«Εμείς, σήμερα, σαν γυναίκες ζητάμε ελευθερία. Στην οργάνωσή μας έρχονται γυναίκες που τις βιάζουν και τις κακοποιούν κι επειδή δεν έχουν άδεια παραμονής, δεν μπορούν να καταγγείλουν. Φανταστείτε ότι οι Ελληνίδες δεν μπορούν να μιλήσουν, τώρα αρχίζουν να μιλάνε. Άμα αφήνουν μετανάστριες και προσφύγισσες χωρίς χαρτιά, τις πουλάνε. Μας πουλάνε σε βιαστές, σε κυκλώματα. Εμείς αυτό που ζητάμε είναι όλες οι γυναίκες να είναι ελεύθερες. Να έχουν χαρτιά», δήλωσε μεταξύ άλλων στον πύρινο λόγο της η Lauretta Macauley, εκπρόσωπος των Ενωμένων Γυναικών Αφρικής, στα πλαίσια της φετινής φεμινιστικής απεργίας και οι μετανάστριες κι οι μετανάστες από κάτω ξέσπασαν σε κραυγές και χειροκροτήματα.
«Η κυβέρνηση και η κάθε κυβέρνηση από τότε που ήρθαμε εδώ δεν προσπάθησε να κάνει τίποτα. Γυναίκες που μένουν εδώ, δουλεύουν σε σπίτια, έχουν κάνει παιδιά και δεν μπορούν να πάνε σχολείο να μάθουν την ελληνική γλώσσα και τώρα τους ζητάνε να περάσουν εξετάσεις για την ελληνική ιστορία. Μόνο για να μην έχουν οι γυναίκες ελευθερία. Ο αγώνας συνεχίζεται» πρόσθεσε.
Δεν θα μπορούσε να ξεκινήσει αλλιώς ένα κείμενο που μιλά για το φεμινισμό το 2021, παρά μόνο με τα λόγια μιας μαύρης γυναίκας. Οι προβολείς πρέπει να γυρίσουν επιτέλους στις προσφύγισσες, τις μετανάστριες, τις εργάτριες και τις σεξεργάτριες, στις τρανς γυναίκες και όλες τις θηλυκότητες. Το #MeToo και το «σε πιστεύω, αδερφή μου» οφείλει να συμπεριλαμβάνει και να απευθύνεται και σε αυτές. Η θέση του λευκού, ικανοκεντρικού, μη ταξικού, με νεοφιλελεύθερους όρους βαλμένου φεμινισμού είναι στο χρονοντούλαπο της ιστορίας, καθώς η πολλαπλότητα των καταπιέσεων υπογραμμίζει την αδήριτη ανάγκη για μια διαθεματική ματιά στο κίνημα. Μια ανάγκη που αποτυπώθηκε στα πανό και τα πλακάτ που υψώθηκαν την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας.
Έτσι, η Μάρσα Σαλβαρί, νεαρή προσφύγισσα που διαμένει στη δομή προσφύγων της Μαλακάσσας, μας μετέφερε το δικό της βίωμα: «Είμαι η Μάρσα από το Αφγανιστάν. Είμαστε πολλά παιδιά που ζούμε στο στρατόπεδο της Μαλακάσσας. Θέλουμε να πάμε στο σχολείο, θέλουμε να ζούμε στις πόλεις. Αλλά η κυβέρνηση δεν είναι πολύ καλή. Δεν είναι καλή με τις γυναίκες, ούτε με τα παιδιά, ούτε με τους πρόσφυγες. Γι’ αυτό είμαστε σήμερα εδώ, στην Παγκόσμια Ημέρα των Γυναικών. Για να μπορέσουμε να ακουστούν οι φωνές μας.»
