Το ελληνικό περίπτερο

Στη δέκατη συμμετοχή της Ελλάδας στη Μπιενάλε επιμελητής του ελληνικού περιπτέρου ήταν ο Γιάννης Αίσωπος, καθηγητής στη Σχολή Αρχιτεκτόνων του Πανεπιστημίου Πατρών, σε συνεργασία με τους συμβούλους καθηγητές Λόη Παπαδόπουλο, Γιώργο Πανέτσο  και Ηλία Ζέγγελη, συν-ιδρυτή του γραφείου ΟΜΑ. Σε αντίθεση με τις περισσότερες εθνικές συμμετοχές, απάντησαν πολύ εύστοχα στα ερωτήματα που έθεσε ο Rem Koolhaas χρησιμοποιώντας τον τουρισμό ως εργαλείο διαρκούς εκμοντερνισμού της χώρας,  εκθέτοντας το πλούσιο παρελθόν της Ελλάδας. Ταυτόχρονα εξέφρασαν σύγχρονες απόψεις σχετικά με την αντιπαράθεση της νεωτερικότητας με την ταυτότητα, του διεθνούς με το τοπικό, του νέου με το παραδοσιακό και τη σχέση του κτισμένου με το τοπίο.

Η έκθεση στο χώρο και τον κατάλογο οργανώθηκε σε δυο ενότητες:

Α. Την αναδρομή στο παρελθόν, προβάλλοντας έργα και μελέτες των τελευταίων εκατό χρόνων και τη σχέση τους με το φυσικό τους περιβάλλον.

Β. Σχόλια και προβληματισμούς δεκαπέντε καλεσμένων αρχιτεκτόνων μέσω τουριστικών χώρων σε τοπία όχι απαραίτητα πραγματικά.

Η διήγηση των εκατό τελευταίων χρόνων απεικονίστηκε στους περιμετρικούς τοίχους της αίθουσας με φωτογραφίες τοπίων, σχέδια και φωτογραφίες της αρχιτεκτονικής του τουρισμού και φωτογραφίες «στοιχείων ταυτότητας».

Στο κέντρο 15 μακέτες (14 τις ημέρες των Εγκαινίων) έδιναν απάντηση στα ερωτήματα που έθεσε ο Γ. Αίσωπος στους καλεσμένους για το πώς σχεδιάζουμε το 2014 σε σχέση με το τοπίο, τη σημασία του «ελληνικού» εν έτει 2014 και την ταυτότητα που προβάλουμε στην αρχιτεκτονική σήμερα.

Ενώ ήταν επιτυχημένη η πρόθεση της παράθεσης του αρχείου σε σχέση με τις 15 μακέτες, η αυτή καθεαυτή τοποθέτησή των φωτογραφιών, των σχεδίων και των “στοιχείων ταυτότητας στο χώρο, δεν ήταν ιδιαίτερα ευανάγνωστη, ειδικά για κάποιον μη Έλληνα, και σε συνδυασμό με το γεγονός ότι εμφανίζονταν ως χορηγοί το υπουργείο Τουρισμού και κάποια μεγάλα ξενοδοχεία, ενίσχυε την εντύπωση της διαφημιστικής καμπάνιας.

Οι 14 αρχιτεκτονικές ομάδες δώσανε μια ευρεία γκάμα προτάσεων, μέσα από μακέτες στην έκθεση και μέσα από σχέδια στον κατάλογο, που κυμάνθηκαν από προτάσεις για τη διαχείρηση του κτισμένου σε σχέση με το τοπίο, την κατοίκηση στην επιφάνεια της θάλασσας, την επανάχρηση του ήδη κτισμένου έως το νομοθετικό πλαίσιο της τουριστικής ανάπτυξης

Πολύ αξιόλογες οι προτάσεις των καλεσμένων, αλλά για όσους γνωρίζουν πως λειτουργούν οι συγκεκριμένοι διαγωνισμοί θα είχε μεγαλύτερο ενδιαφέρον αν οι κριτές δίναν μεγαλύτερη σημασία στην αρχική ιδέα παρά στο βιογραφικό των συμμετεχόντων.

