Ματούλα Ζαμάνη: «Δεν ανήκω πουθενά. Είμαι απλά ένας άνθρωπος που αγαπάει τη μουσική»

Βράδυ, σ’ ένα μακρινό νησί του Αιγαίου, ύστερα από πολλά ποτά, ο δισκοθέτης βάζει την «Μπανιστηρτζού» και μια φίλη κάθεται στη γωνιά μονολογώντας «α, ρε Ματούλα». Δεν είχε σεβντά εκείνη την ώρα στην ψυχή της, ήταν μια επίκληση σε μια φίλη της. Η Ματούλα Ζαμάνη πιστεύω ότι ανήκει σε αυτή την κατηγορία των ερμηνευτριών που τις νιώθεις σαν οικεία πρόσωπα. Ο τόνος της φωνής της, η παρουσία της στη σκηνή, τα λόγια των τραγουδιών της, το παρουσιαστικό της και σε άλλες εκατό αιτίες μπορεί να οφείλεται αυτό το γεγονός. Έτσι, την Τρίτη 18 Σεπτεμβρίου θα πάμε να δούμε στους Βράχους του Βύρωνα μια φίλη. Λίγο πριν τη συναυλία μας μίλησε για την Αμοργό, τα Τρίκαλα, τα Εξάρχεια, τη μουσική, τον Θανάση (ποιον Θανάση, είπατε;) και το σχέδιο της να βγάλει ένα δίσκο με στίχους στα βλάχικα. 

Ποιο ήταν το ίνδαλμα σου όταν ήσουν μικρή; Ο Ζακ Κουστό.

Από μουσική; Ο Μάικλ Τζάκσον.

Τραγουδάς κανένα στα ζωντανά. Ναι, αλλά ντρέπομαι.

Τι σου έκανε κλικ στον Τζάκσον; Με τρέλαιναν όλα. Καταρχάς δεν ήξερα τι είναι ενορχήστρωση όταν ήμουν μικρή και όμως άκουγα ήχους. Από τότε δεν άκουγα μόνο το κομμάτι αλλά και τον διάκοσμο. Τρελαινόμουν με αυτό που άκουγα.

Με τη μουσική πως και ασχολήθηκες; Όταν ήμουν δύο χρονών μου έκανε δώρο η γιαγιά μου ένα Casio αρμόνιο. Άκουγα επίσης πάρα πολλή μουσική. Από κλαρίνα, μέχρι Χατζιδάκι και Μάικλ Τζάκσον.

Πίστεψες ποτέ ότι μπορεί να γίνει επάγγελμα η μουσική; Ποτέ!

Τώρα το έχεις πιστέψει; Όχι!

Οι συναυλίες δηλαδή που κάνεις; Και όμως! Δεν το κάνω με την έννοια του επαγγέλματος. Παλιά έπαιζα με την μπάντα σε όλα τα νησιά από τον Μάιο μέχρι το φθινόπωρο. Είχαμε μεγάλη αγωνία για τα κομμάτια που θα επιλέξουμε. Αυτό μας ενδιέφερε πιο πολύ.

Μπουλούκι. Μπουλούκι αλλά καλή, σοβαρή παρέα. Εκεί πάει η φάση επάγγελμα και εύχομαι να μη μου τύχει να πρέπει να παίξω μαζί με ανθρώπους που δεν θέλω, να παίξω σε χώρους που δεν μου αρέσει. Δεν είμαι της σχολής «τώρα κάνουμε δουλίτσα». Αυτό έχει και τα καλά του και τα κακά του γιατί αγχώνομαι πιο πολύ με ορισμένα πράγματα.

Τώρα θα ξαναπέρναγες ένα καλοκαίρι να τριγυρνάς στα νησιά; Εύκολα. Έχει ένας φίλος, Γάλλος στην Αμοργό ένα μεγάλο ιστιοπλοϊκό και όνειρο μου είναι ν’ ανεβούμε πάνω και να παίζουμε από νησί σε νησί.

Μένεις στην Αμοργό πια; Ναι, από τον περασμένο Οκτώβριο.

Πως και έτσι; Το σκεφτόμουνα χρόνια και κάποια στιγμή είπα ή τώρα ή ποτέ.

Απομόνωση; Όχι και τόσο.

Ο χειμώνας πως ήταν; Τέλειος!

Ναι; Μάζεψα λάδι, κάναμε βόλτα στις κορυφογραμμές, παίζαμε μουσικές με φίλους που πηγαινοέρχονταν ή με τους ντόπιους βιολιτζίδες. Πέρασε πολύ γρήγορα ο καιρός.

Γιατί έφυγες όμως; Σε κούρασε η Αθήνα, η περιοχή σου τα Εξάρχεια; Τ’ αγαπώ τα Εξάρχεια, το έχω το σπίτι μου ακόμα αλλά κάπως έχει βαρύνει το πράγμα για μένα. Καλά δεν είναι ότι πήγα στην Αμοργό και δεν τη διέκοψα ποτέ τη σχέση μου.