Σε έναν αγώνα διαρκείας για τα δικαιώματα των γυναικών και των θηλυκοτήτων, με την αύξηση της φτώχειας, της ενδοοικογενειακής και ενδοσυντροφικής βίας, της ακραίας καταστολής και αστυνομοκρατίας, η φροντίδα κι η αντίσταση μοιάζουν μονόδρομος. Στους αρνητές έμφυλων ανισοτήτων απαντούν τα συνθήματα για «ίση αμοιβή για ίση εργασία» των καθαριστριών των σχολείων του Δήμου Αθήνας, καθώς και άλλα πανό που καταδίκαζαν την επισφάλεια στην εργασία και ζητούσαν προστασία της μητρότητας. Φεμινιστικές οργανώσεις και φοιτητικοί σύλλογοι δήλωναν εμφατικά «καμία μόνη», «στοπ στις γυναικοκτονίες», «όχι σημαίνει όχι» και «σπάμε τις σιωπές, ενώνουμε φωνές», ενώ ηθοποιοί έγραψαν σε χαρτόνια φράσεις που τους έχουν πει όλα αυτά τα χρόνια, όπως «περίοδο έχεις;» και «είσαι αγάμητη, για αυτό έχεις νεύρα». Από την ημέρα αυτή δεν έλειπαν τα κλασικά συνθήματα «η πατριαρχία σκοτώνει» και «πάντα φεμινίστρια και πάντα antifa». Πως σχολιάζουν όμως τη σημερινή κατάσταση φεμινίστριες που πολεμούν το σεξισμό καθημερινά κι όχι μόνο μία μέρα το χρόνο;
Ζωή Κόκαλου, Σύμβουλος Επικοινωνίας και Ψυχικής Υγείας – Κοινωνική Λειτουργός
Σήμερα δεν είναι γιορτή – είναι αγώνας! Κάθε μέρα, μα κάθε μέρα φέρνω στο νου μου τις αδελφές μου, γυναίκες και θηλυκότητες που η ζωή τους είναι σε κίνδυνο, τα καθημερινά microaggressions «στο δρόμο, στη δουλειά και στο σπίτι». Μια τέτοια μέρα αισθάνομαι την ανάγκη να συναντηθούν αυτές οι αγωνίες με τις άλλες γυναίκες στο δρόμο, να νιώσω λίγο πιο δυνατή, λίγο πιο ανακουφισμένη. Να αφουγκραστώ τις ωραίες θηλυκές μας φωνές να γεμίζουν τους δρόμους αυτής της πόλης με αποφασιστικότητα και θυμό. Να χαρώ την άνοιξη και την ελπίδα ότι άλλη μία πήρε δύναμη, άλλη μία μπορεί να έφυγε από μία κακοποιητική σχέση, άλλη μία αντιμετώπισε τους φόβους της. Σήμερα είναι η μέρα που μιλάω και στο εσωτερικό μου παιδί, αυτή τη μικρή μέσα μου που πονάει φρικτά για όσα της έχουν κάνει, «στο δρόμο, στη δουλειά και στο σπίτι». Της λέω ότι έχει δίκιο για τον πόνο, τον θυμό και την θλίψη που νιώθει και της υπόσχομαι ότι θα την προστατεύω και θα την αγαπώ, με εργαλείο την αγάπη που νιώθω για όλες τις αδελφές μου. Σήμερα φέρνω στο νου τις δολοφονημένες μας. Σήμερα φέρνω στο νου τις γενναίες μας, αυτές που μίλησαν και έδωσαν κουράγιο και στις επόμενες να μιλήσουν. Σήμερα φέρνω στο νου την Zackie και την υπόσχεση που της έδωσα μετά τη δολοφονία της, να περπατώ πάντα περήφανη στο δρόμο και να πιάνω πάντα τον χώρο που μου ανήκει. Σήμερα δεν είναι γιορτή – είναι αγώνας. Αλλά κάθε μέρα αγώνα είναι γιορτή.
Κωνσταντίνα Λύρου, ακτιβίστρια για τα δικαιώματα μη ανθρώπινων ζώων και γυναικών
Ο φεμινισμός, από κίνημα αμφισβήτησης της κοινωνικής θέσης και της πραγματικότητας της υποτέλειας των γυναικών, μεταμορφώνεται μέρα με τη μέρα σε ένα από τα ισχυρότερα ρεύματα κοινωνικοπολιτικής αμφισβήτησης. Η πρόκληση την οποία απευθύνει σήμερα ο φεμινισμός έχει ξεπεράσει πια τη φάση της επισήμανσης και της καταγγελίας του πολιτικού αποκλεισμού των γυναικών, που χαρακτήριζε προηγούμενες δεκαετίες, αφορά πλέον πολλά και διαφορετικά πεδία ερμηνείας.
Δυστυχώς, η Ελλάδα κατατάσσεται τελευταία στην ΕΕ σε ό,τι αφορά τον Δείκτη Ισότητας των Φύλων, στις επιδόσεις σε έξι βασικούς τομείς: εργασία, χρήματα, γνώση, χρόνος, εξουσία και υγεία. Αυτό αποδεικνύει ότι στην Ελλάδα το πατριαρχικό σύστημα είναι βαθιά ριζωμένο στην κοινωνία αλλά και στον πολιτισμό μας. Η ισότητα, θα είναι δυνατή μόνο όταν αμφισβητηθούν τα διπολικά όρια και οι αυστηροί περιορισμοί. Η διχοτομική επιστημολογία και η ιεραρχία, τα κύρια χαρακτηριστικά της πατριαρχίας επιβάλλουν το σεξισμό αλλά και άλλες μορφες καταπίεσης, όπως ο σπισισμός.
