Κατερίνα Σχινά, Καλή και ανάποδη, Ο πολιτισμός του πλεκτού
Μαθηματική εξίσωση, μουσική παρτιτούρα, εικαστικός καμβάς, ποιητικό εργαλείο, όπλο αντίστασης, μέσο κοινωνικοποίησης, πεδίο φεμινιστικής διερεύνησης, αφετηρία στοχασμού, το πλέξιμο δεν είναι απλώς μια μοναχική δραστηριότητα, μια τεχνική αναδημιουργίας. Πίσω από τη χειροτεχνία λανθάνει ένας ολόκληρος πολιτισμός. Η Κατερίνα Σχινά, επίμονη πλέκτρια παιδιόθεν, αποτυπώνει τα πολλά πρόσωπα του πλεκτού ανατρέχοντας στην ποίηση και την πεζογραφία, την ανθρωπολογία, τις κοινωνικές επιστήμες, τις εικαστικές τέχνες, τα μαθηματικά και τα κινήματα αμφισβήτησης. Συγχρόνως γράφει την πλεκτική αυτοβιογραφία της, μέσα από τις ιστορίες των πουλόβερ που έφτιαξε κι εκείνων που τα φόρεσαν.
Aleksandr Grin, Τα πορφυρά πανιά, μετάφραση: Ιοκάστη Καμμένου
Τοποθετημένη στην επινοημένη από τον συγγραφέα, φανταστική χώρα που κάποιοι ονόμασαν «Γκρινλάντια», η νουβέλα του Αλεξάντρ Γκριν υιοθετεί την τεχνική της παραβολής και την ατμόσφαιρα του παραμυθιού για να αφηγηθεί μια μυθική ιστορία αγάπης. Η ερωτική αφύπνιση των δύο νεαρών ηρώων, της Ασσόλ και του Γκρέυ, και η πορεία προς την εκπλήρωση του έρωτά τους δίνονται μέσα από λαμπρές περιγραφές της φύσης και αρχετυπικούς συμβολισμούς. Ωστόσο, σε ένα δεύτερο επίπεδο, ως βασικό θέμα του κειμένου προβάλλει η αντίθεση ανάμεσα στην πεζή, εχθρική πραγματικότητα και την αληθινή ζωή: τον κόσμο του ονείρου και της επιθυμίας.
Γραμμένα σε ιδιαίτερα αισθαντική γλώσσα, τα Πορφυρά πανιά (1923) θεωρήθηκαν δείγμα ενός ιδιότυπου αισθητισμού, όταν, λίγα χρόνια μετά τη Ρωσική Επανάσταση, σιγούσαν ο ένας μετά τον άλλον οι Ρώσοι μοντερνιστές, για να παραχωρήσουν τη θέση τους σε αμφιβόλου ταλέντου «προλετάριους» συγγραφείς. Το κλίμα ωστόσο άλλαξε άρδην από τα τέλη της δεκαετίας του ’50, οπότε εγκαινιάζεται μία περίοδος ενθουσιώδους υποδοχής του έργου του Γκρίν, που διαρκεί μέχρι σήμερα, καθιστώντας τα Πορφυρά πανιά μιαν από τις πιο δημοφιλείς νουβέλες της ρωσικής λογοτεχνίας.
Hans Fallada, Ο πότης, μετάφραση: Έμη Βαϊκούση
Δεκαετια του ’30. Ο Έρβιν και η Μάγδα Ζόμερ ζουν μια ήσυχη, ευτυχισμένη οικογενειακή ζωή. Όλα όμως ανατρέπονται, όταν η επιχείρησή τους παίρνει την κάτω βόλτα, μετά την αποχώρηση της δραστήριας και δυναμικής Μάγδας. Η δυσμενής αυτή εξέλιξη κλονίζει τον γάμο τους συθέμελα και τελικά συνθλίβει τον Έρβιν, ο οποίος γυρίζει την πλάτη στην πραγματικότητα και καταφεύγει στο ποτό. Το αλκοόλ αμβλύνει ένα αίσθημα αδυναμίας που τον κατέτρυχε ανέκαθεν, του προσφέρει διαφυγή από την πεζή, απονεκρωμένη καθημερινότητα, που ασφυκτιά μέσα σ’ ένα σύστημα άτεγκτων γερμανικών κανόνων, και του αποκαλύπτει την απόλαυση που μπορεί να προσφέρει το ανοιξιάτικο ξύπνημα της φύσης αλλά και της καταπιεσμένης του σεξουαλικότητας. Παρασυρμένος από τη μέθη που του προκαλεί η ανακάλυψη πρωτόγνωρων εμπειριών, παραπαίοντας ανάμεσα στην ενοχή που συνεπάγεται η απώλεια της αστικής αξιοπρέπειας και στην ηδονή που νιώθει τσαλαπατώντας την, αποξενώνεται από το οικογενειακό και κοινωνικό του περιβάλλον· έρμαιο πλέον ενός ανεξέλεγκτου αλκοολισμού, θύμα των ανθρώπων του υποκόσμου που συναναστρέφεται, συλλαμβάνεται λόγω παραβατικής συμπεριφοράς και φυλακίζεται σε άσυλο.
Περιγράφοντας τις ψυχικές μεταπτώσεις του ήρωα, ο συγγραφέας σκηνοθετεί με δεξιοτεχνία τη συνάντηση του τραγικού με το κωμικό, με φόντο το ζοφερό άσυλο, μικρογραφία μιας κοινωνίας που βυθίζεται στη φρίκη του Ναζισμού.
