Μία από τις μεγαλύτερες αυταπάτες που δημιουργείται στην όψιμη καπιταλιστική κοινωνία που ζούμε είναι η ιδέα ότι οι άνθρωποι έχουν έρθει στον κόσμο για να παράγουν και να (αυτο)προσδιορίζουν την αξία τους μέσα από την παραγωγική τους ικανότητα. Το ίδιο το σύστημα του καπιταλισμού, όταν επικράτησε παγκόσμια, δημιούργησε την προσδοκία ότι μπορεί να κάνει τη ζωή του κόσμου που μετέχει σε αυτό καλύτερη. Και όντως για ένα διάστημα κατά κάποιο τρόπο φάνηκε να το καταφέρνει -η επιτυχία του είναι αμφισβητήσιμη αν δει κάνεις τους όρους που τη συνόδευαν και το προηγούμενο που έθεσε τελικά για την κοινωνία και το περιβάλλον- μέχρι που εκφυλίστηκε και άρχισε να λειτουργεί για τους λίγους και όχι για τη βάση της κοινωνίας.
Ο καπιταλισμός εδώ και χρόνια δημιουργεί την ψευδαίσθηση ότι ένας αξιοπρεπής μισθός -η λέξη «αξιοπρεπής» χρησιμοποιείται καταχρηστικά εννοώντας έναν μισθό που επιτρέπει σε κάποιον να καλύπτει τις βιοτικές του ανάγκες, αλλά ενδεχομένως και μερικές επιθυμίες του- αρκεί για να ζήσει κάποιος, γιατί δίνει μια κίβδηλη αίσθηση άνεσης στις ακραία πιεστικές συνθήκες που συνοδεύουν τις αλλεπάλληλες παγκόσμιες κρίσεις που βιώνει η κοινωνία τα τελευταία χρόνια. Μπορεί να είναι πραγματικότητα η λέξη «άνεση» για τη μάζα των ανθρώπων όταν ένας μισθός σπάνια καταλήγει σε συσσώρευση πλούτου, η οποία είναι και η πραγματική εξασφάλιση σε ένα καπιταλιστικό σύστημα; Οι περισσότεροι άνθρωποι πλέον ζουν μήνα-μήνα με τα χρήματα που κερδίζουν αποκλειστικά από την εργασία τους και μερικές μαρτυρίες από τον περίγυρο του καθενός αναδεικνύουν την σοκαριστική αλήθεια της κοινωνίας που φυσικά απομακρύνεται από το ανθρωποκεντρικό μοντέλο, το οποίο είναι και το μόνο βιώσιμο μοντέλο για μία δίκαιη κοινωνία.
Όσον αφορά στην ελληνική πραγματικότητα, το καλοκαίρι είναι η εποχή που οι κοινωνικές και οικονομικές ανισότητες της κοινωνίας είναι πιο εμφανείς από κάθε άλλη εποχή του χρόνου. Ειδικά φέτος, που η ενεργειακή κρίση και ο αυξανόμενος πληθωρισμός έχουν συρρικνώσει το εισόδημα τεράστιου κομματιού της κοινωνίας. Οι άνθρωποι που απολαμβάνουν στη ζωή τους προνόμια μπορούν να απολαύσουν και το ελληνικό καλοκαίρι, όπως αυτό παρουσιάζεται εξιδανικευμένα στο τουριστικό αφήγημα, ενώ ο υπόλοιπος κόσμος «βράζει» στα αστικά κέντρα προσπαθώντας να προϋπολογίσει κάποιου είδους ολιγοήμερες διακοπές και να διαχειριστεί τις αλλεπάλληλες κρίσεις που αλλάζουν συνεχώς τον διαμοιρασμό του εισοδήματός του. Και όλα αυτά, χωρίς να καταλήξει σε mental breakdown βλέποντας τον επίπλαστο κόσμο των social media να μεγενθύνει τις ανισότητες και την αίσθηση ότι υπάρχουν τουλάχιστον δύο ταχύτητες στην κοινωνία, και το ταξικό χάσμα αντί να συγκλίνει, διογκώνεται.