Αναλυτικά οι απαντήσεις και οι προβληματισμοί των 14 ομάδων:

Διάλογος με το τοπίο

ΗΛΙΑΣ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ / SO-IL (Νέα Υόρκη) : «Veiled»

Ένα διαπερατό στέγαστρο, αιωρούμενο πάνω από μια βραχώδη κοιλάδα με θέα το Αιγαίο συνδιαλέγεται με το τοπίο και επαναπροσδιορίζει την τυπολογία του ξενοδοχείου. Η ευέλικτη αυτή επιφάνεια δρα άλλες φορές σα στέγη και άλλες σα διαχωριστικό στοιχείο και η μορφολογία του εδάφους σε σχέση με την επιφάνεια δημιουργεί μια ποικιλία χώρων διαφορετικής κλίμακας. Οι χώροι απομόνωσης προκύπτουν από  πλατφόρμες και ελαφριά πετάσματα.

ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΛΟΥΚΟΠΟΥΛΟΥ, ΗΡΩ ΜΠΕΡΤΑΚΗ, ΚΩΣΤΑΣ ΠΑΝΗΓΥΡΗΣ (Αθήνα) «Bedrock»

Το πρόβλημα της «οικονομίας του τοπίου» και ένα ξενοδοχείο με δωμάτια χωρίς θέα.

Μια οριζόντια πλάκα εμπεριέχει τα δωμάτια και τα εσωτερικά αίθρια τους προβάλει σε απόσταση από τη φυσική κλίση του εδάφους και η δημόσια δράση λαμβάνει χώρα πάνω και κάτω από αυτήν.

KSESTUDIO / ΣΟΦΙΑ ΚΡΙΜΙΖΗ, ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΚΥΡΙΑΚΟΥ (Νέα Υόρκη) : «κσενοδοχείο»

Στο «κσενοδοχείο» τα δωμάτια ακουμπούν στο φυσικό τοπίο και πάνω τους σε ένα «κινηματογραφικό πλατό» – σε ένα συνθετικό τοπίο καθ’ομοίωση του φυσικού – γυρίζονται μεμονωμένα «επεισόδια» της ζωής του «κσενοδοχείου».

NERI&HU DESIGN AND RESEARCH OFFICE (Σαγκάη): «100 χαρακτικά: Ταξίδι εντός»

100 δωμάτια, που συνδέονται μέσω ενός ατέρμονου διαδρόμου λαξεύονται στο βράχο και προκύπτουν από μία και μόνο κάτοψη και διαφορετικές ποιότητες στην τομή, σύμφωνα με τις τοπογραφικές συνθήκες και τον προσανατολισμό του κάθε δωματίου. Οι δημόσιοι χώροι χαράσονται στην επιφάνεια του εδάφους, εκτεθημένοι στα στοιχεία της φύσης.

ΓΡΑΦΕΙΟ ΑΝΤΟΝΑ (Αθήνα): «Τα καταφύγια του Spengler»
Μια σκηνοθεσία κατοίκησης της φύσης στο ξερονήσι Πετάσι με αφετηρία τον Υπερίωνα του Hölderlin και τις περιγραφές του Oswald Spengler. «Μια ιδιαίτερη ψευδή συνθήκη διαμονής σε καμουφλαρισμένα ψευδο-φυσικά δωμάτια.»

ΤΑΝ / ΤΗΛΕΜΑΧΟΣ ΑΝΔΡΙΑΝΟΠΟΥΛΟΣ, ΘΑΝΟΣ ΜΠΑΜΠΑΝΕΛΟΣ, ΚΩΣΤΑΣ ΜΑΥΡΟΣ, ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΩΣΤΟΓΛΟΥ, ΑΝΤΙΓΟΝΗ ΤΣΙΒΑΝΙΔΟΥ (Αθήνα)   : «Con-tour»

Μια μονόροφη επιμήκης ξενοδοχειακή μονάδα 300 μέτρων αναπτύσσεται παράλληλά μιας ισοϋψούς γραμμής ως ξερολιθιά. Μια τεθλασμένη γραμμή που ακολουθεί και το τοπίο και έρχεται σε αντίπαράθεση με τα παραδεισένια bungalows και τα υπερπολυτελή ξενοδοχεία

Περί Νομοθεσίας:

AZPML/ ALEJANDRO ZAERA POLO, MAIDER LLAGUNO, JOHN YURCHYK (Princeton): «Παραλλαγή Αποκατάστασης Τοπίου»

Σαν σχόλιο πάνω στη νομιμοποίηση των αυθαιρέτων, το ξενοδοχείο Σαλάντι στην Πελοπόννησο, το πρώτο κέντρο γυμνισμού της χώρας, υποβάλεται στις διαδικασίες «Παραλλαγής Αποκατάστασης Τοπίου» και η υπερμεγέθης κλίμακα του κτιρίου εντάσσεται στο περιβάλλον. Η όψη επενδύεται με αποχρώσεις και υφές υλικών του πέριξ τοπίου, το γυμνό μοντέρνο σώμα του ξενοδοχείου «ενδύεται» με μια «φυσική περιβολή»

ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΒΟΥΓΙΑ, ΘΕΟΔΟΣΗΣ ΗΣΑΪΑΣ, ΠΛΑΤΩΝ ΗΣΑΪΑΣ (Λονδίνο)

«Μηχανισμός αναίρεσης. Υποδομή και νομοθεσία ελεύθερης κατασκήνωσης»

Στους καιρούς της εκμετάλευσης και ιδιωτικοποίησης των αιγιαλών, προτείνεται ένας μηχανισμός που επιτρέπει και υποστηρίζει τη χρήση της υπαίθριας κατασκήνωσης σε παραλιακό τοπίο. Μια εγκατάσταση – μηχανή παράγει ενέργεια, παρέχει νερό μέσω αφαλάτωσης, οργανώνει χώρους υγειινής, διαχειρίζεται απόβλητα και εξασφαλίζει την αποθήκευση ειδών διατροφής για λογαριασμό των εφήμερων κατοίκων της παραλίας.

Επανάχρηση

HHF/ TILO HERLACH, SIMON HARTMANN, SIMON FROMMENWILLER (Βασιλεία) : « Ο ελληνικός τουρισμός δεν είναι σε κρίση»

Μια πρόταση επανάχρησης του υπαρκτού: όλων των διαθέσιμων ιδιωτικών θερέτρων και εξοχικών κατοικιών, από φθηνά καταλύμματα μέχρι ακίνητα πολυτελείας, μέσω των νέων ψηφιακών εργαλείων τύπου AirBNB

STUDIO ANGELIDAKIS (Αθήνα)    : «The Naxos Ruin»

Το ερείπιο μιας  βέλγικης επένδυσης στη Νάξο, ένα μισοφαγωμένο κουφάρι ξενοδοχείου που κάθε καλοκαίρι κατοικείται άτυπα από κατασκηνωτές και μετανάστες και το ερώτημα με ποιον τρόπο μπορούμε να αξιοποιήσουμε το υπάρχον «κτισμένο» αντί για να προσθέτουμε ακόμα κτίρια στο υπερφορτωμένο τοπίο.

FLUX OFFICE (Αθήνα) : «Λακωνίς»

Ο επαναπροσδιορισμός της σχέσης του σώματος με το τοπίο και την υφιστάμενη αρχιτεκτονική.

Μια εδαφική παρέμβαση σε εγκαταλελημένο ξενοδοχειακό συγκρότημα της δεκαετίας του 1970 στον κόλπο του Γυθείου.

Πέρα από την ακτή:

BURGER KATSOTA  ARCHITECTS (Αθήνα)  : «ως αν»

Ένας προβληματισμός για την εκμετάλλευση των αιγιαλών και την περιβαλλοντική υποβάθμιση.

Ένα υποθετικό σενάριο για το τι θα συνέβενε αν όλη η συνολική οικιστική ανάπτυξη της παραλίας του Αη Γιάννη της Μυκόνου συγκεντρωνόταν σε μια κατακόρυφη κατασκευή 84 ορόφων μέσα στη θάλασσα

ΖΗΣΗΣ ΚΟΤΙΩΝΗΣ (Βόλος) : Αμφίβιες αποικίες. Στη θαλάσσια έκ(σ)ταση

Μια συνθήκη αμφίβιας ζωής με κέλυφος 50 μονάδες πλωτής κατοίκησης για διαμονή 100 παραθεριστών και ένα πλωτό οχηματαγωγό πλοίο που φέρει τις ξενοδοχειακές χρήσεις υποδοχής και ταυτόχρονα λειτουργεί ως «μητρικό πλοίο» μεταφέροντας τις μονάδες σε προσβάσιμες από τη θάλασσα περιοχές.

Το φαντασιακό

AMID.CERO 9 (Μαδρίτη) : «Ο Pairi Daeza του Αιγαίου»

Μια λεπτεπίλεπτη μεταξένια επιφάνεια που προστατεύει τον «Παράδεισο της τρυφής».Ένα μεγάλο κοινόβιο σπίτι, έναν εκτεταμένο δημόσιο χώρο. Ο κήπος ως επαύξηση του υφιστάμενου μεσογειακού οικοσυστήματος με πρωτόγνωρη χλωρίδα και πανίδα.

Στην επόμενη σελίδα: Τα Highlights