Το μυθιστόρημα Ο πότης άρχισε να γράφεται το 1944, κατά τη διάρκεια του εγκλεισμού του συγγραφέα σε ναζιστικό ίδρυμα λόγω αλκοολισμού και παραβατικής συμπεριφοράς, και εκδόθηκε το 1950. Με τις εμπνευσμένες προσωπογραφίες εγκληματιών και ψυχασθενών (οι οποίες, αν ήταν εικαστικά έργα, θα αποτελούσαν χαρακτηριστικά δείγματα του γερμανικού εξπρεσιονισμού), με τις περιγραφές ομοφυλοφιλικών ερώτων και τη ρεαλιστική αναπαράσταση των συνθηκών διαβίωσης, που δεν άφηναν καμιά αμφιβολία για την πρόθεση των Αρχών να οδηγήσουν τους τροφίμους σε αργό θάνατο, συνιστούσε μια πρωτοφανή παρέκκλιση από την επίσημη πολιτική στον τομέα της λογοτεχνικής παραγωγής.
Μάκης Τσίτας, Μάρτυς μου ο Θεός
Ο αφηγητής της ιστορίας –ένας τυπικός αντιήρωας της εποχής μας, άνθρωπος απλός, που δεν επιθυμεί παρά να ζήσει με αξιοπρέπεια–, έχοντας βρεθεί στα πενήντα του χωρίς δουλειά και με υγεία κλονισμένη, εξιστορεί τα πάθη που υφίσταται από παιδί στην αναμέτρησή του με τη σκληρή πραγματικότητα. Όλοι –οι γυναίκες που συναντά, οι εργοδότες του, ακόμη και η ίδια η οικογένειά του– τον προδίδουν, ενώ γύρω του διαγράφεται η εικόνα μιας κοινωνίας που, παρά την επιφανειακή ευμάρεια, βυθίζεται στην παρακμή. Μέσα από τον χειμαρρώδη μονόλογό του, παρακολουθούμε τον αγώνα του να σταθεί όρθιος· οπλισμένος με χιούμορ, με φαντασία και με μια ιδιαίτερη λεκτική ευφορία, δημιουργεί ψηφίδα ψηφίδα έναν δικό του κόσμο.
Ισορροπώντας ανάμεσα στο κωμικό και το δραματικό, ανάμεσα στο ζωτικό ψεύδος και την αλήθεια, ο ήρωας του Μάκη Τσίτα αποκτά καθολικότερες διαστάσεις ως σύμβολο του ανθρώπου που, εξαιτίας της αγαθότητάς του, αντιμετωπίζει από κάθε πλευρά την εχθρότητα και τον κυνισμό. Συγχρόνως, με τη σχεδόν παιδική αθωότητά του, γίνεται ο καθρέφτης που αντανακλά το εκτρωματικό είδωλο της ίδιας αυτής κοινωνίας η οποία τον εκβάλλει από τους κόλπους της.
Το μυθιστόρημα Μάρτυς μου ο Θεός παρουσιάζει μια αξιοσημείωτη ιδιαιτερότητα ως προς την αφηγηματική τεχνική. Ο ήρωας μέσα από τον μονόλογό του, που ακολουθεί τη ροή της σκέψης του, επανέρχεται με εμμονικό τρόπο στα ίδια θέματα, σε μικρές ενότητες λόγου, που συχνά δεν συνδέονται μεταξύ τους. Ωστόσο, παρά την έντονη επαναληπτικότητα και αποσπασματικότητα της αφήγησης, χάρη σε μικρές, ανεπαίσθητες διαφοροποιήσεις μια πλοκή αρχίζει σιγά σιγά να διαγράφεται και σταδιακά να εκτυλίσσεται, για να οδηγηθεί τεχνηέντως σε ουσιώδεις ανατροπές και αλλαγή τόνου.
Εντελώς ξεχωριστή είναι και η χρήση της γλώσσας: λόγος προφορικός και ιδιαίτερα εκφραστικός, ο οποίος, άλλοτε με λεκτικά παιχνίδια, άλλοτε με έναν γλωσσοπλαστικό οίστρο που αγγίζει ενίοτε γκροτέσκους ή και σουρεαλιστικούς τόνους και άλλοτε με ανατρεπτικό χιούμορ, αντανακλά με ευστοχία τη λοξή ματιά του ήρωα.
Γιώργος Κουτσούκος, Ενυδρείο
Σύντομα θα κυκλοφορήσει το σπονδυλωτό μυθιστόρημα του Γιώργου Κουτσούκου. Με φόντο την Αθήνα της κρίσης ο ήρωας του βιβλίου αναζητεί τον έρωτα στους δρόμους της πόλης. Περιπλανιέται σε οδούς, λεωφόρους και πλατείες, ακολουθώντας άγνωστες γυναίκες, τις οποίες προσεγγίζει με τον δικό του, ιδιόμορφο τρόπο.
Η αναζήτησή του θα έχει απρόβλεπτες συνέπειες, με την περιπέτεια, την απογοήτευση και το όνειρο να εναλλάσσονται και να διασταυρώνονται. Ο ήρωας περπατά στους δρόμους μιας Αθήνας που βουλιάζει, που κάθε μέρα είναι ίδια και διαφορετική, αποκρουστική και γοητευτική. Προσπαθεί να επιπλεύσει σ’ ένα σκηνικό σκληρού νουάρ, αλλά οι δρόμοι-ποταμοί τον παρασύρουν στη δίνη τους.
