Μετά από δύο συναυλίες στην Ισπανία και πριν ξεκινήσει η καλοκαιρινή περιοδεία με τον Νίκο Πορτοκάλογλου, η Ελευθερία Αρβανιτάκη θα κάνει μια στάση την Κυριακή 26/06 στο πάρκο του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Έχει ετοιμάσει μια ξεχωριστή παράσταση με τίτλο «Δεύτερη Ζωή» που περιλαμβάνει μεγάλο μέρος των μελοποιημένων ποιημάτων από το δίσκο «Κέντρο Διερχομένων» μέχρι σήμερα. Μιλήσαμε μαζί της λίγη ώρα μετά την ανακοίνωση του αποτελέσματος του Βρετανικού δημοψηφίσματος, οπότε αναγκαστικά η κουβέντα ξεκίνησε από εκεί.
Είναι λίγο περίεργα τα πράγματα σήμερα με τις εξελίξεις στην Αγγλία. Εσείς πως στέκεστε απέναντι σε αυτές; Με την ίδια αμηχανία που στεκόμαστε όλοι. Δεν ξέρουμε τι είναι αυτό που ξημερώνει σε όλη την Ευρώπη, τι ξημερώνει σε μας, τι αλλαγές θα πυροδοτήσει αυτή η απόφαση. Είμαστε μπροστά σε μεγάλες εξελίξεις μεγάλες για το μέλλον μας.
Είναι και μια περίοδος που ο κόσμος αμφισβητεί για να «μαυρίσει» τα πάντα. Συμβαίνει το ίδιο και στην τέχνη; Όχι, ο κόσμος δεν θέλει να «μαυρίσει» την τέχνη, έτσι και αλλιώς, η τέχνη μας περνάει εδώ και καιρό μια μεγάλη κρίση, που προηγείται της ελληνικής και της ευρωπαϊκής. Μας έχει κάνει όλους να κοιτάμε τελείως διαφορετικά τον τρόπο με τον οποίο συμμετέχουμε σε αυτό που λέγεται μουσική. Οι δισκογραφικές εταιρείες πια δεν μπορούν να παίξουν κάποιον εποικοδομητικό ρόλο στηρίζοντας νέους καλλιτέχνες, οπότε αναγκάζεσαι να κάνεις πολλά πράγματα μόνος σου και όποιος αντέξει. Είμαστε σε μια μεγάλη κρίση και εμείς. Δεν μπορεί να ζήσει κανείς αποκλειστικά από τη μουσική. Μιλάω κυρίως για τους στιχουργούς και τους συνθέτες και μετά για εμάς που μπορούμε να κάνουμε κάποιες ζωντανές εμφανίσεις. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα ν’ απομακρύνεται πολύς κόσμος από τη μουσική. Αισθάνομαι πως το τοπίο είναι πολύ φτωχότερο.
Στη δισκογραφία, όμως, αφού έχει αλλάξει ο τρόπος που ακούμε πια μουσική, οι παλιές καλές μέρες μοιάζει να έχουν χαθεί ανεπιστρεπτί. Ακούμε πια μόνο από το YouTube. Είναι απίστευτο, δεν είναι;
Πως θα σας φαινόταν αν ξεκινάγατε την καριέρα σας τώρα; Δεν θα ήθελα με τίποτα να ξεκίναγα τώρα. Το θεωρώ μεγάλη τύχη το πως ξεκίνησα απρόοπτα, πόσο τυχερή ήμουνα και συνεργάστηκα με ανθρώπους που θαύμαζα.
Απρόοπτα; Απρόοπτα, θα πει, σε σχέση με την εποχή. Πάντα, όμως, υπάρχουν πάθη, τα οποία είναι εκεί και παραμονεύουν και μπορούν να κινητοποιήσουν ψυχές και καλλιτεχνικές οντότητες από το τίποτα.
Νιώθετε καθόλου τύψεις για τους νεότερους; Τύψεις;
Επειδή τα καταφέρατε και τώρα ο δρόμος είναι δύσκολος. Δεν είπα ότι τα κατάφερα αλλά ότι ξεκίνησα σε μια πιο καλή περίοδο. Τα καταφέρνουν και σήμερα παιδιά που ξεκινάνε με πιο αντίξοες συνθήκες. Το να τα καταφέρεις δεν έχει σχέση μόνο με μια οικονομική εύνοια, έχει να κάνει και με το ταλέντο, τη διεισδυτικότητα που έχει αυτό που λες, έχει να κάνει με τις συναντήσεις που θα κάνεις στη ζωή σου.