Τα Εξάρχεια πώς τα βρίσκεις πια; Έχει δυσκολέψει η περιοχή και αν θες τη γνώμη μου αυτό έχει συμβεί «βαλτά». Εγώ μένω πάρα πολύ κοντά στο σπίτι του κ. Φλαμπουράρη και έχει παντού αστυνομία. Είναι λίγο περίεργο να έχει τόση πολλή αστυνομία η περιοχή σου.

Που λειτουργείς καλύτερα καλλιτεχνικά. Στη δίνη των Εξαρχείων ή στην ηρεμία της Αμοργού; Παντού.

Δεν βγάζεις διαφορετικό αποτέλεσμα; Αυτό είναι το ωραίο. Όπως και στη ζωή μας που συμπεριφέρεσαι ανάλογα με την περίσταση. Έτσι είναι και η μουσική. Απλά είναι πιο ήρεμη η ψυχή μου όταν ανοίγω το παράθυρο μου και βλέπω τα Κουφονήσια και τη Δονούσα.

Η ταυτότητα είναι μια πολύ περίεργη έννοια. Δεν είναι αυτή που θα διαβάσεις τα στοιχεία σου. Είναι αυτή η ανάγκη του ότι πρέπει κάπου ν’ ανήκεις. Δεν πρέπει ν’ ανήκω κάπου. Είμαι ένας άνθρωπος που αγαπάει τη μουσική και εκφράζεται μέσα από αυτή.

Γεννήθηκε κοντά στα Τρίκαλα. Ναι, στην Παναγία. Έμεινα μέχρι τα 8 μου εκεί. Μετά πηγαινοερχόμουνα.

Το σπίτι στην Παναγιά πως είναι; Κήπος, λουλούδια, μια μπασκέτα που είχε βάλει ο παππούς, τρεις μεγάλες καρυδιές, μια μηλιά.

Μιλάς βλάχικα; Θα βγάλω δίσκο, δε μιλάω μόνο. Τ΄αγαπάω πάρα πολύ και φοβάμαι ότι θα χαθούν επειδή είναι προφορική γλώσσα.

Πώς τα έμαθες; Μίλαγαν όλοι στο σπίτι. Μπαμπάς, μαμά, γιαγιά, παππούς, θείες, θείοι.

Μπορώ να καταλάβω αν μου μιλήσεις; Κάποιες λέξεις ναι, γιατί έχουν λατινογενή ρίζα. Λάπτει το γάλα, το κρέας είναι κάρνι από το κάρνε. Σινίστρα το στενό. Χάνεται όμως η γλώσσα, γι΄αυτό έχω βάλει στόχο να κάνω ένα δίσκο με βλάχικα κομμάτια που ήδη υπάρχουν και κάποια που έχω γράψει εγώ.

Παραδοσιακά; Ναι, και δεν θέλω να τ’ αλλάξω να γίνουν ντεμέκ. Το σκέφτομαι λίγο με διαστημικά πλήκτρα αλλά το ντέφι μπροστά και το κλαρίνο.

Είναι βουκουλικά τα θέματά τους; Ναι τα γνωστά. Πολύ μάνα, πολύ αποχωρισμός, πολύ αγάπη. Πιο ποιοτικά και πιο αγνά όμως.

Ποια είναι ιδιαιτερότητα των Βλάχων; Ο Θανάσης (Παπακωνσταντίνου) πολλές φορές μου λέει: είδες Βλάχο; Σε είδε πρώτος. Παίζει πολύ το μάτι μας. Εγώ, είναι ευχή και κατάρα, ότι βλέπω τα πάντα.

Ο όρος είναι παρεξηγημένος στην Ελλάδα. Πολύ. Χαθήκαμε πολύ στην παρεξήγηση σε αυτή τη χώρα.

Ήταν καθοριστική η συνάντηση σου με τον Θανάση Παπακωνσταντίνου; Πολύ. Τι να σου πω; Είναι από τους πιο σημαντικούς ανθρώπους στη ζωή μου.

Σ’ έβαλε στα κόλπα. Το βλέπω πιο ρομαντικά. Μου άνοιξε ένα δρόμο που ακόμα δεν έχω συνειδητοποιήσει που θα με οδηγήσει. Τόση αγάπη, τόση καθαρότητα, τόση μουσική, τόση ειλικρίνεια. Από μόνα τους αυτά είναι τρομερά εφόδια. Απλότητα, εκεί που κρύβεται η ποιότητα.

Δεν ανησυχείς μη μείνεις στην ιστορία ως «αυτή που τραγουδάει με τον Παπακωνσταντίνου;» Όχι δεν ανησυχώ. 

Θα ήθελες να είσαι λαϊκή τραγουδίστρια; Δεν  θα με χάλαγε. Τις γουστάρω πολύ.

