«Ανώνυμες Διαδρομές» μιας δεκαετίας. Μια ξεχωριστή φωτογραφική έκθεση στο Μουσείο Μπενάκη

Συμβαίνει μια φωτογραφική έκθεση αυτή την εποχή στο Μουσείο Μπενάκη στην Πειραιώς που αξίζει να επισκεφθεί κάποιος/α. Πρόκειται για την έκθεση του φωτογράφου Παναγιώτη Σωτηρόπουλου με τίτλο Ανώνυμες Διαδρομές. Είναι φωτογραφίες ασπρόμαυρες, τραβηγμένες από το 2007 μέχρι και το 2017. Μια προσωπική ματιά σε μια από τις πιο κρίσιμες δεκαετίες της νεότερης Ελλάδας. Μια εποχή μετάβασης, όπως αναφέρει ο φωτογράφος.

Η δεκαετία του 2010 ήταν για όλους μας μια δεκαετία έντονων αναταραχών κι επώδυνης συνειδητοποίησης της συλλογικής μας ταυτότητας, μέσα από ατομικές αναθεωρήσεις και ρίξεις.

Σύμφωνα με το κείμενο που συνοδεύει την έκθεση: “Η οικονομική και κοινωνική κρίση μάς επηρέασε όλους, με πολλούς και διάφορους τρόπους. Φαινομενικά τουλάχιστον, τίποτα δεν παρέμενε αμετάβλητο για πολύ και μια νέα καθημερινότητα αναδυόταν. Όλα αυτά έμοιαζαν να σηματοδοτούν το τέλος μιας εποχής. Οι φωτογραφίες του Σωτηρόπουλου δεν εικονογραφούν την κρίση, αλλά ακροβατούν ανάμεσα σε ένα «πριν», ένα αβέβαιο «τώρα» κι ένα ακόμα πιο αβέβαιο «μετά». Ο Σωτηρόπουλος φωτογραφίζει αθόρυβα, με το αεικίνητο βλέμμα ενός περιπατητή που επιθυμεί να συλλάβει την συνολική εικόνα ενός τόπου και μιας εποχής. Στο πολυδιάστατο πλέγμα των εικόνων που παρουσιάζονται στην έκθεση, οδηγός του, όπως μας λέει ο ίδιος, ήταν η σκέψη πως η ατομική μοίρα δεν είναι ποτέ αποκλειστικά ατομική και πίσω από κάθε είδους δυσκολία και δυσλειτουργία κρύβονται σχεδόν πάντα το φάσμα της συλλογικής μοίρας και η κοινή ανθρώπινη ανάσα.”

Το κεντρικό σώμα της έκθεσης αποτελείται από φωτογραφίες δρόμου στην πόλη με κοινωνικό περιεχόμενο. Είτε είναι θαμώνες σε ένα αστικό καφέ του κέντρου της πόλης, είτε πρόσφυγες που κοιτούν κατευθείαν τον φακό με τον φίλο εθελοντή να στέκεται δίπλα τους. Αστεγοι που κοιμούνται στο πεζοδρόμιο, άντρική φιγούρα που έχει βγάλει σκυλάκια βόλτα. Ενα κορίτσι με στολή, αγέρωχο πάνω σε άλογο στον ιππικό όμιλο στο Τατόι. Μία ημίγυμνη γυναίκα πάνω από έναν γυμνό άντρα σε κάποιο ερωτικό φεστιβάλ. Είναι οι μετανάστες των Αθηνών και οι κοινότητές τους, είναι η φευγαλέα εικόνα ενός παραθύρου στην χαρακτηριστική νεοκλασική πολυκατοικία. Είναι οι πρώτοι Αγανακτισμένοι της Πλατείας, είναι μαχητικές διαδηλώσεις των νέων κυρίως ανθρώπων ανήσυχοι στον ζοφερό καιρό που ζούσαν. Είναι και οι αστυνομικοί, που όμως ο φωτογράφος δεν τους δείχνει εν δράσει, αλλά αντιθέτως εν χορώ να παρελαύνουν.
Μια ρετρό μοτοσυκλέτα με φόντο το Πέραμα. 

Υπάρχει μια αντίθεση που υποβόσκει σε όλη την έκθεση και είναι αυτή που της δίνει την δυναμική της πολυπλοκότητα. Γιατί τα στιγμιότυπα της κατακερματισμένης πόλης περιβάλλονται από εικόνες της ελληνικής επαρχίας, που αποτελούν το άλλο μισό της έκθεσης. Εκεί όπου ο χρόνος μοιάζει ακίνητος, σταματημένος σε ένα αδιόρατο παρελθόν, το οποίο είναι το σήμερα. Γι’ αυτό όσο περασμένο και να φαίνεται, το νιώθουμε πάντα οικείο. Αυτή η επιμήκυνση του χρόνου στους ανθρώπους και στο τοπίο της επαρχίας, μαλακώνει τις φόρμες -ενδιαφέρον είναι να παρακολουθήσετε τις διαφορές στην αποτύπωση των ξαπλωμένων σωμάτων στην πόλη και στην επαρχία- εμπλουτίζει τα βλέμματα και τις εκφράσεις, ελευθερώνει τον ορίζοντα -δύο νέες γυναίκες μουσουλμάνες στην Θράκη κοιτάνε στον φακό στην μέση ενός έρημου χωματόδρομου, ο αέρας να φυσάει τις μακρυές φούστες- .  Τελικά, το περιεχόμενο των εικόνων αποκτά μια υπερβατικότητα που δεν αφορά κάποια γεγονότα, αλλά την ταυτότητα και την καθολική ύπαρξη.