Έχετε ξανακατέβει στο Πάρκο του Κέντρου Πολιτισμού του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος; Πως σας φαίνεται που, κόντρα σε όλα αυτά που γίνονται παραδίδεται ένα τόσο μεγάλο έργο στην Αθήνα; Είναι μεγάλη τύχη που υπάρχουν οργανισμοί που προσφέρουν μεγάλα πολιτιστικά έργα στον τόπο τους. Έτσι μπορούμε χωρίς κανένα αντίτιμο να παρακολουθήσουμε πολύ σπουδαίες παραστάσεις, εκθέσεις, βίντεο, μάλιστα με την επιλογή μιας γυναίκας που είναι στην Αμερική πολύ μεγάλο όνομα με προσανατολισμό στην πολυπολιτισμικότητα και στην επικοινωνία των μορφών τέχνης. Είναι μεγάλη τιμή να ολοκληρώνω αυτές τις παραστάσεις για τη διαδικασία του έναρξης λειτουργίας αυτού του πολύ σημαντικού ιδρύματος στην Ελλάδα και τους ευχαριστώ γι’ αυτό.
Την έχετε γνωρίσει τη Λόρι Άντερσον; Ναι, παίζαμε μαζί σ’ ένα φεστιβάλ στο Μεξικό. Δεν την έχω συναναστραφεί πολύ αλλά, όταν με συνάντησε μετά από τη συναυλία μου, ήταν ένας πολύ κανονικός, χαρούμενος άνθρωπος. Τρελαμένη, όμως με τη μουσική και την τέχνη.
Και θα τη δούμε αυτή στην Αθήνα, δωρεάν. Πιστεύετε θα συνέβαιναν τέτοιες εκδηλώσεις χωρίς την κρίση; Κοιτάξτε, το έργο στο Φάληρο είχε εξαγγελθεί προ κρίσης. Το ζήτημα είναι τι θα γίνει μετά όταν θα παραδοθεί στο δημόσιο και στους πολίτες.
Το φοβάστε και εσείς το δημόσιο; Όλοι το φοβόμαστε το δημόσιο όταν έχει τέτοιο χρέος.
Τη «Δεύτερη Ζωή» πως πρέπει να την εκλάβουμε; Είναι ο τίτλος που δώσαμε στην παράσταση που θα δείτε την Κυριακή που αφορά κομμάτια από ποιήματα που έχουν γίνει τραγούδια. Ξεκινά από το «Κέντρο Διερχομένων», τους στίχους του Γιώργου Ιωάννου και τη μουσική του Νίκου Μαμαγκάκη, περνάει από τα τραγούδια για τους «Μήνες» και έρχεται στην πιο πρόσφατη δουλειά που κάναμε με τον Νίκο Ξυδάκη. Δεύτερη Ζωή όπως λέμε δεύτερο φιλί. Σαν μια δεύτερη ευκαιρία ν’ ακουστούν αυτά τα τραγούδια σε μια μεγάλη διοργάνωση. Το Ίδρυμα ζήτησε κάτι το διαφορετικό και για μένα ήταν μια ευκαιρία να κάνω μια παράσταση που θα είναι στηριγμένη σε αυτή τη μουσική που βρίσκεται στη σκιά των πιο εξωστρεφών εμφανίσεων.
Πάνω στη σκηνή με ποιο ρεπερτόριο αισθάνεστε σαν στο «σπίτι» σας; Με τους «Μήνες» ή με το «Κόκκινο Φουστάνι». Το ίδιο νιώθω και με τα δύο.
Μπορεί να μελοποιηθεί κάθε ποίημα; Όχι, δεν μπορεί να μελοποιηθεί κάθε ποίημα και δεν μπορεί να μελοποιηθεί και από οποιονδήποτε. Χρειάζεται να έχει αυτό το μαγικό ραβδί της τέχνης για να πλησιάσει κάποιος αυτό το λόγο με λαϊκότητα και ταυτόχρονα με φαντασία.
