Είκοσι χρόνια μετά το θάνατο του, η μουσική βιομηχανία με την οποία πρόλαβε να βιώσει έντονες τριβές είναι κι αυτή νεκρή, ενώ η μουσική η ίδια βρίσκεται σχεδόν παντού και σχεδόν πουθενά. Ο Kurt Cobain ήταν ο τελευταίος σημαντικός ροκ σταρ σε μια εποχή που ακόμα μετρούσαν πολύ αυτά τα πράγματα. Τουτέστιν ο τελευταίος ροκ σταρ από τον οποίο οι νεαροί οπαδοί ακροατές περίμεναν απαντήσεις σε κρίσιμα ερωτήματα, είτε υπό τη μορφή τραγουδιών – ύμνων στη νεανική αποξένωση είτε υπό τη μορφή πρότυπης συμπεριφορας που να δικαιωνει τις πανκ καταβολες του ξανθού grunge Μεσσία. Όχι μόνο απαντήσεις δεν πήραν, αλλά ακόμα κι ο θάνατος του, έγινε ένα τεράστιο ερωτηματικό – όπως όλες οι αυτοκτονίες. Μεσσίας ήταν πάντως, πέρα από κάθε αμφισβήτηση (“a mulatto, an albino, a mosquito, my libido: yeah.”) και χωρίς ανταγωνισμό (Ο Michael Stipe; Ο Μπόνος; να είμαστε σοβαροί…), αλλά οδηγήθηκε σε αδιέξοδο και επέλεξε την τελική απόδραση, αν και ποτέ δε θα μάθουμε τις ακριβείς συνθήκες. Η μυθοπλασία / αναπαράσταση των τελευταίων ημερών που επιχείρησε ο σκηνοθέτης Γκας Βαν Σαντ στο Last Days έπιασε ένα πιθανό mood της “φάσης” που βρισκόταν πριν στρέψει το όπλο στο κεφάλι του, πέρα από συνωμολογίες και οπαδικά κολλήματα, και της λειτουργίας των drugs ως μέσου συνειδητής (αργής αλλά όχι απαραίτητα βασανιστικής) αυτο – εξολόθρευσης.
Οι Nirvana και ήταν και φαίνονταν απόλυτα σωστοί για το ρόλο του breakthrough σχήματος που θα γινόταν το τέλειο αποστακτήριο πολλών «εναλλακτικών» (πανκ χολή, μετα – πανκ εκλεκτισμός, ενέργεια αμερικάνικου hardcore, αιώνια γκαραζιά) αλλά και κάποιων πιο παλιοροκάδικων (χίπι ναρκο-χύμα, 70’s hard rock,) Κανόνων. Οι Nirvana είχαν και κάτι επικίνδυνο και κάτι ανατρεπτικό και κάτι druggy και κάτι “υπερβατικό”, το εντελώς αντίθετο από τους Foo Fighters ας πούμε: το μειδίαμα της επιτυχίας που μοστράρει τόσα χρόνια ο Dave Grohl με κάνει να υποστηρίζω την Courtney Love ακόμα και στα πιο καμμένα της (ειδικά σ’ αυτά).
Θυμάμαι τη συναυλία του ’92 στο φεστιβάλ του Reading – υπάρχει στο ΥouΤube πια, έχω ψάξει πολλές φορές μήπως με πετύχω κατά τύχη στο ομοιόμορφο από τη λάσπη πλήθος – και το ηλεκτρισμένο χύμα που έβγαζαν οι Nirvana ενώπιον λαοθάλασσας φορτισμένης με παράλογες προσδοκίες υπέρβασης. Καμία σχέση με την ατμόσφαιρα θερμοκηπίου ενός mainstream event που επικρατεί στα σύγχρονα φεστιβάλ. Θυμάμαι και τον «αιώνιο αναστεναγμό» τη νύχτα που έσκασαν τα νέα της αυτοκτονίας στο μαλακισμένο MTV (ακολούθησε global ολονυκτία): «Δώστε μου έναν επόμενο κόσμο του Λέοναρντ Κοέν / για να ν’ αναστενάζω αιώνια…» – από το Pennyroyal Tea.
Και οι celebrities ανθρώποι είναι (ή μήπως δεν είναι;)
Πιο γλαφυρά απ ΄όλους τους κορυφαίους ροκ γραφιάδες μαζί, αυτή την ηλεκτρική σχέση μεταξύ ροκ σταρ επενδυμένου με τρελές προσδοκίες και του παρανοϊκού ενθουσιασμού του κοινού, την έχει περιγράψει ένας «κανονικός» συγγραφέας, ο Ντον Ντε Λίλο στο βιβλίο του Great Jones Street που κυκλοφόρησε πριν σαράντα χρόνια ακριβώς και ξεκινά έτσι:
Η φήμη απαιτεί υπερβολές όλων των ειδών. Εννοώ την αληθινή φήμη, ένα αδηφάγο νέον, όχι την αγοραία αναγνωρισιμότητα τελειωμένων πολιτικών και άχρωμων βασιλιάδων. Εννοώ μακρινά ταξίδια στο γκρίζο διάστημα. Εννοώ τον κίνδυνο, την κόψη του κάθε κενού, την περίσταση ενός ατόμου που εισάγει ερωτικό τρόμο στα όνειρα μιας δημοκρατίας. Κατανοείστε τον άνθρωπο που πρέπει να κατοικήσει σ’ αυτές τις ακραίες περιοχές, τερατώδεις και μητροειδείς, ποτισμένες με μνήμες παραβίασης. Ακόμα και ημιπαράφρων, απορροφάται από την ολοκληρωτική τρέλλα του κοινού. Ακόμα και στεγνός ρεαλιστής, ένας γραφειοκράτης στη κόλαση, μια μυστική ιδιοφυία της επιβίωσης, σίγουρα θα καταστραφεί από την περιφρόνηση του κοινού προς τους επιζήσαντες. Αυτού του είδους η φήμη, τρέφεται με την ακρότητα, μ’ αυτό που οι σύμβουλοι λιγότερων ατόμων θα θεωρούσαν κακή διασημότητα – υστερία σε λιμουζίνες, μαχαιρώματα στο ακροατήριο, προδοσία, πανδαιμόνιο, και ναρκωτικά. Ίσως ο μοναδικός φυσικός νόμος που συνδέεται με την αληθινή φήμη είναι οτι ο διάσημος κάποια στιγμή θα οδηγηθεί στην αυτοχειρία. (Δεν είναι φανερό ότι υπήρξα ήρωας του rock’n’roll;).
