Έχω την τύχη να ζουν ακόμα δύο από τα γηραιότερα μέλη της οικογένειάς μου. Ο παππούς μου έχει περάσει τα 90 και η γιαγιά μου τα πλησιάζει επικίνδυνα, αν και σπάνια μιλάει για την ηλικία της, και είναι ακόμα μαζί αγαπημένοι όπως την ημέρα που γνωρίστηκαν. Μέρος της καθημερινής μου ρουτίνας είναι ένα τουλάχιστον ολιγόλεπτο πέρασμα από το σπίτι τους για να τους κάνω παρέα και να τους πειράξω με σκοπό να τους κάνω να γελάσουν και να νιώσουν πιο ζωντανοί. Όπως και να κάνω τα απαραίτητα θελήματα στα οποία χρειάζονται βοήθεια, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγεται και η οριακά υγιής σχέση του παππού μου με το Ξυστό και το Πρότο, τα δύο του αγαπημένα τυχερά παιχνίδια.
Πολύ συχνά μου λένε ιστορίες από το παρελθόν τους που κυρίως έχουν χιουμοριστικό περιεχόμενο. Την Τρίτη (15/02) το βράδυ όμως η κουβέντα είχε μια εντελώς διαφορετική τροπή. Όπως κάθε ηλικιωμένος άνθρωπος που λόγω του κορωνοϊού μένει κυρίως στο σπίτι γιατί φοβάται τη λοίμωξη, έτσι και εκείνοι βλέπουν τηλεόραση στο μεγαλύτερο κομμάτι της ημέρας τους και κυρίως ειδήσεις ή ειδησεογραφικές εκπομπές. Την Τρίτη λοιπόν μπήκα στο σπίτι τους, λίγο μετά το διάγγελμα Ζελένσκι που είπε στους πολίτες της Ουκρανίας ότι την επομένη, 16 του μήνα η Ρωσία που συγκεντρώνει στρατεύματα και πυραυλικά συστήματα στα σύνορα με την Ουκρανία, προτίθεται να επιθέτει στη χώρα του. Δεν θα αναλύσω σε αυτό το post τους ιστορικούς και πολιτικούς λόγους που έχουμε οδηγηθεί σε αυτή την κλιμάκωση, γιατί αυτό είναι απλά ένα κείμενο ενσυναίσθησης.
Η γιαγιά μου και ο παππούς μου ήταν φανερά αγχωμένοι με μια τέτοια εξέλιξη και μετά από τις γνωστές υστερίες για το αν έχω αρκετό απόθεμα σε ζυμαρικά σε περίπτωση πολέμου (δεν έχω), άρχισαν να μου λένε τις δικές τους εμπειρίες από τον πόλεμο και τη γερμανική κατοχή που έζησαν, ανακαλώντας μερικά από τα τραύματα που τους κάνουν ακόμα και σήμερα, να νιώθουν φοβία για τη λέξη πόλεμος. Κάτι που τους προκαλεί ακόμη και τώρα μια συγκρατημένη υστερία και άγχος.
Ο παππούς μου μεγάλωσε στα κάτω Θησείο στα πρώτα χρόνια της Κατοχής, αλλά μετά αναγκάστηκε να φύγει σε ένα χωριό της Βοιωτίας με μέλη της οικογένειας του, γιατί όπως μου είπε «στις πόλεις υπήρχε μεγάλη πείνα και ελάχιστο φαγητό». Μεταξύ άλλων μου ανέφερε ότι όσο ήταν στην Αθήνα την περίοδο εκείνη, ακόμα θυμάται, ότι όντας μικρό παιδί, μιλούσε με έναν άνθρωπο που λίγα λεπτά μετά δέχτηκε έναν όλμο και διαμελίστηκε, με αποτέλεσμα να βρεθεί ο ίδιος δίπλα σε αίματα και μπαρουτοκαμμένες πέτρες και να κοιτά τον νεκρό άνθρωπο, μια εικόνα που δεν θα ξεχάσει ποτέ, ακόμα και αν ήταν δεν ήταν δέκα χρονών όταν την έζησε. Και μετά που μετακόμισε στη Βοιωτία, δούλευε ως βοσκός σε ένα μικρό «ποδάρι» έξι προβάτων που συντηρούσαν για να τρώει η οικογένεια τους και ξαφνικά πέρασε ένα γερμανικό τάγμα φωνάζοντας «Ράους» και οι οποίοι λίγα μέτρα πιο κάτω, σκότωσαν και ξεκοίλιασαν τριάντα πρόβατα από το κοπάδι του γείτονα, κρατώντας τον μάλιστα δέσμιο με όπλα.