Τι σημαίνει πραγματικά όμως να ζει κάποιος paycheck to paycheck όπως αποκαλούν το lifestyle αυτό στο playground του καπιταλισμού, την αμερικανική κοινωνία; Το να ζει κάποιος paycheck to paycheck μια σκληρή πραγματικότητα και στην Ελλάδα, φέρνει συχνά διλήμματα και ωθεί τους ανθρώπους στο να κάνουν σκληρές επιλογές. Να είναι κανείς συνεπής στις υποχρεώσεις και τα οικονομικά άγχη που φέρνει η ίδια η ύπαρξη, πληρώνοντας διογκωμένους φόρους και υποχρεώσεις και όλα αυτά τα κόστη που προκαλούν υπαρξιακή κρίση δημιουργώντας την αίσθηση ότι ο σκοπός της ύπαρξης είναι να πληρώνεις μέχρι να πεθάνεις, ή να βάλει σε προτεραιότητα την ψυχική του υγεία και την ποιότητα ζωής που κάθε σύγχρονο κράτος θα έπρεπε να παρέχει στους πολίτες του, και να κάνει επιλογές που αργότερα θα τον φέρουν αντιμέτωπο με τύψεις και άγχος γιατί δεν συμβιβάστηκε με τις καπιταλιστικές επιταγές που μοιάζουν πολύ με ένα καθεστώς οικονομικής δουλείας, παρά ελευθερίας στις επιλογές του; Το αν θα πληρώσει κανείς ενοίκιο και φαγητό ή αν θα ξεκουραστεί μερικές μέρες και θα έχει κάποιου είδους κοινωνική ζωή δε θα έπρεπε να είναι δίλημμα σε μία προοδευτική κοινωνία που ενδιαφέρεται για τα μέλη της.
Paycheck to paycheck σημαίνει ότι σε κάποια φάση της ζωής του κάποιος θα χρειαστεί σίγουρα εξωτερική βοήθεια από τους γονείς του ή από κάποιον δικό του άνθρωπο για να ανταπεξέλθει στις υποχρεώσεις του γιατί πάντα κάτι έκτακτο θα συμβεί -θα χαλάσει το όχημα που οδηγεί, ένα λογαριασμός θα έρθει απρόσμενα φουσκωμένος, ένα ιατρικό θέμα θα προκύψει, γενικώς θα συμβεί κάτι που θα εκτροχιάσει λίγο ή περισσότερο τον προϋπολογισμό του-, αλλά για ακόμα μια φορά θα σταθεί αδύνατο να το αντιμετωπίσει μόνος του.
Paycheck to paycheck σημαίνει ότι θα πρέπει να κάνει κάποιος εκπτώσεις στην υγεία του (σωματική και ειδικά ψυχική), στη διατροφή του, στη μετακίνηση του, και ότι θα νιώθει έναν εγγενή αποκλεισμό από πράγματα που στη ζωή δεν είναι ούτε θα έπρεπε να θεωρούνται πολυτέλεια, όπως είναι το δικαίωμα στη δημιουργία οικογένειας ή την εξασφαλισμένη στέγαση και σίτιση.
Paycheck to paycheck σημαίνει ότι κάποιος υποβαθμίζει συνεχώς τις βασικές ανάγκες του στη ζωή, για να μπορεί να νιώθει αρκετός για τα κοινωνικά πρότυπα που δαιμονοποιούν κάθε είδους φτώχεια και δεν έχει καμία εξασφάλιση ούτε καν για το εγγύς μέλλον, νιώθοντας την ανασφάλεια ότι μπορεί να μην καταφέρει να διατηρήσει ακόμα και το οριακό επίπεδο διαβίωσης που απολαμβάνει.
Paycheck to paycheck σημαίνει ότι αυτονόητα πράγματα που συνδέονται με την ανθρώπινη φύση αναγάγονται σε «πολυτέλεια» και η εξασφάλισή τους συνοδεύεται με συναισθηματικό κόστος και ενδεχομένως ενοχές. Δεν είναι πολυτέλεια μια έξοδος με φίλους ή μερικά ψώνια παραπάνω στο supermarket ή ένα βράδυ selfcare ή να μη θέλει κανείς να ζει σε έναν χώρο που μοιάζει περισσότερο με κελί φυλακής παρά με σπίτι.
Paycheck to paycheck σημαίνει να ζει κάποιος σε ένα διαρκές καθεστώς άγχους και αβεβαιότητας, προσπαθώντας να αρπάξει κάθε ευκαιρία για μερικά παραπάνω χρήματα (hustle culture) μην υπολογίζοντας την επίδραση που έχει πραγματικά μια τέτοια επιλογή στη ζωή του.
Το lifestyle αυτό φαντάζει η νέα νόρμα, αλλά στην πραγματικότητα είναι απλά άλλη μια απόδειξη της σήψης του καπιταλισμού που μέρα με τη μέρα διαβρώνει τις δημοκρατικές κοινωνίες και αποκτηνώνει τους ανθρώπους ωθώντας τους να αγνοούν τις αξίες τους και τα ιδανικά τους, καθώς οδηγούνται σε ένα ατέρμονο κυνήγι επιβίωσης που στο διηνεκές δεν είναι ούτε βιώσιμο, ούτε ηθικό.