Στην ταινία Kurt Cobain: About a Son του 2006, οι εικόνες διαδέχονται η μία την άλλη από τα μέρη που έζησε ο Κurt Cobain στη χειμωνιάτικη Πολιτεία της Ουάσιγκτον (Αμπερντίν, Ολύμπια, Σιάτλ), ενώ ο ίδιος δεν εμφανίζεται ποτέ (μόνο η πλάτη του στο τελευταίο καρέ). Ακούγεται όμως η φωνή του σε ολόκληρη τη διάρκεια της ταινίας να αφηγείται όλη του τη ζωή από τα τραυματικά παιδικά χρόνια ως το «τώρα» (δύο μήνες πριν το θάνατο του). Ο μονόλογος απέναντι σε φιλικό του δημοσιογράφο, φανερώνει έναν ξύπνιο, cool, ευαίσθητο, νηφάλιο, πνευματώδη, συγκροτημένο άτομο, σχεδόν συμφιλιωμένο με τις νέες υποχρεώσεις του ως ροκ σταρ και ως πατέρας. Μόνο όταν το θέμα πάει στα media ακούγεται να φορτώνει απότομα και να κατηγορεί τον Τύπο συλλήβδην (είχε προηγηθεί η προσωρινή απώλεια κηδεμονίας του μωρού δύο εβδομάδες μετά τη γέννηση του μετά από τα δημοσιεύματα περί τακτικής χρήσης ηρωίνης από τον ίδιο και τη σύζυγο) για την παπαρατσική του αντίληψη: «Οι διασημότητες πρέπει να αντιμετωπίζονται ως ανθρώπινα όντα και η προσωπική τους ζωή πρέπει να είναι σεβαστή». Ακούγεται λίγο πικρό αυτό εκ των υστέρων, με την έννοια ότι μοιάζει να έχει συμβιβαστεί εν μέρει με την ιδέα ότι πατάει πια και στον σύμπαν της Λαίδης Ντι. Οπότε προς τι οι πολλές πρέζες, τα δράματα, η παράνοια, η απόγνωση;
Η αλήθεια είναι ότι το άγριο τέλος φάνηκε παραλυτικά αναμενόμενο, υπήρχε η γενικευμένη αίσθηση ότι «πήγαινε γυρεύοντας» στον αγώνα του να είναι “for real”. Μια βδομάδα μετά, ο βετεράνος πανκ-ολόγος John Savage έγραφε στον Observer:
Ήταν στα γονίδια του (τρεις θείοι του είχαν πεθάνει με το ίδιο τρόπο) ή προκλήθηκε από τα ναρκωτικά και τη φήμη; Πού ήταν όλοι όταν συνέβη; Τα ερωτήματα ωχριούν μπροστά στο τετελεσμένο της πράξης. Ο Cobain εννοούσε να πεθάνει. Μιλούσε ελεύθερα σε δημοσιογράφους σχετικά με τη ροπή του προς την αυτοκτονία – μοιάζει άλλωστε να υπάρχει παντού στους στίχους του. Μια φριχτή συνέπεια της πράξης του είναι ότι αυτό που φαινόταν ως εσωτερικός διάλογος, τώρα ερμηνεύεται ως αυτοβιογραφία. Ο Cobain ενσάρκωσε ιδανικά το θυμό και την απελπισία της Δυτικής νεολαίας, καθώς αυτή αγωνίζεται να κάνει τη μετάβαση από την εφηβεία στην ενηλικίωση χωρίς τις επαρκείς τελετουργίες. Αποτελεί ειρωνεία το γεγονός ότι τόσοι πολλοί νέοι άνθρωποι στρέφονται στους ροκ σταρ – τους οποίους συχνά επενδύουν με θρησκευτικές ιδιότητες – για να τους βοηθήσουν σ΄αυτή τη μετάβαση, όταν οι ίδιοι αυτοί οι ροκ σταρ δυσκολεύονται να αποτινάξουν τις εφηβικές συμπεριφορές που σε μεγάλο βαθμό τους έκαναν διάσημους. Ούτε οι μεν ούτε οι δε μπορούν ποτέ να είναι ικανοποιημένοι από μια τόσο μπλοκαρισμένη και δυνητικά επικίνδυνη σχέση.
Υ.Γ. Υπάρχουν πάνω από 21.000.000 βίντεο στο ΥouΤube με θέμα τον Kurt Cobain. Νομίζω το αγαπημένο μου είναι ένα κολάζ με τον ίδιο να διαλύει διάφορες κιθάρες σε φινάλε συναυλιών.