Η γιαγιά μου από την άλλη που μεγάλωσε σε ένα χωριό της Καλαμάτας μου είπε ότι όταν ήταν μικρό κοριτσάκι, οι Ναζί είχαν μαζέψει όλους τους κατοίκους στον σταθμό και τους κρατούσαν αιχμάλωτους με την απειλή όπλων που είχαν προτάξει, όσο οι κατακτητές έκαναν επιδρομή στα σπίτια και έκλεβαν τιμαλφή και πολύτιμα αντικείμενα λεηλατώντας περιουσίες και πώς η μητέρα της έχασε ότι κόσμημα είχε πάρει ποτέ δώρο από την οικογένεια της που ζούσε στην Αμερική, γιατί ξέχασε να θάψει την μπιζουτιέρα της στον κήπο, όπως ήταν η γνώριμη πρακτική της εποχής για να σώσουν ότι μπορούσαν. Οι ιστορίες της Κατοχής συνέχισαν -φαντάζομαι ότι θα έχουν ακούσει αντίστοιχες όλοι όσοι έχουν μεγάλους παππούδες- και η αγωνία και ο πόνος σχηματιζόταν στα μάτια τους ακόμα και στην υποψία ότι ένα τέτοιο σενάριο θα μπορούσε να επαναληφθεί, δεδομένου ότι ο πόλεμος μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας ενδεχομένως να σημάνει μια πιο γενικευμένη σύρραξη.
Η αλήθεια είναι ότι οι γενιές που γεννήθηκαν στην Ευρώπη μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και ειδικά εμείς οι millennials και όσοι ανήκουν στη Gen Z, έχουμε απολαύσει μία από τις μεγαλύτερες περιόδους ειρήνης στην ήπειρο με μαύρη εξαίρεση τα Βαλκάνια στις αρχές της δεκαετίας του ’90, οπότε αν θέλουμε να είμαστε πιο ακριβείς μπορούμε να πούμε ότι δεν έχουμε ζήσει κάποιον στρατιωτικό πόλεμο, ο οποίος να έχει επηρεάσει τη ζωή μας άμεσα, για αυτό και πολλοί έχουμε αναπτύξει έναν κυνισμό ή μια απάθεια όταν μιλάμε για πολέμους σαν να είναι κάτι αποκλειστικά κινηματογραφικό, κάτι που έχουμε βιώσει μόνο μέσα από ταινίες, βιβλία και αφηγήσεις και η μοναδική εμπειρία που μας έχει επιτρέψει το προνόμιό μας -που δεν είμαι απόλυτα σίγουρος ότι αναγνωρίζουμε καθημερινά- είναι αυτή του savior complex, όταν βοηθάμε σποραδικά ανθρώπους από εμπόλεμες ζώνες της Αφρικής και της Ασίας. Δεν θέλω σε καμία περίπτωση να γενικεύω και να μειώσω την αξία της δράσης ανθρώπων που βοηθούν συστηματικά πρόσφυγες πολέμου, ούτε φυσικά να κατηγορήσω ότι στο σύνολο όλοι οι άνθρωποι μιλάνε για τον πόλεμο με απάθεια και κυνισμό, αλλά είναι μια παρατήρηση από τη διαλεκτική που υπάρχει στα social media και στον έξω κόσμο.
Γενικά νιώθω ότι η υπερέκθεση μας σε αντίστοιχα κακές ειδήσεις σε συνδυασμό με την αδυναμία μας να δούμε έξω από τα καθημερινά μας προβλήματα και προϊόντα μυθοπλασίας που έχουν αναγάγει την έννοια του πολέμου σε κάτι φαντασιακό, μας έχουν στερήσει την ικανότητα να δούμε πόσο triggering μπορεί να γίνει στους ανθρώπους η λέξη πόλεμος και ποιες είναι οι άμεσες συνέπειες που αποφέρει. Για άλλη μια φορά λοιπόν η ανθρωπότητα παρακολουθεί με αγωνία μια πιθανή σύρραξη με οικονομική ατζέντα να κρύβεται ξανά πίσω από την ένταση αυτή, γιατί αν μας έχει διδάξει κάτι πραγματικά η ιστορία μας είναι ότι οι άνθρωποι μπορεί να γνωρίζουν τα γεγονότα, αλλά δεν έχουν μάθει πραγματικά τίποτα από αυτά, ειδικά οι ηγέτες στην περίοδο του καπιταλισμού που η οικονομική και η πολιτική επιρροή φαντάζουν πιο σημαντικές από τις όποιες συνέπειες ακολουθούν ένα πόλεμο.
