Ο Brendan Perry και η Lisa Gerrard, είναι οι μυσταγωγοί ενός συγκροτήματος που έμελλε να αλλάξει τις ζωές πολλών από το 1981 που δημιουργήθηκε, μέχρι σήμερα. Οι Dead Can Dance έχουν αγαπηθεί από το ελληνικό κοινό όσο λίγα σχήματα και όχι άδικα.
Δεν είναι μόνο η σύνδεσή τους με την ελληνική μυθολογία στις δουλειές τους, ούτε τα «θρησκευτικά», ανατολίτικα φωνητικά της Lisa που προκαλούν δονήσεις σε ολόκληρο το σώμα. Είναι οι συναυλίες τους που θυμίζουν λιτανείες και σε κάνουν να χάνεις το μυαλό σου, τα ρεμπέτικα που έχουν γίνει αναπόσπαστο κομμάτι του Perry και τα τραγουδάμε μαζί τους σε κάθε τους εμφάνιση, η σύνδεση που καταφέρνουν να πετύχουν με το κοινό τους σε τέτοιο βαθμό, που αν κάποια στιγμή κάποιος δει από μακριά ένα μαγεμένο πλήθος να ίπταται μαζί με τη μπάντα πάνω από κάποιο συναυλιακό χώρο, δεν θα μου κάνει εντύπωση.
Οι Dead Can Dance δημιουργήθηκαν στη Μελβούρνη, έχουν διαλυθεί, έχουν γίνει ξανά δυνατή ομάδα, μέλη έχουν έρθει και έχουν φύγει αλλά οι δύο εγκέφαλοι συνεχίζουν να δημιουργούν και να εμφανίζονται μαζί, καταφέρνοντας αυτό που κανένα άλλο συγκρότημα δεν έχει καταφέρει τόσα χρόνια. Να συνδέουν πολιτισμούς και μουσικές του κόσμου με έναν απόλυτα μυστικιστικό τρόπο, προκαλώντας συναισθήματα απόλυτης ευφορίας και εσωτερικής λύτρωσης.
Η τελευταία τους εμφάνιση στην Αθήνα ήταν στο Ηρώδειο το 2019 αλλά πέρυσι βοήθησαν ώστε να αναδειχθεί η Ελευσίνα σε Πολιτιστική Πρωτεύουσα 2021. Έγραψαν αφιλοκερδώς το «Eleusis», μια μουσική σύνθεση εμπνευσμένη από την πόλη και την ιστορία της.
Μετά από τη δύσκολη διετία της πανδημίας, ετοιμάζονται να μας παρασύρουν και πάλι στο ιδιαίτερο μουσικό ταξίδι τους με δύο συναυλίες τον Μάιο στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Μίλησα με τον Brendan Perry στο τηλέφωνο, ο οποίος πλέον ζει μόνιμα στην εξοχή της Γαλλίας και περνάει πολλές ώρες στο στούντιο για να παρουσιάσει πολλά από τα τραγούδια τους διαφορετικά στο ελληνικό κοινό.
Lisa Gerrard και Brendan Perry (Dead Can Dance) ©EPA/Balazs Mohai
Έχει περάσει καιρός από το τελευταίο σας άλμπουμ και την τελευταία περιοδεία. Τι έχει αλλάξει στη ζωή σου αυτό το διάστημα; Όχι πολλά για να είμαι ειλικρινής γιατί πάντα ζούσα στην εξοχή, μακριά από πόλεις. Βρίσκομαι έτσι κι αλλιώς κατά κάποιο τρόπο σε απομόνωση και εργάζομαι στο σπίτι. Η μόνη μεγάλη αλλαγή ήταν που δεν μπορούσα να δώσω συναυλίες. Τον τελευταίο χρόνο είμαι συνέχεια στο στούντιο και δουλεύω επάνω στη μουσική για τις συναυλίες. Νέες παραγωγές, νέες ενορχηστρώσεις, νέες τεχνικές, όργανα, έτσι τα live μας φέτος θα είναι τα καλύτερα που θα μπορούσαν να είναι.