Όπως; Πόλυ Πάνου, Ρίτα Σακελαρίου, μεγάλη φωνή έχει η Ελένη Βιτάλη, η Χαρούλα Αλεξίου. Μαρίκα Νίνου φυσικά, Χασκίλ. Τέρατα.

Σε ποια εποχή θα ήθελες να είχες πέσει. Με ποιες να έχεις βρεθεί μαζί. Θα ήθελα να είμαι σαν την ταινία του Γούντι Άλεν. Ν’ ανοίγω μια πόρτα και να βλέπω σε κάθε εποχή τι γίνεται. Χαρούμενη που είμαι εδώ τώρα και με όλες τις δυσκολίες και όλα τα καλά.

Η κρίση; Την ξεπεράσαμε; Έχει φύγει από το λεξιλόγιο μας; Δεν είναι στο λεξιλόγιο μας η λέξη, αλλά είναι σε κρίση η συμπεριφορά μας. Κρίση στη δουλειά μας υπάρχει πολλά χρόνια.

Πώς την αντιμετωπίζεις; Προσπαθώ να μην τρομάζω και πιστεύω πολύ στην ευγένεια.

Ποια είναι η σχέση μας με τη μουσική; Είναι παντού. Στο σούπερ μάρκετ, στο κομμωτήριο, στο δρόμο, στα μπαρ. Έτσι απομακρύνεται από τη μουσικότητα. Την έχουμε συνηθίσει τη μουσική σαν να είναι ένα background.

Εσύ αφιερώνεις χρόνο για ν’ ακούσεις; Βρίσκω χρόνο αλλά όχι συνέχεια.

Μουσική πώς ακούς; Δίσκους, κασέτες. Έχω πολλές, είμαι κασετάκιας.

Σε απασχολεί που έχει αλλάξει ο τρόπος που ακούμε μουσική με όλα αυτά τα κανάλια που υπάρχουν; Δεν με έχει αγχώσει πολύ όλα αυτό γιατί τώρα έχω αρχίσει και ασχολούμαι. Το Spotify μέχρι πριν λίγο καιρό νόμιζα ότι είναι μουσικό σχήμα.

Έχεις άγχος πριν τη συναυλία; Τρέμει το αριστερό μου πόδι.

Γιατί; Επειδή σκέφτομαι γιατί έχουν έρθει τώρα όλοι αυτοί τι γίνεται; Έχω τρακ σα να τραγουδάω για πρώτη φορά.

Η πρώτη σου εμφάνιση; Στο Μπαράκι του Βασίλη στη Ζωοδόχου Πηγής. Με τα παιδιά από το σχολείο.

Τι μουσική; Παραδοσιακά. Τέλεια ήταν.

Όχι ροκ; Πήγαινα στο Μουσικό Λύκειο και μαθαίναμε τραγούδια από τη Λέρο, παραδοσιακά, οθωμανική μουσική.

Όταν έχεις ασχοληθεί τόσο πολύ με την παραδοσιακή μουσική δεν είναι σα να ζεις σε μια άλλη εποχή; Ναι! Δεν με πειράζει όμως. Για παράδειγμα η «Μπανιστηρτζού» με πήγε δέκα χρόνια μπροστά. Το χρωστάω στον Εισβολέα αυτό. Σαν άνθρωπος μου αρέσουν πολλά πράγματα. Θαυμάζω τη Δόμνα Σαμίου αλλά μπορεί να μου αρέσει και το καινούριο τραγούδι του Eminem, του Bon Iver.

Τα πιτσιρίκια τώρα ασχολούνται με την παραδοσιακή μουσική; Πιο πολύ. Δεν ξέρω γιατί αλλά είναι ωραίο. Γιατί το βλέπουν από τη δική τους οπτική.

Ο όρος έντεχνη ερμηνεύτρια πώς σου φαίνεται; Αν σε χαρακτηρίσω έτσι τι θα κάνεις; Θα σε έβαζα σ΄ένα καραβάκι, θα σε έστελνα στη Σχοινούσα και εκεί κάτι φίλοι μου θα σε περνάγαν να κάτσεις λίγο μόνος στο απέναντι νησάκι.

Δε σου αρέσει ο τίτλος; Πολύ ταμπέλα ρε παιδί μου.

Γιατί έχει αρνητική χροιά; Γιατί είναι σαν να σε πω χίπστερ. Που δε το θεωρώ κακό. Απλά κάθε άνθρωπος έχει πολλές εκφάνσεις. Η ταυτότητα είναι μια πολύ περίεργη έννοια. Δεν είναι αυτή που θα διαβάσεις τα στοιχεία σου. Είναι αυτή η ανάγκη του ότι πρέπει κάπου ν’ ανήκεις. Δεν πρέπει ν’ ανήκω κάπου. Είμαι ένας άνθρωπος που αγαπάει τη μουσική και εκφράζεται μέσα από αυτή.