεραν να κάνουν αυτές τις ταινίες στη δεκαετία του ’30 ή στα τέλη της δεκαετίας του ’60».
Γιατί το Irreversible ήταν ατύχημα
Παρά το γεγονός ότι αυτή είναι ίσως η πιο αξιοσημείωτη ταινία του, ο Noέ αποκάλυψε ότι το Irreversible προέκυψε σχεδόν κατά λάθος. Μετά το I Stand Alone, ήθελε να κάνει το Enter the Void, αλλά χρειαζόταν περισσότερα χρήματα πριν επενδύσει στο δαπανηρό του project κι έτσι έγραψε το προσχέδιο για την ταινία Danger που τελικά μετατράπηκε στο σημερινό Love.
Όταν συνάντησε τον Βενσάν Κασέλ σε ένα κλαμπ και του είπε την ιδέα, εκείνος και η τότε σύζυγός του Μόνικα Μπελούτσι είπαν ότι τους ενδιέφερε. «Χρειαζόμουν χρήματα για να πληρώσω το νοίκι μου για άλλη μια φορά, γι ‘αυτό πήρα αμέσως ορισμένους παραγωγούς και είπα “ετοιμάζω ένα ερωτικό μελόδραμα. Ο Βενσάν Κασέλ και η Μόνικα Μπελούτσι, -οι οποίοι ήταν τότε το χρυσό ζευγάρι του γαλλικού κινηματογράφου- θέλουν να το κάνουν”. Και για άλλη μια φορά έλεγα ψέμματα, αφού στην ουσία δεν είχαν διαβάσει ούτε μια γραμμή από το προσχέδιο».
«Παραδόξως, οι παραγωγοί πήγαν στο StudioCanal και είπαν ότι θα διαθέσουν δύο εκατομμύρια ευρώ για μια ταινία που ονομάζεται Danger με τη Μόνικα και τον Βενσάν. Έτσι είχαμε τα χρήματα, αλλά κανείς δεν είχε διαβάσει ακόμα το σενάριο και είχαμε ήδη ημερομηνία γυρισμάτων» είπε ο Νοέ. Όμως όταν ο Κασέλ διάβασε το σενάριο με τη Μπελούτσι, κάλεσε το Νοέ και είπε ότι η ταινία ήταν πάρα πολύ αποκαλυπτική και ότι δεν θα την έκαναν. Ο Noέ απάντησε λέγοντας, «Καταλαβαίνω ότι δεν θέλετε να κάνει αυτή την ταινία, αλλά ας κρατήσουμε τις ημερομηνίες και τα χρήματα και ας κάνουμε κάτι άλλο».
Έχοντας μόνο μια νύχτα στη διάθεσή του για να καταλήξει σε μια νέα ιδέα πριν συναντήσει τους παραγωγούς, ο Νοέ σκέφτηκε «γιατί δεν κάνουμε μια ιστορία με βιασμό και εκδίκηση ξεκινώντας από το τέλος; Είχα δει το Memento εκείνη την εποχή και είπα, “ας το κάνουμε προς τα πίσω”. Οπότε είχα πέντε εβδομάδες για να γράψω το σενάριο, να προετοιμάσω την ταινία και το καστ. Πέντε εβδομάδες αργότερα, γυρίζαμε την ταινία και ήταν σαν μια ληστεία τράπεζας. Είναι σαν κάποιος σου λέει ότι έχεις πέντε λεπτά για να τρέξεις στην τράπεζα, να πάρεις τα χρήματα και να τρέξεις, γιατί μετά από πέντε λεπτά φτάνουν οι μπάτσοι».
Πως η χρήση κοκαΐνης τον βοήθησε να ολοκληρώσει τα γυρίσματα του Irreversible
O Noέ αποκάλυψε πώς οι εμπειρίες του με παραισθησιογόνα ναρκωτικά τον έχουν βοηθήσει να προετοιμάσει και να εφαρμόσει τα οπτικά εφέ για τις ταινίες του, αλλά για μια ιδιαίτερα έντονη σκηνή στο Irreversible, ήταν μια αναπάντεχη συνάντηση με την κοκαΐνη που του επέτρεψε να ξεπεράσει την εξάντληση που ένιωθε σαν κάμεραμαν.
«Γύρισα το μεγαλύτερο μέρος της ταινίας με μια φορητή κάμερα. Δεν είμαι περήφανος γι΄αυτό, αλλά κάποια μέλη του συνεργείου έκαναν κόκα και σε κάποια στιγμή που η κάμερα έπρεπε να ανεβοκατέβει τις σκάλες και να στρίψει, τα χέρια μου με πονούσαν τόσο που κάποιοι φίλοι μου, μου έδωσαν κοκαΐνης. Ένιωσα δυνατός, σαν σούπερ ήρωας και ήμουν πολύ χαρούμενος που με βοήθησε να ολοκληρώσω τη σκηνή».
Πως κατέληξε να αυνανίζεται σε σκηνή από την ίδια ταινία
Πριν την επίσημη κυκλοφορία του Irreversible, ο Noέ έδειξε στο φίλο του και σηνοθέτη Dario Argento ένα απόσπασμα από την αμφιλεγόμενη σκηνή στο gay κλαμπ που γύρισε υπό την επήρεια κοκαΐνης. Ο Argento αμέσως τον προειδοποίησε, «Κινδυνεύεις! Η ομοφυλοφιλική κοινότητα θα θυμώσει πολύ μαζί σου, μιλάς για εκείνους χωρίς να είσαι μέρος της». Ο Noέ τότε αναρωτήθηκε, «Πώς μπορώ να τη γλιτώσω σε μια τέτοια κατάσταση;».
«Έτσι είχα μια ιδέα, και πήγαμε πίσω στο κλαμπ για να προσθέσω μια μικρή εικόνα του εαυτού μου να αυνανίζεται ως μέρος του κλαμπ. Ήταν ηλίθιο, αλλά όλοι παρατήρησαν ότι ήμουν μέρος του κλαμπ, οπότε δεν θα μπορούσε να είναι ομοφοβικό, δείχνοντας εμένα ενθουσιασμένο μέσα στο χώρο. Είμασταν εγώ ο βοηθός της κάμερας και ο βοηθός σκηνοθέτη μου και ζήσαμε μια από αυτές τις περίεργες καταστάσεις όπου οι συνεργάτες σου σε παρακολουθούν να αυνανίζεσαι ενώ προσποιείσαι ότι δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα. Και φυσικά γελούσαν, οπότε είχα προβλήματα με τη στύση μου».