Τι καινούργιο ανακάλυψες που σου τράβηξε το ενδιαφέρον; Πάντα υπάρχει στη ζωή μου κάτι που σχετίζεται με τον πολιτισμό, είτε πρόκειται για μουσική, είτε για λογοτεχνία. Έκανα σπουδές στην κλασική ινδική μουσική, μαθαίνω να παίζω σιτάρ και ένα άλλο όργανο το esraj, που είναι έγχορδο με δοξάρι, από εκεί έμαθα βιολί και μετά διάφορα έγχορδα με δοξάρι και είναι πολύ ωραία αυτή η εκμάθηση. Ειδικά με την κλασική ινδική μουσική. Μαθαίνω νέους τρόπους, κλίμακες, ιστορία του πολιτισμού και ρυθμίσεις και είναι μια πραγματική περιπέτεια.
Πολλοί αυτά τα δύο χρόνια της πανδημίας έγιναν πιο εσωστρεφείς, πιο απαισιόδοξοι αλλά εσύ ήσουν πιο δημιουργικός. Ναι, πρέπει να κάνεις κάτι δημιουργικό με τόσο «ελεύθερο» χρόνο. Πρέπει να είσαι θετικός. Είναι μια πανδημία και οι πανδημίες έχουν ένα ιστορικό πρότυπο που ακολουθούν και είναι απλώς θέμα χρόνου να γίνει ενδημικό ούτως ή άλλως, οπότε ήταν μια καλή ευκαιρία από πολλές απόψεις για τους ανθρώπους να «επανεκκινήσουν» τη ζωή τους, Και πραγματικά πολύ ενδιαφέρον. Ήταν μια περίοδος υπαρξιακού διαλογισμού, υποθέτω, σχετικά με το τι σημαίνει η ζωή για τους ανθρώπους και αυτό αντικατοπτρίζεται σε δραστηριότητες στις οποίες έχουν εμπλακεί οι άνθρωποι. Κατά τη διάρκεια της επιδημίας είχαμε περισσότερη γιόγκα, περισσότερο διαλογισμό, περισσότερο ενδιαφέρον για μουσική που δεν είναι ντίσκο ή μουσική για πάρτι αλλά περισσότερο μουσική διαλογισμού επίσης. Έχω έναν φίλο στο Λονδίνο λαουτιέρη που πουλάει όργανα και μου είπε ότι οι δουλειές του απογειώθηκαν, δεν έχει ξαναπουλήσει ποτέ τόσες κιθάρες. Χιλιάδες άνθρωποι είχαν περισσότερο χρόνο στα χέρια τους στο σπίτι και ξεκίνησαν να μαθαίνουν πώς να παίζουν μουσικά όργανα. Θα είναι ενδιαφέρον να δούμε τα αποτελέσματα και πιθανότατα θα τα δούμε σε ένα ή δύο χρόνια.
Brendan Perry ©William-Lacalmontie
Σαν καλλιτέχνης που συνδέει κουλτούρες λαών και ενδιαφέρεται για πολιτικά θέματα, πώς νιώθεις για τον κόσμο μας; Η δημοκρατία είναι πιο ευάλωτη από ποτέ; Ω ναι, απόλυτα πιο εύθραυστη. Είναι κάτι που χρειάζεται πολλή ενέργεια για να επιτευχθεί, πρέπει να εργαστείς σκληρά για να έχεις μια καλή δημοκρατία. Νομίζω ότι υπάρχει πρόβλημα με τις χώρες που δεν είχαν μακρά ιστορία ως δημοκρατικές και είχαν τυράννους που επέστρεψαν σε ένα παλιό σύστημα που είχαν πριν από τη δημοκρατία. Μπορούμε να το δούμε αυτό στις χώρες του πρώην «ανατολικού μπλοκ», όπως η Ουγγαρία και η Πολωνία ή η Λευκορωσία. Οι Αρχαίοι Έλληνες έδειξαν ότι αν ήθελες να έχεις μια πραγματική δημοκρατία πρέπει να εργαστείς γι’ αυτήν, όπως όλοι οι πολίτες στην αρχαία Αθήνα έπρεπε να μοιράζονται όλες τις δουλειές, όλη η γραφειοκρατία έπρεπε να μοιράζεται σε ετήσια βάση. Είναι κάπως λυπηρό να βλέπουμε μια επιστροφή στις μέρες του ψυχρού πολέμου. Το πρόβλημα στην Ουκρανία είναι θλιβερό όπως και οι διενέξεις λαϊκισμού και σε αυτές δυστυχώς έχει συμβάλλει πολύ το διαδίκτυο. Ο κόσμος έχει κυριευτεί από μεγαλύτερες γενιές που χρησιμοποιούν το διαδίκτυο. Νομίζω ότι οι νέοι χρησιμοποιούν το διαδίκτυο για εντελώς διαφορετικούς λόγους αλλά παγιδεύονται σε αυτές τις συντηρητικές, ψεύτικες ειδήσεις και όλες αυτές τις βλακείες που τους σερβίρουν ότι δήθεν είναι αλήθειες και τις πιστεύουν. Το διαδίκτυο έδωσε στα δεξιά κόμματα, στην ακραία αριστερά, στους υπερφιλελεύθερους αλλά και σε άλλα κόμματα, καθώς και σε όλες αυτές τις μειονοτικές ομάδες, ένα μέρος όπου μπορούν να διαδώσουν την προπαγάνδα και τα ψέματά τους και αυτό είναι το κακό. Υποτίθεται ότι το Facebook είναι μια δημοκρατική αντανάκλαση της κοινωνίας -και μάλλον είναι- αλλά οι φασίστες, οι δεξιοί ή οι ρατσιστές δεν είχαν ποτέ στο παρελθόν μια διαδικτυακή πλατφόρμα και αυτό είναι το πρόβλημα.