Αν και τα κινήματα κοινωνικής δικαιοσύνης είναι συνήθως μονοθεματικά, είμαι αισιόδοξη καθώς παρατηρώ ότι το κίνημα αρχίζει να συνειδητοποιεί ότι οι έμφυλες διακρίσεις είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με το σύνολο των συστημικών καταπιέσεων και διακρίσεων. Ως εκ τούτου βάσεις για αμοιβαία υποστήριξη μεταξύ διαφορετικών κινημάτων αρχίζουν να τίθενται με αγώνες ενάντια σε όλες τις μορφές καταπίεσης στην κοινωνία. Οι γυναίκες σήμερα αποτελούν κύρια ανατρεπτικη δύναμη της κοινωνίας και οφείλουν να διεκδικήσουν την ταυτότητα του φύλου τους, αλλά και να μπουν σε μια δοκιμασία αποδόμησης.
Κλείνοντας, παραθέτω τα λόγια της Σιμόν Ντε Μποβουάρ, από το Δεύτερο φύλο: «Δεν γεννιόμαστε γυναίκες, γινόμαστε. Καμιά βιολογική, ψυχική ή οικονομική μοίρα δεν καθορίζει τη μορφή που παίρνει στους κόλπους της κοινωνίας το θηλυκού γένους ανθρώπινο ον: αυτό το μεταξύ αρσενικού και ευνούχου πλάσμα που χαρακτηρίζουμε θηλυκό διαμορφώνεται από το σύνολο του πολιτισμού.»
Έλλη Στούρνα, συνιδρύτρια του Vegan Life Festival, αρθρογράφος και ακτιβίστρια δικαιωμάτων ανθρώπων και ζώων
Η ημέρα αυτή, όπως κάθε χρόνο, έτσι και σήμερα, είναι εδώ για να μας θυμίζει όλους τους αγώνες των γυναικών του παρελθόντος και να μας κινητοποιεί να συνεχίσουμε ενωμένες τον αγώνα μας ενάντια στην ανισότητα, την κακοποίηση, τη βία. Το «ενωμένες» είναι το πιο σημαντικό εδώ. Να είμαστε ενωμένες όλες, όλοι και όλα σε έναν κοινό αγώνα ενάντια σε κάθε μορφής διάκριση, κάνοντας τους αγώνες μας όλο και πιο ολιστικούς.
Διεκδικούμε ένα καλύτερο μέλλον, όχι μόνο για εμάς τις ίδιες, αλλά και για κάθε άτομο που αυτή τη στιγμή έχει τοποθετηθεί στο περιθώριο της κοινωνίας, η οποία δεν ενδιαφέρεται ούτε για τις βασικές του ανάγκες. Επειδή είναι χρήστης ουσιών, επειδή είναι σεξεργάτρια, επειδή είναι μαύρη τρανς γυναίκα, επειδή είναι κωφός, επειδή είναι χοντρή, επειδή είναι Πακιστανός. Ή ακόμα, και επειδή είναι γουρούνι, αγελάδα ή κότα. Η επανάσταση θα είναι διαθεματική, αλλιώς δεν θα είναι η δική μας επανάσταση.