Πήρατε ένα ρίσκο με το ν´ αναμετρηθείτε με έργα που ήδη έχουν αποκτήσει τη δική τους υπόσταση στο χώρο της τέχνης; Δεν το βίωσα καθόλου έτσι. Συνεργάστηκα με ανθρώπους που τους εκτιμώ οπότε η εμπιστοσύνη τους σε μένα μου έδωσε μεγάλη ησυχία. Και δουλέψαμε και πάρα πολύ από την αρχή μέχρι τώρα. Από το «Κέντρο Διερχομένων» και έπειτα κρύβεται από πίσω μια μεγάλη μελέτη και σημαντικός χρόνος που έχει δαπανηθεί. Δεν βγήκαν αβασάνιστα. Ξέρετε ο δίσκος που εμφανίστηκα ως πρώτη ερμηνεύτρια ήταν το «Κέντρο Διερχομένων» άρα ξεκίνησα με την ποίηση. Ήταν το τυχερό μου αστέρι. Μου άνοιξε ένα δρόμο για το πως θα πλησιάσεις ένα βαθύ, σημαντικό και συνάμα απλό λόγο. Μαζί με τους συνθέτες βρέθηκε μια γλώσσα που αγαπήθηκε από το κοινό και αυτό αν θέλετε για μένα είναι πολύ σπουδαίο κατόρθωμα.
Δύσκολη καιροί για ποίηση πάντως; Νομίζω πως μέσα από τη μουσική ο κόσμος έχει εξοικειωθεί με την ποίηση και αυτό έχει ξεκινήσει με τον Χατζιδάκι και τον Θεοδωράκη. «Το Άξιον Εστί» είναι ένας από τους δίσκους που έχουν πουλήσει πιο πολύ στην Ελλάδα. Αυτό δείχνει κάτι.
Για τον Θεοδωράκη ισχύει ότι μελοποιώντας τους Ελύτη, Ρίτσο και τους υπόλοιπους, τους έκανε πιο προσιτούς στο ευρύ κοινό. Το είχατε καθόλου στο μυαλό σας και εσείς το ίδιο; Δεν θα πω ότι έφτασαν στη λαϊκότητα του Θεοδωράκη αλλά είχαν τρομερή ανταπόκριση στο κοινό. Τα τραγούδια με τους «Μήνες» είναι πολύ κοντά στις πωλήσεις με τα «Κορμιά και τα Μαχαίρια» και το «Μένω Εκτός».
Έχετε βαρεθεί να λέτε κάποια τραγούδια στις συναυλίες; Το «Δυνατά Δυνατά» για παράδειγμα; Ναι έχω αλλά όχι το «Δυνατά Δυνατά». Να σας πω κάτι, μετά από τόσα χρόνια μπορείς να βαριέσαι να πεις ένα τραγούδι μια χρονιά αλλά την επόμενη να σου ξαναέρθει και να σου δώσει χαρά.
Οι μουσικοί που θα είναι μαζί σας; Καταρχάς έχει γίνει μια σπουδαία ενορχήστρωση από τον Αλέξανδρο Κτιστάκη, που είναι συνεργάτης μου για πολλά χρόνια. Στο πιάνο είναι ο επίσης συνεργάτης μου για πολλά χρόνια ο Γιάννης Κυριμκυρίδης. Μπάσο παίζει ο Δημήτρης Τσεκούρας ένας πάρα πολύ σπουδαίος μουσικός που με τον πατέρα του ήμασταν μαζί στην Οπισθοδρομική Κομπανία. Στο σαξόφωνο είναι ο Δημήτρης Τσάκας και στα μπουζούκι, λαούτο, μαντολίνο ο Νίκος Μέρμηγκας, επίσης συνεργάτες μου για πολλά χρόνια.
Με ποιο τραγούδι ξεκινάτε; «Σαν Την Αγάπη Την Κρυφή».
Στην Ίμπιζα γιατί πήγατε φέτος; Το πανεπιστήμιο εκεί τα τελευταία χρόνια προσπαθεί να φέρει τη νεολαία πιο κοντά με την άλλη πλευρά της μουσικής. Φεύγοντας από τα χορευτικά και την ηλεκτρονική πραγματοποιεί συναυλίες σε ένα θέατρο στην παλιά πόλη της Ίμπιζα.
Πήγατε σε κλαμπ μετά μέχρι πρωίας; Όχι, δεν τα κατάφερα.
Ελευθερία Αρβανιτάκη, Δεύτερη Ζωή, Κυριακή 26 Ιουνίου, 22.15, Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος
