Η Καλιφόρνια πλήττεται από την χειρότερη ξηρασία στην ιστορία της – η οποία άρχισε να εκδηλώνεται σε ανησυχητικά αισθητό βαθμό το 2012 με ελάχιστες παρενθέσεις βροχής και κανένα σημάδι υποχώρησης. Η πολιτεία έχει κηρυχθεί σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης από τον περασμένο Μάρτιο ενώ παράλληλα εξαγγέλθηκαν μέτρα οικονομικής ενίσχυσης ύψους 173 εκατ. δολαρίων για τους αγρότες και τους κτηνοτρόφους. O Mπαράκ Ομπάμα απέδωσε την παρατεταμένη ξηρασία στην κλιματική αλλαγή.
NASA: Ξηρασία… διαστημικού επιπέδου
Ο ερευνητής της NASA, Ραμακρίσνα Νεμάνι, δηλώνει με αφορμή την φετινή δορυφορική φωτογραφία το εξής: «Σε μια φυσιολογική χρονιά, οι περισσότερες από τις πράσινες περιοχές κοντά στα βουνά θα ήταν καλυμμένες με χιόνι». Για να συμπληρώσει ο συνάδελφός του, Μπιλ Πάτσερτ: «Λόγω της ελάχιστης φετινής χιονόπτωσης, η βλάστηση απεικονίζεται αφύσικα πράσινη. Γεγονός πολύ αρνητικό για αυτή την εποχή του χρόνου. Αν έβλεπα αυτή την εικόνα χωρίς ένδειξη ημερομηνίας θα πίστευα ότι είναι τραβηγμένη γύρω στις αρχές του φθινοπώρου λίγο πριν μάλιστα από την έλευση των πρώτων σοβαρών βροχών.
Φωτογραφίες από τον δορυφόρο Terra. Η εικόνα της πολιτείας τον Ιανουάριο του 2013 και του 2014
Το χολιγουντιανό σχέδιο μεταφοράς 30 εκ. σολομών
Με τα αποθέματα νερού να έχουν μειωθεί ανησυχητικά και τις Αρχές να περιμένουν αύξηση στις τιμές των τροφίμων λόγων των επιπτώσεων στις καλλιέργειες – υπάρχουν και άλλες συνέπειες που απειλούν κυρίως τα οικοσυστήματα της πολιτείας. Για παράδειγμα, φοβούμενοι μεγάλη πτώση της στάθμης των ποταμών καθώς και άνοδο της θερμοκρασίας των υδάτων τους – η οποία θα επηρεάσει την τροφική αλυσίδα – αξιωματούχοι εκπόνησαν σχέδιο για την μεταφορά με φορτηγά 30 εκατομμυρίων σολομών από παραποτάμια εκκολαπτήρια στον ωκεανό. Γιατί να μπήκαν σε τέτοια φασαρία; Κάθε χρόνο εκατομμύρια σολομοί μεταναστεύουν στον Ειρηνικό από τα εκκολαπτήρια μέσω του ποταμού Σακραμέντο και των παραποτάμων του, οι οποίοι όμως λόγω της ξηρασίας γίνονται όλο και πιο αφιλόξενοι για τα ψάρια. Έτσι, η Υπηρεσία Άγριας Ζωής της Καλιφόρνια σε συνεννόηση με την αρμόδια ομοσπονδιακή Αρχή αποφάσισε να εφαρμόσει το – ομολογουμένως χολιγουντιανό – σχέδιο εκτάκτου ανάγκης για την μεταφορά των σολομών τον περασμένο Απρίλιο, καθώς μέχρι τότε δεν είχαν εκδηλωθεί οι απαραίτητες βροχοπτώσεις και όλα έδειχναν πως δεν υπήρχε σωτηρία. Όπως εξήγησαν οι διοικητές της επιχείρησης, υπό κανονικές συνθήκες περίπου 9 εκατομμύρια ψάρια μεταφέρονται από τα τρία εκκολαπτήρια του ποταμού Σακραμέντο στον ωκεανό ενώ η τελευταία φορά που οι Αρχές κατέφυγαν στην εφαρμογή ανάλογων μέτρων έκτακτης ανάγκης ήταν την περίοδο ’91-’92.
Οι κλίμακες της ξηρασίας
Η Υπηρεσία Παρατήρησης Ξηρασίας των ΗΠΑ (US Drought Monitor) αναγνωρίζει 5 κλίμακες μετρήσιμης ξηρασίας οι οποίες είναι οι εξής:
– Ακραία ξηρασία (exceptional drought) – 9% φέτος σε 11 συνολικά κομητείες μεταξύ αυτών της Santa Cruz, Santa Clara, Fresno και Monterey.
– Yπερβολική ξηρασία (extreme drought) – 67% φέτος, ποσοστό διπλάσιο από το 2007, χρονιά όπου είχε καταγραφεί 35% και κατείχε το ρεκόρ μέχρι πρότινος.
– Έντονη ξηρασία (severe drought):- 24% φέτος
– Μέτρια ξηρασία (moderate drought):– 0% φέτος
– Αφύσικη ξηρότητα (abnormally dry):- 0% φέτος
Ο πιο ξηρός Ιανουάριος όλων των εποχών
Ο Ιανουάριος μετεωρολογικά θεωρείται ο πιο υγρός μήνας του χρόνου για την Καλιφόρνια. Κι όμως, φέτος αποδείχθηκε ο πιο ξηρός στην ιστορία, ιδίως για τις πόλεις που αποτελούν βαρόμετρο τόσο μετεωρολογικά όσο και πληθυσμιακά. Ακολουθούν τέσσερα κομβικά παραδείγματα:
– San Francisco: Ο πρώτος Ιανουάριος στην ιστορία όπου καταγράφηκε συνολικά λιγότερο από ¼ ίντσας βροχής. Συγκεκριμένα, στις 30 του μήνα είχε σημειωθεί το 1/100 της ίντσας. Αστρονομική διαφορά από το αμέσως προηγούμενο αρνητικό ρεκόρ.
– Los Angeles: Δεν έβρεξε καθόλου τον περασμένο Γενάρη και αυτό συνέβη μόλις για πέμπτη φορά από το 1878 και μετά όπου υπάρχουν επίσημες μετεωρολογικές καταγραφές τέτοιου είδους. Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με τις αφύσικα υψηλές για την εποχή θερμοκρασίες έδωσαν τις ξηρότερες πρώτες 30 ημέρες του έτους που έχει γνωρίσει ποτέ η μεγαλούπολη αυτή.
– Sacramento & Stockton: Οι δύο αυτές πόλεις που βρίσκονται στα κεντρικά της πολιτείας βίωσαν τον τρίτο πιο ξηρό Ιανουάριο της ιστορίας τους.
– Sierra Nevada: Η οροσειρά αυτή γνώρισε χιονόπτωση μειωμένη κατά 80% σε σχέση με τον ετήσιο μέσο όρο της.
Η «καυτή πατάτα» της κατανάλωσης νερού
Την τελευταία φορά που η Καλιφόρνια υπέφερε από ξηρασία οι νομοθέτες έστρεψαν το βλέμμα τους στους πιο απαιτητικούς καταναλωτές: τους αγρότες. Η κοινωνικο-οικονομική θεωρία πίσω από την νομοθετική πράξη που προωθήθηκε ήταν εξ αρχής απλή και κατανοητή: «Αν πληρώνεις πολύ λιγότερο από όσο καταναλώνεις, τότε δεν έχεις επαρκές κίνητρο για να μειώσεις την κατανάλωσή σου.»
Κάπως έτσι, ζητήθηκαν από όλες τις κομητείες λεπτομερείς αναφορές για την κατανομή των αποθεμάτων του νερού. Μόλις το 20% (48/242) ακολούθησαν πιστά τις οδηγίες, σύμφωνα με το Τμήμα Αποθεμάτων Νερού της Καλιφόρνια. Οι μεγάλες κομητείες που αμέλησαν να παραδώσουν τα προβλεπόμενα στοιχεία τιμωρήθηκαν με αποκλεισμό από τα κονδύλια ύψους 472 εκ. δολαρίων που προορίζονταν για την προώθηση συστημάτων ορθολογικής διαχείρισης και κατανομής των αποθεμάτων νερού. Όμως, θα έχουν και πάλι πρόσβαση στα επιδοτούμενα προγράμματα μόλις σοβαρευτούν και καταθέσουν τις δικές τους αναφορές.
Σε έξαλλη κατάσταση δεκάδες είδη άγριας ζωής
Η ξηρασία και ο ανταγωνισμός για την εύρεση τροφής – σε συνδυασμό με την έλλειψη φόβου για την ανθρώπινη παρουσία – εξωθεί διάφορα είδη άγριων ζώων να αναζητούν την τροφή τους σε ασυνήθιστα – κυρίως αστικά – μέρη. Όπως για παράδειγμα στην πόλη Nipomo, όπου μία αρκούδα εισέβαλε σε γήπεδο baseball τρομοκρατώντας εκατοντάδες θεατές.
Τοπίο από πρώην παραλία της λίμνης Folsom. Ο ναυαγοσώστης απολύθηκε ή… μετατάχθηκε στην πυροσβεστική υπηρεσία
Η αλήθεια είναι πως όσο προχωρά το καλοκαίρι όλο και περισσότερα άγρια είδη ζωής αναμένεται να «σπάσουν» τον αστικό ιστό αναστατώνοντας τους κατοίκους των πόλεων. Ενδεικτικό της κατάστασης αποτελεί το γεγονός ότι μόνο φέτος έχουν σημειωθεί περισσότερα περιστατικά εισβολής αγρίων ζώων από ότι τα τελευταία 27 χρόνια. Για του λόγου το αληθές, αρκεί μόνο να αναφέρουμε ότι ολόκληρη η Bay Area (San Francisco, Oakland, Golden Gate) υποφέρει από τα «εξαγριωμένα» ρακούν που εισβάλουν στα σπίτια με την παραμικρή ευκαιρία.
Ανήσυχοι και απαισιόδοξοι ερευνητές του Berkeley
Ερευνητές του πανεπιστημίου Berkeley – υπό τον Dr. Lynn Ingram – εκτιμούν ότι η Καλιφόρνια βρίσκεται στη μέση μίας τριετούς περιόδου ακραίας ξηρασίας και ότι το 2014 θα είναι η χειρότερη χρονιά των τελευταίων 500 ετών. Σύμφωνα με την εν λόγω επιστημονική ομάδα, οι ασυνήθιστες καιρικές συνθήκες εντάσσονται στο πλαίσιο της Δεκαετούς Ταλάντωσης του Ειρηνικού – ενός κύκλου που τα τελευταία χρόνια τείνει να απωθεί την υγρασία από την ευρύτερη περιοχή της Καλιφόρνια. Μετά από όλα αυτά, θα μπορούσε εύλογα κάποιος να αναρωτηθεί πόσο ενδιαφέρει εμάς στην Ελλάδα της κρίσης το τι τραβάνε οι καλοζωισμένοι καλιφορνέζοι. Όμως, οι επιπτώσεις της ξηρασίας αυτής φτάνουν πολύ πιο μακριά από όσο φανταζόμαστε ενώ η ρίζα του κακού είναι πολύ πιο οικουμενική από όσο θα θέλαμε να είναι στην πραγματικότητα.
Για να γίνει αντιληπτό το μέγεθος του προβλήματος και της διασποράς των επιπτώσεων αρκεί να σημειώσουμε ότι η Καλιφόρνια παράγει κυριολεκτικά τα μισά φρούτα και λαχανικά που καταναλώνουν και οι 54 πολιτείες των ΗΠΑ μαζί ενώ κατέχει και μία σημαντική μερίδα στην «πίτα» της παραγωγής γαλακτοκομικών προϊόντων και κρασιού. Ενδεικτικά, ας αναφέρουμε ότι μόνο στην κοιλάδα Central παράγεται το 1/3 των φρούτων και των λαχανικών που καταναλώνονται σε όλες τις ΗΠΑ. Εξαιτίας της παρατεταμένης ανομβρίας, όμως, το 25% της γης παραμένει ακαλλιέργητο φέτος.
Μερικά αποστομωτικά γεγονότα
Τον Μάιο σε 17 επαρχίες τελείωσαν τα αποθέματα νερού με αποτέλεσμα οι τοπικές Αρχές να αναγκαστούν να αγοράσουν νερό με – οικονομικά εξοντωτικές – μαζικές παραγγελίες ή να δανειστούν μέσω αγωγών από άλλες περιοχές. Το 2005 ερευνητές του πανεπιστημίου της Santa Cruz – χρησιμοποιώντας μοντέλα υψηλής τεχνολογίας προέβλεψαν ότι μέσα στα επόμενα 30-50 χρόνια η μεγάλη αλλαγή της ροής των ρευμάτων του ωκεανού που προκλήθηκε από το λιώσιμο των πάγων θα αυξήσει κατά 40% τις βροχοπτώσεις στα βορειοδυτικά ενώ θα τις μειώσει κατά 30% στα νοτιοδυτικά. Και ποια πολιτεία βρίσκεται στα νοτιοδυτικά; Μαντέψτε. Φυσικά, η επιτάχυνση της τήξης των πάγων θα προσδώσει ανάλογη ταχύτητα και στην αλλαγή της τάσης των βροχοπτώσεων. Τα αποθέματα νερού στην Καλιφόρνια έχουν πέσει κάτω από το όριο επιφυλακής ενώ όλα δείχνουν πως ο δρόμος δεν έχει γυρισμό καθώς για να επανέλθουν σε φυσιολογικά επίπεδα θα πρέπει κατά το υπόλοιπο μισό του έτους να να βρέξει 5 φορές πάνω από τα συνηθισμένα επίπεδα των εποχών που έπονται. Πράγμα στατιστικά απίθανο.
Οι Αρχές της πολιτείας έχουν απαγορεύσει το πότισμα του γκαζόν και των κήπων, το refill (που λένε και στα χωριά μας) στις πισίνες ενώ επίσης στην Santa Cruz τα εστιατόρια με απόφαση του δημάρχου σερβίρουν νερό μόνο κατόπιν επιθυμίας του πελάτη. Η αλήθεια είναι ότι χρειάζεται πάνω από μία ξερή χρονιά για να σκοτωθεί ένα μέσο δέντρο. Όμως, λιγότερο νερό σημαίνει λιγότερη παραγωγή σε βάθος χρόνου. Βέβαια, το κόστος του φαγητού ήδη βρίσκεται σε ανοδική πορεία, οπότε είναι άγνωστο το πόσο μεγάλο μερίδιο ευθύνης φέρει η ξηρασία γύρω από αυτό.
[Οι πιο ευαίσθητοι καρποί είναι αυτοί των κερασιών, των βερίκοκων, των δαμάσκηνων και των ροδάκινων. ]
Πρόβλημα δημιουργείται επίσης και στο σύστημα υδροηλεκτρικής ενέργειας – η οποία καλύπτει περίπου το 14% των ηλεκτρικών αναγκών της Καλιφόρνια. Με λιγότερο νερό να κυλά μέσα από τις τουρμπίνες, θα χρειαστεί μεγαλύτερη συμπληρωματική κατανάλωση φυσικού αερίου – το οποίο ως γνωστόν είναι κατά πολύ ακριβότερο.
Τι γίνεται με τις πυρκαγιές;
Οι μεγάλες εκτάσεις χαμηλής βλάστησης της νότιας Καλιφόρνια είναι οι πιο επικίνδυνες για την εκδήλωση πυρκαγιών. Αυτά τα εδάφη συναντώνται κυρίως στις κομητείες Los Angeles, Orange, San Diego και Riverside.
Επί του… φλέγοντος ζητήματος ο αρχηγός της πυροσβεστικής υπηρεσίας δήλωσε ότι στην πραγματικότητα η περίοδος των πυρκαγιών δεν τελείωσε ποτέ μεταξύ του 2013 και του 2014. «Δεν υπήρξε ούτε ένας μήνας ανάπαυλας, ήταν τρομερό αυτό που συνέβη.»
Μόνο τον περασμένο Ιανουάριο περίπου 500 πυρκαγιές κατέκαψαν περισσότερα από 1.100 εκτάρια. Δηλαδή, 10 φορές μεγαλύτερη καταστροφή από τον μέσο όρο των τελευταίων δεκαετιών. Ο ζεστός και ξηρός καιρός ευνοεί σφόδρα τις πυρκαγιές. Το τέλος της αντιπυρικής περιόδου είναι τοποθετημένο παραδοσιακά στις 31 Οκτωβρίου όμως τον Δεκέμβριο κάηκε το Big Sur ενώ πριν λίγες εβδομάδες η πύρινη λαίλαπα επισκέφθηκε την δασώδη περιοχή Colby έξω από το Λος Άντζελες. Μέχρι τις 11 Ιανουαρίου σημειώθηκαν 154 πυρκαγιές που εξαφάνισαν 598 εκτάρια γης. Πέρυσι η Καλιφόρνια γνώρισε 7 από τις 10 πιο καταστροφικές πυρκαγιές της τελευταίας 15ετίας και όλα δείχνουν πως φέτος το καλοκαίρι θα υπάρχουν new entries στην λίστα αυτή.
Ήδη, οι πυρκαγιές για το πρώτο τετράμηνο του έτους έχουν φτάσει τις 1.500. Aριθμός διπλάσιος της αντίστοιχης περυσινής περιόδου.
Good news for people who love bad news
Όταν ο κυβερνήτης της Καλιφόρνια, Τζέρι Μπράουν, ανακοίνωσε ότι η πολιτεία βρίσκεται σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης λόγω της ξηρασίας ζήτησε από τους πολίτες – σε ένα άκρως αμερικανικό και τηλεοπτικό διάγγελμά – να μειώσουν την κατανάλωση νερού κατά 20%. Το θέμα όμως είναι ότι τέτοιου τύπου «μέτρα» βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στο κατά πόσο έχουν πάρει στα σοβαρά το πρόβλημα οι πολίτες και οι αγρότες.
Οι Καλιφορνέζοι έχουν μία μακρά ιστορία πανικού γύρω από τις κατά περιόδους ξηρασίες (σ.σ: που καμία όμως δεν ήταν τόσο σοβαρή όσο αυτή). Συνήθως, κάποιες ικανοποιητικές βροχές συνήθιζαν να ξεπλένουν με συνοπτικές διαδικασίες την μαζική ανησυχία. Για να τα καταφέρουν όμως αυτή την φορά, θα χρειαστούν αλλαγή νοοτροπίας καθώς στο παιχνίδι πρέπει να μπουν με ίσους όρους τόσο οι πολίτες όσο και οι αγρότες. Χωρίς και τους δύο αυτούς παράγοντες στην εξίσωση, η λύση θα είναι πολύ πιο επίπονη, ζημιογόνα και εξοντωτική για άλλες φτωχότερες πολιτείες που θα την «πληρώσουν» χωρίς να φταίνε.
Ας μην ξεχνάμε, ότι οι ειδικοί γύρω από τα αποθέματα νερού συζητούν πάντα μεσοπρόθεσμα και ποτέ για το παρόν. Διότι το σήμερα είναι κάτι το οποίο θα έπρεπε να είχε προβλεφθεί πριν 10 ή έστω 5 χρόνια. Αν οι προβλέψεις των επιστημόνων επαληθευθούν, μέχρι το 2060 η ζήτηση νερού θα αυξηθεί κατά 35% ενώ η συχνότητα ελλείψεων θα γνωρίσει αύξηση της τάξεως του 25% με 50%. Ο Τζέρι Μπράουν συνέδεσε την τραγική αυτή κατάσταση με την κλιματική αλλαγή. «Είμαστε υποχρεωμένοι για το καλό του τόπου και της ποιότητας ζωής μας να προχωρήσουμε σε πολύ σοβαρές και ακριβές επενδύσεις με πρωταρχικό γνώμονα την προσαρμοστικότητα στις ανάγκες του περιβάλλοντος. Ως άνθρωποι θα πρέπει να σταθούμε υπεύθυνα απέναντι στην φύση και να λογοδοτήσουμε για το πως ζούμε, πως χτίζουμε, πως καλλιεργούμε και τι καταναλώνουμε».
Πως φτάσαμε ως εδώ;
Εδώ και πολλά χρόνια πάμπολλες γραφικές φωνές περιβαλλοντικών freaks (sic) έκρουαν τον κώδωνα του κινδύνου τονίζοντας ότι ειδικά η νότια Καλιφόρνια εδώ από τις αρχές των ’00s αναπτύσσεται, αυξάνει τον πληθυσμό της και καταστρέφει το περιβάλλον ρουφώντας κάθε σταγόνα του ποταμού Κολοράντο. Οι ίδιες «φωνές» τουλάχιστον δεν βρίσκονται σήμερα προ εκπλήξεως τώρα που ο πανέμορφος αυτός τόπος δεινοπαθεί ως ο πρώτος κρίκος που σπάει από την ακρότητα της κλιματικής αλλαγής. Ήταν, όμως, η μειοψηφία. Οι υπόλοιποι κοιτούν σοκαρισμένοι τις σπασμωδικές εξελίξεις – χωρίς καν να συμμορφώνονται στα πρόχειρα ημίμετρα που επιβάλλουν οι πανικόβλητοι τοπικοί άρχοντες.