Ρηνιώ Συμεωνίδου, ιστορικός του πολιτισμού, ακτιβίστρια ανθρωπίνων δικαιωμάτων
Όταν μου ζητήθηκε ένα σχόλιο για την Ημέρα της Γυναίκας, αυθόρμητα γέλασα πικρά και σκέφτηκα «ένα μόνο;». Τι από τη δύσκολη καθημερινότητα μας να πρώτο χωρέσεις τάχα σε ένα σχόλιο; Την απλήρωτη εργασία και τη θηλυκοποίηση της φροντίδας; Τη φτώχεια, την ανεργία και τα «γυναικεία» μεροκάματα; Την τοξικά πατριαρχική και σεξιστική ελληνική κοινωνία με τα στερεότυπά της και την παραδοσιακή κουλτούρα του βιασμού που μας πνίγει την ανάσα σε κάθε βήμα;
Να πεις για τις αιχμάλωτες του trafficking και για τις άστεγες προσφύγισσες, για εκείνες στα camp της ντροπής κι εκείνες στα κολαστήρια της Πέτρου Ράλλη; Για την προσπάθεια επιβολής της υποχρεωτικής συν-επιμέλειας από τα λόμπυ κολλητών της κυβέρνησης, που στήνουν νομικές παγίδες στις ήδη κακοποιημένες μητέρες και παιδιά, τρίβοντας τα χέρια τους για τις διατροφές που θα γλιτώσουν; Να πεις για την κακοποίηση, την ενδο και εξωοικογενειακή, και τα ανατριχιαστικά τραύματα του #MeToo – κι όχι μόνο για γυναίκες μα για κάθε κακοποιημένη θηλυκότητα που ξανανοίγουν με κάθε τους κραυγή και τα δικά μας θαμμένα τραύματα, ξανά και ξανά;
Για τα κακοποιημένα και βιασμένα παιδιά που στοιχειώνουν τη σκέψη μας νύχτα-μέρα, χωρίς να βρίσκουν έγκαιρα δικαίωση; Ή μήπως να πεις για την έλλειψη συμπερίληψης των ΛΟΑΤΚΙ+ από μερίδα του φεμινιστικού κινήματος και την αορατότητα των ίντερσεξ ανθρώπων που υποθάλπει το στίγμα ακόμα και μέσα στο σύγχρονο φεμινιστικό και ΛΟΑΤΚΙ+ κίνημα; Και μήπως να πεις για την απουσία ενός σύγχρονου και συμπεριληπτικού υποχρεωτικού μαθήματος σεξουαλικής αγωγής στα σχολεία, που αποδεδειγμένα σε άλλες χώρες αποθαρρύνει το bullying, μειώνει τις εφηβικές εγκυμοσύνες, ενώ ενθαρρύνει το σεβασμό και την ισότητα, βάζοντας φράγμα στα δεινά της τοξικότητας και των διακρίσεων κάθε είδους;
Είναι πολλά τα ζητήματα, και πάντα κάτι θα λείπει. Κι αφού από επετείους και μεγάλα λόγια που ξεχνιούνται την επόμενη γκώσαμε, ας ρίξουμε μια ματιά γύρω μας, σ΄ ό,τι φτάνουμε, ας πιαστούμε απ τα χέρια σφιχτά και ας πάμε να κάνουμε την κάθε μας μέρα, μέρα αγώνα των γυναικών και των ανθρώπων και της ζωής. Μέχρι να μπορούμε να ανασαίνουμε ελεύθερα.
Rabab El Mouadden, μεταπτυχιακή φοιτήτρια κινηματογράφου και οπτικοακουστικών μέσων
Πολλά άσχημα γεγονότα ακούμε αυτές τις μέρες που προϋπήρχαν βέβαια, αλλά πρόσφατα ξεχείλισαν. Είναι πολύ ελπιδοφόρο που έχουν συσπειρωθεί αλληλέγγυες κοινότητες από παντού για αλληλοϋποστήριξη στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, στις γειτονιές και ευρύτερα. Όσο και να με πικραίνει η κάθε είδηση που ακούω κάθε μέρα, νιώθω στο τέλος ότι υπάρχουν άτομα που θα με ακούσουν και θα τα ακούσω. Μερικές φορές έχω την αίσθηση ότι είμαι μόνο εγώ και ο υποστηρικτικός μου μικρόκοσμος μέχρι να φάω τα μούτρα μου και να αντιληφθώ πως υπάρχει άλλος τόσος κόσμος εκτός από αυτόν.
Έχω την εντύπωση πως το φεμινιστικό κίνημα στην Ελλάδα προσπαθεί να γίνει όσο πιο συμπεριληπτικό γίνεται. Υπάρχει ακόμα αρκετός δρόμος μπροστά, αλλά με κάνει πολύ χαρούμενη που υπάρχει τουλάχιστον θέληση για αυτό. Χρειάζεται χρόνος, επιμονή, υπομονή, καλή πρόθεση και το να ακούμε και να συγχωρούμε αλλά και να αποδομούμε ίσως κυρίαρχους τρόπους επικοινωνίας που βασίζονται στη φωνή του πιο ισχυρού. Και να ανοίγουμε δρόμο σε κολακείες και κομπλιμέντα, να τα δεχόμαστε και να αποδεχόμαστε την αξία μας γιατί είμαστε και προσπαθούμε να είμαστε υπέροχα πλάσματα!