Πριν από έναν χρόνο περίπου κυκλοφόρησες το προσωπικό σου άλμπουμ «Songs Of Disenchantment – Music From The Greek Underground», με λαϊκά και ρεμπέτικα τραγούδια. Τι σε έκανε να επιλέξεις τα συγκεκριμένα; Δεν ήταν εύκολο. Έχω μια μεγάλη συλλογή από ρεμπέτικα. Υποθέτω ότι είχα μια ροπή προς το ζεϊμπέκικο και αυτούς τους ρυθμούς και τα περισσότερα τραγούδια ακολουθούν αυτό το τέμπο. Μου αρέσει πολύ το πειραϊκό στυλ έτσι κατάφερα να ξεκαθαρίσω κάπως τον όγκο της επιλογής. Και βέβαια στο τέλος κοιτούσα να έχουν και ενδιαφέροντες στίχους. Στίχους που λένε ιστορίες και είναι μια αντανάκλαση των πραγμάτων της ζωής εκείνης της περιόδου.
Συνεχίζεις να παίζεις συχνά μπουζούκι; Ναι, παίζω κάθε μέρα. Έχω μια μικρή συλλογή από μπουζούκια στο σπίτι. Έχω ένα οκτάχορδο, ένα τρίχορδο, ένα μπαγλαμαδάκι και τα παίζω όλα. Τα παίρνω μαζί μου και στις τουρνέ. Όταν είμαι στο ξενοδοχείο ή στα παρασκήνια μια συναυλίας, μου αρέσει να παίζω.
Στις συναυλίες εδώ υπάρχει περίπτωση να μας παίξετε κάτι; Πιθανότατα ένα ρεμπέτικο. Δεν είμαι σίγουρος ακόμα ποιο, αν θα είναι δηλαδή από το άλμπουμ μου ή όχι αλλά συνήθως όταν ερχόμαστε στην Ελλάδα για συναυλίες παίζουμε και ένα ρεμπέτικο. Είναι φανταστικό όταν το κοινό ξέρει το κομμάτι και τραγουδά τους στίχους. Είναι μια πολύ ιδιαίτερη στιγμή.
Φαίνεται να νιώθεις πραγματικά τη λέξη “αμάν” όταν την τραγουδάς. Ναι, το ξέρω, εκφράζει λύπη και λαχτάρα ταυτόχρονα.
Υπάρχει κάποια λέξη πιστεύεις που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την αγγλική μετάφραση; Όχι δεν υπάρχει τέτοια λέξη. Οι Άγγλοι είναι πολύ κλειστοί άνθρωποι, δεν τους αρέσει να ξέρεις τι νιώθουν, οπότε δεν διαθέτουν καθόλου αυτού του είδους τη συναισθηματική γλώσσα. Πιο εύκολα θα βρω αντίστοιχη λέξη σε λατινογενείς γλώσσες ή σε χώρες της Ανατολής.
Brendan Perry ©EPA/Balazs Mohai
Ή ελληνική μυθολογία, η θεατρικότητα, είναι στοιχεία έντονα στη δουλειά σας, έχετε σκεφτεί να δημιουργήσετε ένα δικό σας θεατρικό έργο από την αρχή; Όχι, δεν το έχω σκεφτεί, αυτό που θα μου άρεσε πολύ να κάνουμε είναι να δουλέψουμε με μία ομάδα χορού, είτε αυτή προέρχεται από μπαλέτο, είτε είναι σε πιο έθνικ, tribal στυλ. Πολλή από τη μουσική μας κατά κάποιο τρόπο αναμειγνύεται με αυτό. Μας αρέσει η πολυρυθμία στη μουσική, οπότε αυτό θα ήταν κάτι πολύ ενδιαφέρον να κάνουμε. Να δουλέψουμε με μία ομάδα χορού.
Ποια εικόνα σού έρχεται στο μυαλό όταν σκέφτεσαι την Ελλάδα; Τι είναι αυτό που σου λείπει περισσότερο; Μου λείπει το να κάθομαι σε ένα μικρό μπαρ, σε ένα λιμανάκι δίπλα στη θάλασσα. Για μένα η Ελλάδα είναι πολύ συνδεδεμένη με τη θάλασσα. Για μένα η μισή Ελλάδα είναι νερό. Αυτό μου αρέσει. Μου αρέσει και η ενδοχώρα όμως. Είχα κάνει καταπληκτικές διακοπές στην Πελοπόννησο, πήγα στην Επίδαυρο και στο Ναύπλιο και έμεινα στην Αρχαία Ολυμπία. Ήταν φανταστικά!
Η πιο πολύτιμη ανάμνηση που έχεις από την Ελλάδα; Δεν θα ξεχάσουμε ένα βράδυ στον Λυκαβηττό όπου 6.000 άτομα τραγουδούσαν μαζί μας Ρόζα Εσκενάζυ. Νύχτα, στον λόφο, ήταν ένα μαγικό βράδυ.
Πολλοί καλλιτέχνες από άλλες χώρες, όπως ο Eric Burdon για παράδειγμα, έχουν έρθει και μένουν για μεγάλο διάστημα κάθε χρόνο, αν όχι όλο τον χρόνο, στην Ελλάδα. Το έχεις σκεφτεί ποτέ; Δεν το γνώριζα αυτό για τον Eric Burdon. Τα τελευταία έξι χρόνια ζω στη Γαλλία με τη γυναίκα και την κόρη μου αλλά πριν μετακομίσουμε, είχαμε πει ότι θα πάμε στη Γαλλία ή στην Ελλάδα. Κέρδισε η Γαλλία επειδή η γυναίκα μου είναι Γαλλίδα και θέλαμε να είμαστε κοντά στην οικογένειά της. Όμως η καρδιά μου ανήκει στην Ελλάδα. Μπορεί μια μέρα, ποτέ δεν ξέρεις. Έχω ένα φίλο Ελληνοαρμένιο και ψάχνουμε να νοικιάσουμε ένα μέρος στην Αθήνα. Αν τα καταφέρουμε μπορεί να περνάμε 3-4 μήνες τον χρόνο εκεί..
Στις συναυλίες σας εδώ θα ακούσουμε πράγματα που δεν έχουμε ξανακούσει; Ναι, μερικά. Ηχογραφούμε κάποια καινούργια, κάπως πειραματικά. Δεν έχουν καν ονόματα προς το παρόν αλλά ελπίζουμε να τα συμπεριλάβουμε. Επίσης έχω αλλάξει πολλά κομμάτια μας. Θα μπορέσετε να αναγνωρίσετε τις δισκογραφικές εκτελέσεις τους αλλά θα παίξουμε τραγούδια μας που τα έχω πάει σε άλλο μέρος. Μια μεγάλη αλλαγή είναι ότι τώρα χρησιμοποιούμε έξι φωνές, έχουμε μια ομάδα τραγουδιστών. Θα είναι πολύ φωνητικό το αποτέλεσμα, πολύ δυνατό. Έχουμε κάποιους καταπληκτικούς τραγουδιστές πλέον στο συγκρότημα και κάνουμε αλλαγές στις εκτελέσεις των τραγουδιών. Πιστεύω ότι θα είναι πολύ ωραία. Προετοιμάζω έναν χρόνο τις συναυλίες που θα δώσουμε στην Ελλάδα και πιθανότατα θα είναι οι καλύτερες που έχουμε δώσει ποτέ. Πολύ ιδιαίτερες. Πραγματικά εξαιρετικές.
![[Ταξίδι στο αστικό τοπίο], του Ευάγγελου Ρουσάκη](https://popaganda.gr/wp-content/uploads/2019/10/Noites-Apoikies-Euaggelos-Rousakis-300x200.jpg)
